Krwiomocz – przyczyny, objawy i leczenie
Krwiomocz, czyli hematuria, jest to stwierdzenie w badaniu ogólnym moczu obecności erytrocytów, czyli krwinek czerwonych. Wyróżnia się dwa rodzaje krwiomoczu: mikrohematurię oraz makrohematurie. Przyczyny krwiomoczu mogą być różne. Część z nich jest jedynie tymczasowa i niegroźna, a inne stanowią zagrożenie dla zdrowia. Co zrobić, kiedy w moczu znajduje się krew, jak wygląda leczenie krwiomoczu i czy krwiomocz w ciąży jest groźny dla dziecka?
Mocz produkowany jest przez nerki w celu usunięcia nadmiaru wody i niepotrzebnych produktów przemiany materii z organizmu. Zawiera on szereg substancji i komórek, których ilość może się zwiększać w określonych sytuacjach. Badanie ogólne moczu może powiedzieć o wiele więcej o stanie funkcjonowania organizmu. Jednym z ocenianych parametrów jest ilość czerwonych krwinek, czyli erytrocytów (potocznie zawartości krwi w moczu).
Krwiomocz – czym jest i jak wygląda?
Krwiomocz jest określeniem stosowanym wówczas, kiedy stwierdza się zwiększoną ilość erytrocytów (czerwonych krwinek) w moczu, powyżej 3 w polu widzenia mikroskopu po odwirowaniu próbki moczu. Należy mieć świadomość, że w warunkach prawidłowych w moczu występują zarówno erytrocyty, jak i leukocyty. Jeżeli jednak jest ich zbyt dużo, określa się to mianem krwiomoczu, który może wskazywać na rozwijającą się w organizmie chorobę.
W zależności od ilości erytrocytów w moczu wyróżnia się:
- krwiomocz makroskopowy (makrohematuria) – gdy czerwonych krwinek jest tak dużo, że mocz zmienia zabarwienie na czerwone (określa się to potocznie mianem „sikania krwią”); niekiedy występuję także krwiomocz ze skrzepami krwi,
- krwinkomocz mikroskopowy (mikrohematuria) – gdy mimo nadmiaru erytrocytów mocz nie zmienia zabarwienia (nie widać go gołym okiem), a można go wykryć dopiero wykorzystując mikroskop.
Jakie są przyczyny krwiomoczu?
Przyczyny krwiomoczu mogą być różne, część z nich jest jedynie tymczasowa i niegroźna a inne stanowią zagrożenie dla zdrowia. Jedną z większych grup przyczyn są zaburzenia krzepnięcia krwi (skazy krwotoczne), w których proces krzepnięcia jest utrudniony. Zalicza się do nich hemofilię (jedna z przyczyn krwi w moczu u mężczyzn), chorobę von Willebranda oraz przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych.
Krew przy oddawaniu moczu pojawia się także w różnych schorzeniach dotyczących nerek. Chodzi tutaj głównie o choroby, w których następuję przerwanie bariery filtracyjnej, co umożliwia przenikanie krwinek do moczu. Pojawienie się krwi po oddaniu moczu może występować także przy chorobach dotyczących dróg moczowych (moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowego). Tutaj jest on wynikiem uszkodzenia błony śluzowej i krwawienia. Krew z cewki moczowej może pojawiać się także w innych sytuacjach, takich jak gorączka czy po intensywnym wysiłku fizycznym.
Należy mieć jednak świadomość, że czerwone zabarwione moczu, które sugerowałoby obecność krwi, może wynikać ze zjedzenia różnych pokarmów oraz leków, jak np. buraków ćwikłowych, sztucznie barwionych przekąsek czy niektórych leków (np. chemioterapeutyk – metronidazol lub antybiotyki – rifampicyna, neurologiczne – lewodopa).
Jakim chorobom towarzyszy krwiomocz?
Jak już wspomniano, krwiomocz może pojawiać się jako objaw wielu chorób dotyczących całego organizmu lub określonego fragmentu układu moczowo-płciowego. Przy poszukiwaniu przyczyny bierze się także pod uwagę różne czynniki, takie jak np. wiek czy płeć. Inny powód krwiomoczu jest podejrzewany u dziecka, inny u kobiety w wieku rozrodczym, a jeszcze inny u starszego mężczyzny. Jak już wspomniano, nawracający krwiomocz może być spowodowany zaburzeniami krzepnięcia krwi, które może mieć z kolei różne podłoże. Krwiomocz u mężczyzn jest dość często związany z chorobami układu moczowego, takimi jak:
- kłębuszkowe zapalenia nerek,
- kamica moczowa,
- rak nerki,
- rak pęcherza moczowego (tutaj są dość charakterystyczne skrzepy krwi w moczu bez towarzyszącego bólu),
- rak prostaty,
- urazy dróg moczowych (np. dość częsty krwiomocz po cewnikowaniu),
- zapaleniu układu moczowego (w zapaleniu pęcherza krwiomocz jest dość częstym objawem).
Krwiomocz u kobiet w ciąży
Krwiomocz w ciąży podobnie jak wśród kobiet, które w ciąży nie są czy też innych osób, może mieć potencjalnie wiele przyczyn. Są nimi infekcje układu moczowego, które w przypadku kobiet w ciąży występują dość często. W porównaniu do ogółu pań, mają one jednak zwiększone ryzyko odmiedniczkowego zapalenia nerek. W tej chorobie dochodzi do stanu zapalnego w obrębie miąższu nerkowego. Ból przy oddawaniu moczu i krwiomocz są wówczas dość częstymi objawami. Pojawienie się krwi po oddaniu moczu może wynikać również z problemów z ciążą. Krew wówczas pochodzi z dróg rodnych, a nie z układu moczowego. Innymi przyczynami są kamica moczowa, nowotwór układu moczowego, szyjki macicy, pochwy czy krwawienia kontaktowe w trakcie stosunku
Krwiomocz u dziecka
Krwiomocz u dziecka może mieć przyczynę wynikającą zarówno z wrodzonego zaburzenia krzepnięcia krwi (np. hemofilii), jak i z chorób układu moczowego. Dość częstą przyczyną krwinkomoczu (zwłaszcza mikroskopowego) lub śladu krwi w moczu są kłębuszkowe zapalenia nerek, czyli choroby zapalne o różnym pochodzeniu. Innymi przyczynami mogą być wady wrodzone lub zakażenia układu moczowego. Krew w moczu u dziecka może pojawić się także w urazach układu moczowego, nowotworach (zwłaszcza w guzie Wilmsa nerki) oraz w kamicy moczowej .
Krwiomocz po stosunku
Krwiomocz po stosunku może występować zarówno u kobiety, jak i u mężczyzny. Wynika wówczas z infekcji układu moczowo-płciowego u obu płci. Zapalenie pęcherza i krwiomocz są dość częstym połączeniem u aktywnych seksualnie pań. Krew w moczu może występować także jako rezultat uszkodzenia błony śluzowej pochwy i dostawania się krwi do moczu. Krwawienia po stosunku obserwuje się również przy nowotworach szyjki macicy oraz pochwy. Niekiedy u mężczyzn krwawienie z cewki moczowej może powstawać w wyniku urazu, powstałego w trakcie stosunku oraz przy zmianach nowotworowych, zwykle zlokalizowanych w prostacie.
Krwiomocz – leczenie
Może pojawić się pytanie, co robić w krwiomoczu. To jak leczyć erytrocyty w moczu zależne jest przede wszystkim od przyczyny. Dlatego ważne jest pilne udanie się do lekarza, gdyż to on może ustalić powody pojawiania się tego niepokojącego objawu. W celu postawienia diagnozy lekarz zbiera wywiad oraz wykonuje badanie fizykalne, badania laboratoryjne oraz obrazowe (radiologiczne).
Po określeniu, co oznacza ślad krwi w moczu lub rozwinięty w pełni krwiomocz, specjalista wdraża odpowiednie leczenie:
- w infekcjach układu moczowego stosuje się antybiotykoterapię,
- w kamicy układu moczowego jest to zazwyczaj zabieg urologiczny,
- w kłębuszkowych zapaleniach nerek wdrażane jest odpowiednie leczenie przyczynowe (np. diuretyki),
- w krwiomoczu nowotworowym leczenie jest zależne od stopnia zaawansowania choroby, ale zwykle polega na operacji chirurgicznej,
- w przypadku urazów sposób leczenia zależy od typu kontuzji, często jest jednak zabieg chirurgiczny.
Domowe sposoby leczenia krwiomoczu
Krwiomocz może mieć wiele różnorodnych przyczyn, w zależności od których stosuje się odpowiednie leczenie. W większości przypadków krwiomoczu leczenie domowe nie jest zalecane z powodu braku skuteczności. Niezbędna jest wizyta u specjalisty i zastosowanie konkretnej i specyficznej terapii. Jedynie w przypadku krwiomoczu przy zapaleniu pęcherza moczowego można pomocniczo stosować sok z żurawiny oraz nasiadówki z rumianku. Jednak jak już wspomniano, w krwiomoczu domowe sposoby leczenia nie są tak skuteczne.