Stan przedrzucawkowy — przyczyny i leczenie preeklampsji

Stan przedrzucawkowy może wywołać wiele niebezpiecznych powikłań, na które najbardziej narażone są kobiety powyżej 35. roku życia oraz matki chorujące przewlekle na nadciśnienie tętnicze wykryte jeszcze przed ciążą. Podstawowymi wartościami, które powinny zaniepokoić pacjentkę w ciąży i połogu, ale także lekarzy podczas porodu jest przede wszystkim jej wysokie ciśnienie krwi. Jak wyglądają objawy stanu przedrzucawkowego i jak zapobiegac PE?

Co to jest stan przedrzucawkowy?

Stan przedrzucawkowy (PE) związany jest z nadciśnieniem tętniczym. Jego przyczyną jest uogólniony skurcz naczyń krwionośnych. Diagnozowany jest u kobiet ciężarnych po 20. tygodniu ciąży. Może wystąpić zarówno w czasie trwania ciąży, podczas porodu i podczas połogu, czyli w czasie występującym bezpośrednio po urodzeniu dziecka. Objawia się podwyższonym ciśnieniem tętniczym – powyżej lub równemu 140/90 mmHg. Kolejnym objawem jest białkomocz. Kryterium rozpoznania jest utrata ≥300  mg białka z moczem na dobę.

Stan przedrzucawkowy – czynniki ryzyka

Wśród głównych czynników ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego w ciąży są:

• pierwsza ciąża,
• wiek kobiety <18 lat oraz >35 lat,
• choroby współistniejące: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroby reumatyczne,
• otyłość,
• choroby autoimmunologiczne,
• wystąpienie stanu przedrzucawkowego w poprzedniej ciąży,
• wystąpienie stanu przedrzucawkowego podczas ciąży mamy lub siostry,
• ciąża wielopłodowa,
• cukrzyca ciążowa.

Stan przedrzucawkowy – powikłania

Preeklampsja może wywołać wiele niebezpiecznych powikłań, na które najbardziej narażone są kobiety powyżej 35. roku życia oraz matki chorujące przewlekle na nadciśnienie tętnicze wykryte jeszcze przed ciążą. Powikłania można podzielić na te, które odczują mamy oraz te będące niebezpieczne dla dziecka.

W okresie płodowym może dojść do niedotlenienia, obumarcia wewnątrzmacicznego płodu czy problemu ze wzrostem wewnątrzmacicznym, a co za tym idzie niskiej masy urodzeniowej dziecka. Noworodek, u którego mamy rozpoznano stan przedrzucawkowy, kiedy była w ciąży, może urodzić się jako wcześniak lub przez cesarskie cięcie.

U matki stan przedrzucawkowy może skutkować krwawieniem śródmózgowym, udarem mózgu, niewydolnością narządów. Kolejnym powikłaniem jest rozwarstwienie aorty, wystąpienie drgawek, zespół DIC (rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe), niewydolność serca, a nawet zgon.

Podczas porodu lub w okresie połogu może wystąpić rzucawka ciężarnych, czyli drgawki toniczno-kloniczne z utratą przytomności. Jest to również skutek stanu przedrzucawkowego. U części kobiet można zaobserwować bardzo groźny objaw zagrażający ciąży, którym jest zespół HELLP. Do objawów HELLP należą hemoliza, podwyższone wartości prób wątrobowych w badaniach laboratoryjnych oraz zmniejszona liczba płytek krwi. Charakteryzuje się złym samopoczuciem, nadciśnieniem tętniczym, bólem brzucha, nudnościami i wymiotami. Występuje nawet do tygodnia po porodzie.HELLP może prowadzić do śmierci.

Jak rozpoznać stan przedrzucawkowy?

Podstawowymi wartościami, które powinny zaniepokoić kobietę w ciąży, ale także podczas porodu i połogu jest podwyższone ciśnienie. Wartości ≥140/90 mmHg po ukończeniu 20. tygodnia ciąży nie są prawidłowe i powinny skłonić pacjentkę do wizyty w gabinecie lekarza prowadzącego. Pomocnicze w diagnozie będą badania moczu, które ocenią ilość wydalanego białka z moczem podczas doby. Kolejne badane wartości to morfologia krwi, wartości enzymów wątrobowych oraz kreatynina.

Istnieją dwie postaci stanu przedrzucawkowego:

• łagodna – gdy podwyższone jest ciśnienie oraz występuje białkomocz,
• ciężka – gdy występuje podwyższone ciśnienie oraz dodatkowe objawy świadczące o uszkodzeniu narządów wewnętrznych.

Ciężka postać przedrzucawki wymaga hospitalizacji oraz ciągłej kontroli stanu pacjentki.

Stan przedrzucawkowy — postępowanie

Kobiety, u których rozpoznano nadciśnienie tętnicze w ciąży lub stan przedrzucawkowy powinny znajdować się pod ścisłą kontrolą lekarza. W przypadku wystąpienia ciśnienia u ciężarnej ≥140/90 mmHg należy włączyć leczenie farmakologiczne. Istnieje kilka leków, które obniżają ciśnienie tętnicze mające zastosowanie u ciężarnych. Należą do nich: metyldopa, labetalol oraz nifedypina. Dawki leków powinny być ustalone przez lekarza prowadzącego i należy przestrzegać jego restrykcyjnych zaleceń.

Wartości ciśnienia u kobiet w ciąży przekraczające 160/110mmHg są stanem zagrożenia życia i wymagają pilnej hospitalizacji. W rzucawce ciężarnych stosuje się siarczan magnezu, by zatrzymać napady drgawek. Pomocnicze jest zastosowanie leków obniżających ciśnienie, aparatury z tlenem oraz stałe monitorowanie pacjentki.

Stan przedrzucawkowy a przedwczesne ukończenie ciąży

Nie zawsze stan przedrzucawkowy wywołuje przedwczesne zakończenie ciąży. Jeśli ciśnienie jest właściwie kontrolowane, a leki działają prawidłowo i stabilizują wartości, ciążę należy ukończyć po ukończeniu 37. tygodnia. Jeśli leki nie działają w zakładany sposób, wystąpią drgawki spowodowane rzucawką czy zespół HELLP i wówczas należy szybciej rozwiązać ciążę.

Stan przedrzucawkowy – zapobieganie

Kobieta ciężarna z pewnością nie powinna się przemęczać. Wskazane jest także, aby starała się unikać czynników, które mogłyby ją stresować. Ponadto, drobna aktywność fizyczna w okresie ciąży może zapobiec rozwojowi stanu przedrzucawkowego, niemniej ten element profilaktyki zawsze powinien być skonsultowany z lekarzem prowadzącym pacjentkę. Co więcej, przyjmuje się, że jednym z elementów, dzięki któremu obniża się ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego, jest stosowanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryny), ale tylko wśród kobiet obciążonymi czynnikami ryzyka. Podobnie jest z suplementacją wapnia, zaleca się ją tylko w grupach wysokiego ryzyka i w przypadku niedoboru tego pierwiastka, które można potwierdzić, wykonując badanie poziomu wapnia. Konieczne jest stałe kontrolowanie w stałe kontrolowanie wartości ciśnienia tętniczego zarówno podczas ciąży, jak i połogu. Ciśnienie należy mierzyć po co najmniej pięciominutowym odpoczynku z użyciem mankietu odpowiedniej długości. Należy wykonać dwa pomiary, które uśrednione dadzą nam prawidłową wartość.