Synbiotyki – kiedy je stosować? Czym się różnią od probiotyków i prebiotyków?

Wielu ekspertów wskazuje, że stosowanie probiotyku i prebiotyku w postaci jednego produktu, czyli synbiotyku, przynosi większe korzyści niż stosowanie samego probiotyku. Synbiotyki regenerują florę jelitową oraz wzmacniają odporność, a także przynoszą dodatkowe korzyści dla organizmu, ponieważ wspomagają leczenie licznych chorób. Kiedy należy stosować synbiotyki? Jak dobrać odpowiednią dawkę?

1. Czym są synbiotyki? Rola prebiotyku
2. Kiedy stosuje się synbiotyki? Czy wspomagają odporność?
3. Jak dawkować synbiotyki?
4. Jakie są przeciwwskazania do stosowania synbiotyków?
5. Co wybrać – synbiotyk czy probiotyk?
6. Synbiotyki dla dzieci i kobiet w ciąży – czy można je stosować?

Czym są synbiotyki? Rola prebiotyku

Przewód pokarmowy człowieka zasiedlają liczne drobnoustroje, które są niezbędne do utrzymania dobrego zdrowia. Mikroflora w jelitach gospodarza musi być zachowana w odpowiedniej równowadze, aby warunkować właściwe funkcjonowanie mikroorganizmów. Zaburzenie fizjologicznej harmonii drobnoustrojów bytujących w jelitach ma wpływ na zdrowie i może prowadzić do wielu schorzeń, takich jak zaburzenia żołądkowo-jelitowe (m.in. wzdęcia, niestrawność, ból brzucha), zespół jelita drażliwego, alergie, zaburzenia wchłaniania składników odżywczych i wiele innych.

W celu przywrócenia równowagi mikroflory jelitowej i usprawnienia jej właściwego działania wprowadzono połączenie probiotyków i prebiotyków w formie jednodawkowego produktu, jakim jest synbiotyk. Kluczowe w tworzeniu synbiotyków jest wybranie odpowiedniego szczepu probiotycznego. Zwykle wybierany jest jeden z dwóch lub połączenie rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium, które korzystają z prebiotyków występujących w jelitach i powodują ich fermentację. Podczas opracowywania synbiotyków, które są połączeniem probiotyków i prebiotyków, kluczowe jest dobranie składników w taki sposób, aby prebiotyk selektywnie stymulował wzrost i aktywność korzystnych mikroorganizmów probiotycznych. Oznacza to, że prebiotyk powinien wspierać przede wszystkim wybrane szczepy probiotyczne, a nie ogół mikroflory jelitowej. Takie podejście zapewnia synergistyczne działanie obu komponentów synbiotyku, co może prowadzić do lepszych efektów zdrowotnych. Dowiedziono, że stosowanie synbiotyków i korzystanie z synergii działania probiotyków i prebiotyków przynosi wiele korzyści zdrowotnych. Preparaty synbiotyczne umożliwiają dostarczenie żywych mikroorganizmów do przewodu pokarmowego oraz pobudzenie wzrostu i aktywności mikrobioty naturalnie występującej w jelitach.

Kiedy stosuje się synbiotyki? Czy wspomagają odporność?

Probiotyki są naturalnym wsparciem układu odpornościowego, ponieważ sprzyjają uwalnianiu substancji regulujących jego działanie. Przykładowo bakterie Lactobacillus reuteri pobudzają wydzielanie substancji, które powodują zmniejszenie ekspresji genów odpowiedzialnych za procesy zapalne. W ten sposób hamują nadmierny wzrost komórek oraz stymulują usuwanie komórek patologicznych, uszkodzonych, stanowiących zagrożenie dla zdrowia na drodze apoptozy, co ma znaczenie w ograniczeniu rozwoju stanów zapalnych lub nowotworowych. Z kolei prebiotyki, czyli składniki odżywiające dobre bakterie jelitowe, to m.in. frukto- i galaktooligosacharydy (FOS), oligosacharydy, inulina, oligosacharydy sojowe (SOS).

Wyniki badań na zwierzętach udowodniły, że stosowanie inuliny wpływa na wzrost krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w jelicie ślepym.

W innym badaniu zaobserwowano, że jednoczesne podawanie przez okres 6 tygodni B. coagulans i inuliny doprowadziło do zwiększenia poziomu glutationu oraz obniżenia poziomu białka C-reaktywnego (CRP). Badacze zauważyli u zwierząt, którym podawano pokarmy wysokotłuszczowe oraz niskobłonnikowe, że suplementacja Lactobacillus, Bifidobacterium i 10% FOS spowodowała redukcję stanu zapalnego w jelitach oraz ogólnoustrojowego.

Jak dawkować synbiotyki?

Zwykle rekomenduje się przyjmowanie synbiotyków po posiłku. W przypadku jednoczesnej antybiotykoterapii warto zachować jak najdłuższy odstęp czasowy od przyjęcia antybiotyku – minimum 3 godziny. Na rynku aptecznym dostępne są również produkty, których producenci gwarantują możliwość jednoczesnego stosowania z antybiotykami bez utraty korzystnych efektów związanych z działaniem probiotyków i prebiotyków.

Stosowanie synbiotyków powinno się rozpocząć od samego początku przyjmowania antybiotyków. Natomiast w celu odbudowy mikrobioty kurację z probiotykami i prebiotykami należy przyjmować przez dłuższy okres, również po zakończeniu stosowania leków przeciwbakteryjnych. W zależności od stosowanego leku oraz wyjałowienia flory jelitowej zwykle zaleca się stosowanie synbiotyków przez minimum 3 miesiące. Produkty z probiotykami i prebiotykami warto popijać letnią wodą, ponieważ zbyt wysoka temperatura płynów może doprowadzić do dezaktywacji składników i pozbawienia synbiotyków korzystnych właściwości zdrowotnych, co może obniżać skuteczność terapii.

Synbiotyki należy stosować zgodnie z zaleceniami wskazanymi przez producenta na opakowaniu lub w ulotce, o ile lekarz nie zaleci inaczej.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania synbiotyków?

W niektórych przypadkach przyjmowanie synbiotyków jest niewskazane. Dlatego przed zastosowaniem tego typu produktów warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą oraz przeczytać ulotkę. Preparaty zawierające probiotyki i prebiotyki nie są zalecane osobom cierpiącym na SIBO, czyli na przerost bakterii w jelicie cienkim. Natomiast w przypadku chorych na IBS zdania są podzielone, dlatego u tych chorych terapię warto skonsultować ze specjalistą.

Warto zachować ostrożność oraz skonsultować się z lekarzem w przypadku pacjentów onkologicznych, z ciężkimi zaburzeniami odporności, poważnymi schorzeniami, posiadających cewniki centralne, ponieważ u tych osób może dojść do translokacji kultur bakteryjnych z obszaru jelit do krwi.

Co ciekawe, w jednym z badań eksperci zaobserwowali, że przyjmowanie probiotyków może wydłużać okres regeneracji mikrobioty po antybiotykoterapii, jednak wymaga to dalszych badań.

Co wybrać – synbiotyk czy probiotyk?

W synbiotykach poza probiotykami zawarte są również prebiotyki. Zgodnie z definicją prebiotyki są nieżywymi składnikami pokarmowymi, swego rodzaju pożywką dla mikroorganizmów probiotycznych, które powodują pozytywne rezultaty zdrowotne w organizmie ludzkim poprzez modulowanie mikrobioty jelitowej. Dlatego stosowanie synbiotyków, zawierających oba składniki, które się wzajemnie uzupełniają i działają synergistycznie, wydaje się korzystniejsze dla przywrócenia równowagi w jelitach.

Synbiotyki dla dzieci i kobiet w ciąży – czy można je stosować?

Synbiotyki zwykle są dobrze tolerowane. Uznaje się je za bezpieczne oraz skuteczne w okresie ciąży, laktacji oraz podczas stosowania u dzieci już od momentu narodzin. Zazwyczaj rekomendowane jest stosowanie probiotyków u dzieci w trakcie oraz po zakończeniu antybiotykoterapii w celu zapobiegania biegunce poantybiotykowej. W przypadku kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią zaleca się dbanie o zachowanie naturalnej fizjologicznej mikrobioty, co może wspomóc profilaktykę przeciw licznym schorzeniom, takim jak cukrzyca ciążowa, nadmierne tycie podczas ciąży, zespół metaboliczny oraz stan przedrzucawkowy.