Jak kupować żywność?

Wybór produktu zależy od wielu czynników, m.in. wyglądu, smaku, zapachu, indywidualnych preferencji, czynników ekonomicznych czy też dostępności na rynku. Tym razem przyjrzyjmy się bliżej informacji na opakowaniu, czyli temu, co można „wyczytać” z etykiet.

Kolorowo, błyszcząco, kusząco...?

Estetycznie opakowany produkt bez wątpienia przyciąga naszą uwagę i bardzo często wygląd jest jednym z kryteriów wyboru. Nie powinniśmy zapominać, że ze zdrowotnego punktu widzenia ważniejszy jest sam produkt a nie przepiękny kartonik. Informacje podane bezpośrednio na opakowaniu lub na etykiecie powinny stanowić źródło wiedzy o produkcie, sposobie jego użytkowania oraz być dowodem jakości.

Etykieta na produktach żywnościowych jest ważnym nośnikiem informacji dla konsumenta i powinna być swoistym „środkiem edukacyjnym”. Warto wziąć pod uwagę również to, że producenci pragną przedstawić swoje wyroby jako szczególnie atrakcyjne. Wykorzystują w tym celu opakowania i umieszczając na nich różne napisy, eksponujące korzystny wpływ produktu na zdrowie konsumenta.

„Wymogi”  opakowania

Producent nie może wyłącznie sam decydować, co będzie widniało na opakowaniu. Regulacje prawne jasno precyzują, co musi znaleźć się na etykiecie. Jeżeli któryś z punktów zostanie pominięty, to znaczy, że producent nie jest godny zaufania, nie tylko ze względu na nierzetelną informację, ale i na brak znajomości elementarnych i obowiązkowych przepisów. Co zatem ma być obowiązkowo umieszczone na opakowaniu i dlaczego? Oto lista: 

•    nazwa produktu - aby produkt był identyfikowalny i rozpoznawalny, co jest również potrzebne choćby w celach marketingowych.
•    adres producenta – ważna informacja abyśmy mogli złożyć np. reklamację, czy uwagi odnośnie zakupionego towaru
•    lista składników - powinna być podana w porządku malejącym ze względu na użytą masę składników,
•    data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia – informacja oczywista, czy dany produkt jest świeży
•    sposób przygotowania – jak przygotować produkt, aby był gotowy do użycia
•    masa netto produktu lub liczba sztuk
•    warunki przechowywania – jak należy „traktować” zakupiony produkt, aby zachował świeżość i był bezpieczny do spożycia
•    zawartość tłuszczu – dotyczy tylko wyrobów mlecznych
•    moc napoju zawierającego powyżej 1,2% alkoholu
•   klasa jakości – dla produktów podlegających takowej klasyfikacji
•   napisy „syntetycznie barwione”, „konserwowane chemicznie” – jeżeli takie substancje dodatkowe znajdują się w produkcie

Środki spożywcze muszą być oznakowane w sposób zrozumiały dla konsumenta, napisy mają być wyraźne, czytelne i nieusuwalne, umieszczone w widocznym miejscu, a także nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte lub przesłonięte innymi nadrukami lub obrazkami.

Istnieje jedna informacja, która według przepisów dla „normalnych” produktów nie musi być umieszczana, gdyż jest to nieobowiązkowe. Są to dane dotyczące zawartości składników odżywczych. Jednak w dobie coraz większego zainteresowania wartością odżywczą właściwie wszystkie produkty te dane posiadają. 

Żywność „specjalna”

Inaczej rzecz wygląda w przypadku dietetycznych środków spożywczych, czy żywności specjalnego przeznaczenia, do której zaliczamy:

• specjalną żywność dla niemowląt i dzieci
• odżywki dla sportowców
• produkty dla diabetyków czy dla innych jednostek chorobowych, wymagających specjalnego pożywienia (np. produkty bezglutenowe dla chorych na celiakię)
• koncentraty obiadowe, deserów i napojów – przeznaczone do szybkiego przygotowania posiłków

Dla wyżej wymienionych produktów, oprócz podanych obowiązkowych informacji, konieczne jest umieszczanie wartości odżywczej, która obejmuje: wartość kaloryczną, zawartość białka, skrobi, cukrów, błonnika pokarmowego, tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych i nienasyconych, sodu oraz w określonych przypadkach – składników mineralnych i witamin.

Ale uwaga: zawartość składników mineralnych i witamin wolno deklarować na opakowaniu tylko wtedy, gdy są one zawarte w środku spożywczym w ilościach znaczących, tzn. 100g dostarcza nie mniej niż 5% zalecanego średniego dziennego spożycia.

Na opakowaniu produktu dietetycznego mogą być umieszczone wskazania zdrowotne np. że dany wyrób pomaga redukować ciśnienie tętnicze czy obniża poziom cholesterolu. Musi to być jednak poparte wynikami badań naukowych.

Strzeżmy się przed...

Informacje umieszczone na opakowaniu powinny zawierać rzetelne i prawdziwe informacje. Znakowanie opakowania nie może wprowadzać w błąd konsumenta, co do właściwości lub wartości odżywczej produktu. Nie wolno środkom powszechnego użycia przypisywać właściwości pro zdrowotnych lub nadawać takich określeń jak „zdrowy” czy „bezpieczny”. Niedopuszczalną praktyką byłoby sugerowanie np. przez producenta olejów, że są one BEZ CHOLESTEROLU, gdyż cała grupa asortymentowa olejów tego składnika po prostu nie zawiera!

Nie kupujmy produktów żywnościowych, na których brakuje czytelnej, zrozumiałej informacji i nie jest ona podana w języku polskim.
Bądźmy czujni!

Choć standardy znakowania żywności dyktowane są przez akty prawne, to producenci chcąc zwabić klienta wykorzystują opakowanie do promowania swoich wyrobów. Nie zawsze wykorzystują do tego celu uczciwe taktyki wobec konsumenta. Czytając etykietę należy więc zachować umiar w ich interpretacji.

Dla przykładu napis: „czekolada bez cukru” nie oznacza, że jest ona wskazana dla osób dbających o linię. Co prawda nie zawiera cukru, ale ma nadal zbyt dużo tłuszczu i to nasyconego, który nie jest dozwolony dla osób z otyłością i dla diabetyków. Jeżeli wyrób ma na opakowaniu napisane, że jest „ekologiczny” musi być to potwierdzone odpowiednimi znakami i atestem potwierdzającym tej rodzaj produkcji. Brak takowych oznaczeń niestety dyskwalifikuje „ekologiczne” pochodzenie towaru.

Kupując żywność dla dzieci starszych, np. herbatniki, cukierki, napoje, czytajmy uważniej etykiety, a w szczególności skład. Pamiętając o tym, że składniki są zamieszczane w kolejności malejącej. Często bowiem na tych wyrobach drugie miejsce pod względem zawartości zajmuje cukier!

Dbajmy o siebie

W dobie zalewu informacji co jest zdrowe a co nie, etykiety mogą nam pomóc w wyborze produktów dla naszych potrzeb żywieniowych. Jednak, aby dokonać właściwego dla naszego zdrowia wyboru, musimy wiedzieć o pewnych zasadach, które są stosowane w oznaczaniu produktów.

Planując i dokonując zakupów pomyślmy o zasadach racjonalnego żywienia. Dzięki temu poprzez wybór odpowiednich produktów wpłyniemy na poprawę jakości naszego zdrowia. Wkładając do koszyka nasz ulubiony, codziennie spożywany produkt, zerknijmy bardziej wnikliwym i krytycznym wzrokiem na jego skład. Może warto będzie go zamienić na inny, bardziej cenny dla naszego zdrowia?