Dieta przy wymiotach u dzieci i dorosłych – co można jeść i pić?
Zespół metaboliczny – przyczyny, objawy, leczenie
Coraz więcej czasu spędzamy siedząc, a nasza aktywność fizyczna jest coraz słabsza. Wynika to głównie z rytmu pracy: wychodzimy z domu bardzo wcześnie, a wracamy do niego w godzinach wieczornych. Kiedy w końcu wrócimy do domu, marzymy tylko o tym, by położyć się na wygodnej kanapie i odpocząć. Nie myślimy już o tym, aby poćwiczyć czy pójść na spacer. Często też nie przywiązujemy wagi do tego, co jemy: w ramach przekąski sięgamy po batony z automatu lub zamawiamy jakiś niezdrowy fast food. Część z nas nie stroni od papierosów, które spełniają rolę „uspokajacza” podczas nerwowego dnia. Przez niezdrowy styl życia zaczynamy przybierać na wadze; rośnie poziom cholesterolu oraz cukru, zwiększa się znacząco ciśnienie tętnicze krwi. Wszystkie te czynniki mogą doprowadzić do wystąpienia zespołu metabolicznego.
Czym jest zespół metaboliczny i jak się go rozpoznaje?
Aby móc rozpoznać u pacjenta zespół metaboliczny, muszą zostać spełnione przynajmniej trzy z pięciu następujących kryteriów:
- Zwiększony obwód w talii – w przypadku populacji europejskiej u kobiet 80 lub więcej centymetrów, zaś u mężczyzn 94 lub więcej centymetrów.
- Skurczowe ciśnienie tętnicze krwi osiąga wartość 130 lub więcej mm Hg, albo wartość rozkurczowego ciśnienia tętniczego to 85 lub więcej mm Hg, bądź pacjent jest leczony z powodu rozpoznanego wcześniej nadciśnienia tętniczego.
- Stężenie glukozy na czczo w osoczu osiąga wartość 100 lub więcej mg/dl lub pacjent jest leczony farmakologicznie z powodu cukrzycy typu drugiego.
- Stężenie trójglicerydów osiąga wartość większą niż 150 mg/dl lub pacjent jest leczony z powodu hipertriglicerydemii.
- Stężenie „dobrego” cholesterolu HDL u mężczyzn wynosi mniej niż 40 mg/dl, a u kobiet mniej niż 50 mg/dl lub też pacjent jest leczony z powodu tego zaburzenia lipidowego.
Są to najważniejsze kryteria diagnostyczne zespołu metabolicznego i rozpoznanie przynajmniej trzech z pięciu wymienionych wyżej objawów upoważnia lekarza do rozpoznania u pacjenta właśnie tego zespołu.
Zwykle pierwszym widocznym objawem u pacjenta ze zdiagnozowanym zespołem metabolicznym jest otyłość typu brzusznego. Pacjent ma charakterystyczną sylwetkę – duży, wypięty brzuch, bo to właśnie w tym rejonie odkłada się największa ilość tkanki tłuszczowej. Kończyny są zwykle szczupłe.
Drugą najczęściej stwierdzaną składową zespołu metabolicznego jest nadciśnienie tętnicze krwi. Zdarza się, że na początku dochodzi jedynie do zmiany dobowego rytmu ciśnienia, czyli nie pojawia się charakterystyczny nocny spadek ciśnienia tętniczego krwi. W późniejszym czasie wartości ciśnienia tętniczego krwi zaczynają przekraczać już przez całą dobę normy typowe dla wieku i płci. Ponadto trzeba pamiętać o tym, że nieleczony zespół metaboliczny doprowadzi do rozwoju pełnoobjawowej cukrzycy typu drugiego, jak również do przedwczesnego rozwoju miażdżycy.
W jaki sposób leczy się zespół metaboliczny?
W przypadku zespołu metabolicznego najważniejszym leczeniem jest leczenie przyczynowe.
Dlatego też po zdiagnozowaniu zespołu metabolicznego, pacjent powinien zmienić swój styl życia oraz nawyki, aby zrzucić zbędne kilogramy. Jak najlepiej to zrobić? Dla redukcji masy ciała zawsze powinno się połączyć aktywność fizyczną z właściwą dietą, która w przypadku zespołu metabolicznego ma jeszcze dodatkowe znaczenie – w przypadku zmiany diety na zdrową automatycznie zmniejsza się też ryzyko rozwoju cukrzycy typu drugiego (jeśli jeszcze nie doszło do jej rozwoju); właściwa dieta ma też kolosalne znaczenie w leczeniu tego typu cukrzycy.
Jak powinien odżywiać się pacjent ze zdiagnozowanym zespołem metabolicznym lub z jego podejrzeniem? Dieta pacjenta powinna obejmować regularne posiłki przez cały dzień, jedzone o stałych porach. Najlepiej, aby było to pięć posiłków w ciągu dnia. Ostatni posiłek powinno się zjeść przed godziną osiemnastą. Z diety należy koniecznie wyeliminować tłuste, smażone potrawy, fast foody, słodycze oraz słodkie soki i słodkie gazowane napoje. Do każdego posiłku powinno się spożywać duże ilości warzyw i owoców, wszystkie potrawy powinny być lekkostrawne, pieczone lub gotowane na parze. Poza tym warto wyeliminować z diety białe pieczywo, a zastąpić je ciemnym, wieloziarnistym. Bardzo ważne jest też picie dużej ilości niegazowanej wody.
Trzeba pamiętać również o tym, aby jako tłuszczu używać oliwy z oliwek. Warto też zaprzestać picia hektolitrów kawy, która podnosi ciśnienie tętnicze krwi oraz palenia papierosów, które niekorzystnie działają na cały układ krążenia oraz poziom cholesterolu.
Poza dietą równie ważna jest też regularna aktywność fizyczna. Chcąc zrzucić zbędne kilogramy można ćwiczyć samodzielnie w domu, korzystając z różnego rodzaju programów treningowych - w Internecie jest ich tak wiele, że każdy dobierze program dostosowany do swoich potrzeb. Jeśli mamy więcej czasu, warto zacząć chodzić na basen czy na siłownię. Poza leczeniem przyczynowym i zrzucaniem zbędnych kilogramów, w leczeniu zespołu metabolicznego wykorzystuje się też środki farmakologiczne – w przypadku cukrzycy zwykle stosuje się metforminę, a w przypadku nadciśnienia tętniczego i podwyższonego poziomu cholesterolu leki dobrane indywidualnie do potrzeb każdego pacjenta.
Najlepiej jednak prowadzić taki tryb życia, który w ogóle nie spowoduje u nas rozwoju zespołu metabolicznego – zawsze bowiem łatwiej jest zapobiegać niż leczyć, a zrzucenie zbędnych kilogramów niekiedy bywa naprawdę trudne. Powinniśmy o tym pamiętać!
Bibliografia zwiń/rozwiń
- Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2018/2019, pod red. dr n.med. P. Gajewskiego, Kraków 2018, s. 887.
Podziel się:
