Kwas moczowy w surowicy i moczu – normy, podwyższony, zalecenia
Barbara Sitek

Kwas moczowy w surowicy i moczu – normy, podwyższony, zalecenia

Kwas moczowy to ostatni produkt przemiany zasad azotowych (purynowych) w organizmie, który w większości jest wydalany wraz z moczem. Jego oznaczenie we krwi lub w moczu najczęściej wykonuje się podczas diagnozowania dny moczanowej, czyli podagry lub chorób nerek. Ogromnym wyzwaniem dla pacjentów jest zagadnienie związane z tym, jak obniżyć stężenie kwasu moczowego, tym samym zmniejszając dolegliwości bólowe, które towarzyszą hiperurykemii.

Nadmiar kwasu moczowego w tkankach odkłada się w postaci jego kryształków, powodując wiele poważnych dolegliwości. Kwas moczowy to najczęściej badany związek chemiczny w przypadku diagnozowania dny moczanowej, zapaleń i obrzęków stawów lub monitorowania jego poziomu podczas chemioterapii lub radioterapii nowotworów. Kwas moczowy jest produktem powstałym po rozpadzie zasad azotowych, mogących pochodzić z pokarmów bogatych w purynę lub z rozpadu kwasów nukleinowych komórek organizmu.

Co to jest kwas moczowy?

Kwas moczowy jest to końcowy i naturalny produkt metabolizmu puryn, czyli zasad azotowych, wchodzących w skład m.in. kwasów nukleinowych (DNA i RNA) komórek wszystkich organizmów. Źródłem zasad azotowych jest zarówno wewnętrzna synteza tych związków, jak i fizjologiczny rozpad komórek. Część puryn może być dostarczana także wraz z pożywieniem, takim jak piwo, czerwone mięso, wędzone ryby lub kakao. Ostatecznym produktem ich rozpadu jest kwas moczowy, który ulega wydaleniu wraz z przefiltrowanym przez nerki moczem, zaś w mniejszej ilości (ok. 30%) z udziałem układu pokarmowego w postaci kału.

Zbyt niskie i za wysokie stężenie kwasu moczowego

Zarówno wysoki, jak i niski poziom kwasu moczowego nie pozostaje bez wpływu na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Kwas moczowy nie jest tylko zbędnym produktem przemian metabolicznych, ponieważ pełni także działanie antyoksydacyjne, chroniące organizm przed wolnymi rodnikami i wywołanymi przez nie uszkodzeniami komórek. Jego niedobór może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób otępiennych czy też choroby Parkinsona i z pewnością nie powinien być lekceważony. Zbyt niski poziom kwasu moczowego może również wskazywać na toczące się w organizmie zapalenie nerek lub wątroby, metaboliczne choroby genetyczne, celiakię, chłoniaki i inne rodzaje nowotworów. Hiperurykemia, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego może natomiast prowadzić do dny     dnmoczanowej, kamicy nerkowej i innych chorób nerek, a ponadto wywoływać niedoczynność tarczycy i chorób sercowo-naczyniowych, w tym także zawału serca.

Polecane dla Ciebie

Niepokojące objawy, czyli kiedy należy badać kwas moczowy?

Objawy, które powinny skłonić nas do wizyty u lekarza to przede wszystkim:

  • bolesność lub opuchlizna stawów (zwłaszcza zapalenie stawu podstawy palucha),
  • wyraźne zmniejszenie lub zwiększenie ilości wydalanego moczu,
  • krwiomocz lub zmiana barwy moczu,
  • ból i pieczenie w obszarze pęcherza moczowego.
Badanie ewentualnego wzrostu stężenia kwasu moczowego powinno być wykonywane również wśród pacjentów onkologicznych, będących w trakcie chemioterapii i radioterapii oraz tych, u których zdiagnozowano dnę moczanową, aby u nich ocenić efektywność prowadzonej terapii. Proces rozpoznania kamicy moczowej także wymaga oceny stężenia kwasu moczowego.

Oznaczenie kwasu moczowego w surowicy i w moczu.  Jak najlepiej przygotować się do badania?

Poziom kwasu moczowego może być oznaczany zarówno w moczu, jak i w surowicy pacjenta. W przypadku oznaczenia wykonywanego w surowicy krew żylna jest pobierana na czczo, czyli minimum 12 godzin od ostatniego posiłku (spożycie produktów bogatych w puryny mogłoby zafałszować wynik). Ponadto zaleca się, aby przygotowanie do badania objęło także unikanie wysiłku fizycznego, najlepiej w okresie 2-3 dni przed pomiarem oraz w miarę możliwości ograniczenie czynników stresowych (należy zminimalizować ryzyko uszkodzenia komórek i przejściowego wzrostu stężenie kwasu moczowego we krwi pacjenta).

Stężenie kwasu moczowego w moczu można oznaczyć zarówno w pojedynczej próbce, jaki i w tzw. dobowej zbiórce moczu. Polega ona na gromadzeniu wszystkich próbek moczu, oddawanych w ciągu 24 godzin do jednego, jałowego naczynia. Następnie należy zmierzyć objętość oddanego moczu i pobrać z niego mniejszą próbkę, przeznaczając ją do badania w laboratorium. W trakcie zbiórki należy przestrzegać takich samych zaleceń, jak w trakcie przygotowania się do badania surowicy.

Kwas moczowy – norma dla kobiety, mężczyzny i dziecka

Szacuje się, że w ogólnej populacji norma kwasu moczowego w surowicy wynosi u mężczyzn: 300-360 µmol/l (5-6 mg/dl), u kobiet: 240-300 µmol/l (4-5 mg/dl), a u dzieci: 210- 240 µmol/l (3,5-4 mg/dl). Poziom kwasu moczowego zależy od płci, a dodatkowo rośnie wraz z wiekiem, aż do ok. 70 roku życia. Hiperurykemia bywa diagnozowana po kilkukrotnym oznaczeniu stężenia na poziomie przekraczającym 420 µmol/l (>7 mg/dl). Średnie wydalanie kwasu moczowego wraz z moczem wynosi ok. 400-650 mg/dobę. Za górną granicę uznaje się zazwyczaj 800 mg/dobę (4,8 mmol/24h).

Należy także pamiętać, że analiza wyników badań powinna być jednak zawsze oparta na wartościach referencyjnych laboratorium, w którym były one wykonywane i które zazwyczaj znajdują się w podanych zakresach norm.

Jak obniżyć za wysoki poziom kwasu moczowego we krwi i w moczu?

Podwyższony poziom kwasu moczowego może wynikać z wrodzonych uwarunkowań genetycznych (schorzenie Lescha-Nyhana, choroba von Gierkego), być skutkiem otyłości, nieprawidłowej diety, cukrzycy lub odwodnienia. Przyjmuje się, że aby oczyścić organizm z nadmiaru kryształów kwasu moczowego, wskazane jest zwiększenie ilości aktywności fizycznej oraz przestrzeganie zasad racjonalnego odżywiania.  Zastanawiając się, co można jeść a czego najlepiej unikać, aby zmniejszyć nadmiar kwasu moczowego, najczęściej otrzymujemy informacje o stosowaniu tzw. diety bezpurynowej, która jest uboga w produkty, takie jak ryby i skorupiaki, czerwone mięso, strączki, grzyby czy nawet mocna herbata. Dokładne rekomendacje należy jednak zawsze ustalić z lekarzem prowadzącym (np. reumatologiem), który decyduje również o konieczności ewentualnej farmakoterapii.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przesiewowe badanie słuchu

    Badania przesiewowe wykonywane są rutynowo w celu określenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby lub wczesnego jej wykrycia. Już w pierwszych dniach życia dziecka wykonuje się przesiewowe badanie słuchu. Na czym ono polega? Ile trwa?

  • RTG kręgosłupa – badanie, wskazania, przeciwwskazania, refundacja, cena

    RTG kręgosłupa jest metodą obrazową, którą od wielu lat wykorzystuje się podczas diagnozowania wad postawy, zmian zapalnych czy zwyrodnieniowych, a także w przypadku urazów i bóli kręgosłupa. Co prawda interpretacja wyników prześwietlenia kręgosłupa może stanowić problem dla pacjenta, niemniej samo RTG kręgosłupa nie jest badaniem bolesnym lub długotrwałym. Ile kosztuje rentgen kręgosłupa, jak należy się przygotować do badania i czy istnieją przeciwwskazania do jego wykonania? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • RTG kręgosłupa lędźwiowego – badanie, wskazania, przeciwwskazania, refundacja, cena

    Ból kręgosłupa lędźwiowego, określany przez pacjentów także jako ból krzyża, ból korzonków lub ból na dole pleców, jest głównym wskazaniem do wykonania RTG tego obszaru. Aby wykonać prześwietlenie lędźwi konieczne jest posiadanie skierowania lekarskiego, które można uzyskać od lekarza pierwszego kontaktu lub ortopedy czy neurologa. Jak wygląda przygotowanie do rentgenu kręgosłupa lędźwiowego, czy kobieta w ciąży może mieć wykonane RTG tego obszaru i ile kosztuje to prześwietlenie wykonane prywatnie? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Co to jest antybiogram i jak wygląda to badanie?

    W 1928 roku Alexander Fleming odkrył pierwszy szeroko stosowany antybiotyk – penicylinę. Ten przełomowy moment w historii medycyny doprowadził nie tylko do zmniejszenia liczby zgonów z powodu zakażeń, lecz również zapoczątkował erę antybiotykoterapii. Szerokie zastosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych doprowadziło jednak do sytuacji, w której bakterie potrafią wymykać się leczeniu. Dlatego w podjęciu decyzji o wyborze jak najskuteczniejszego leku z pomocą przychodzi antybiogram.

  • Badanie in vivo – co to jest?

    Badania in vitro i in vivo stanowią nieodłączny element rozwoju medycyny i nauk pokrewnych. Warto wiedzieć, czym się różnią, aby zrozumieć ich znaczenie dla procesu odkrywania nowych leków czy terapii.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Echokardiografia – jak wygląda to badanie, ile trwa?

    Rozwój ultrasonografii pozwolił na nieinwazyjne obrazowanie wielu przestrzeni ludzkiego ciała. Klasyczny aparat USG pozwala nie tylko na obrazowanie jamy brzusznej, ale również serca. Badanie to określa się mianem echokardiografii lub potocznie – echo serca.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij