Probiotyki i prebiotyki w kosmetykach

Prebiotyki i probiotyki to naturalne substancje wspierające barierę ochronną naszego organizmu, które mogą występować również w kosmetykach. Dowiedz się jak właściwie je stosować i na co najlepiej działają kosmetyki zawierające prebiotyki i probiotyki.

Jeden centymetr ludzkiej skóry zasiedla około 10–100 tys. komórek bakteryjnych. Mikrobiota skóry stanowi pierwszą „tarczę" chroniącą organizm przed negatywnymi czynnikami środowiska zewnętrznego. Większość drobnoustrojów bytujących na zdrowej skórze to rodzaje i gatunki pożyteczne, lecz zaburzenie równowagi mikrobiomu i namnożenie drobnoustrojów patogennych może doprowadzić do choroby. Wszystkie drobnoustroje oraz złuszczone komórki naskórka tworzą łącznie warstwę, którą określamy mianem stratum microbiotum (zawiera się w niej ok. 10% komórek naskórka i 90% mikroorganizmów).

Czym się różnią probiotyki i prebiotyki?

Na przestrzeni lat definicja probiotyku ulegała ewolucji. Zgodnie z aktualną wiedzą probiotyki to niepatogenne kultury bakterii lub drożdży, wywierające korzystny wpływ na zdrowie gospodarza zmieniając mikroflorę w określonych obszarach organizmu. Najszersze zastosowanie znajduje grupa bakterii kwasu mlekowego, w tym te z rodzaju Lactobacillaceae i Bifodabacteriaceae. Prebiotyki to pożywki dla mikroorganizmów probiotycznych zasiedlających powierzchnię skóry, głównie poli- i oligosacharydy. Najczęściej występujący w składach kosmetyków prebiotyk to inulina.

Czym są synbiotyki i postbiotyki? Zastosowanie w kosmetykach

Synbiotyk to połączenie pro- i prebiotyku, czyli dobroczynnych dla skóry bakterii oraz pożywki dla nich. W kosmetykach może być to jednoczesne występowanie bakterii kwasu mlekowego i inuliny. Postbiotyki to metabolity bakterii probiotycznych, czyli substancje wydzielane przez nie, które wykazują bezpośrednie lub pośrednie działanie prozdrowotne. Przykładem postbiotyku jest Lactobacillus Ferment, czyli wyciąg z fermentacji bakterii Lactobacillus.

Właściwości probiotyków i prebiotyków w kosmetykach

Odczyn ludzkiej skóry jest lekko kwaśny i jego pH wynosi od 4,7 do 5,5. Wahania tych wartości mogą doprowadzić do namnażania i przewagi patogennych drobnoustrojów, a tym samym doprowadzić do choroby. Nadmierne oczyszczanie i złuszczanie skóry pozbawia ją części naturalnych lipidów będących pożywką także dla dobroczynnych bakterii oraz zaburza kwaśne pH, sprawiając, że staje się przesuszona i podatna na infekcje. Zastosowane w kosmetykach probiotyki oraz stanowiące pożywkę dla nich prebiotyki utrzymując prawidłowe pH i stymulując odnowę bariery ochronnej, zapobiegają rozwojowi patogenów, chronią przed infekcjami i alergenami oraz stabilizują mikrobiom skóry.

Kosmetyki z probiotykami – przykłady i zastosowanie

Brakuje regulacji prawnych dotyczących wprowadzania probiotyków w postaci żywych organizmów do kosmetyków. Dlatego najczęściej w produktach kosmetycznych znajdują się lizaty, czyli bakterie nieożywione lub fragmenty ich ścian komórkowych. Zastosowanie lizatów zapewnia zachowanie czystości mikrobiologicznej kosmetyku i zapobiega niekontrolowanemu namnożeniu się bakterii.

Twórcy preparatów kosmetycznych wykorzystują probiotyki jako składniki swoich kosmetyków przeznaczonych zarówno do twarzy, ciała, jak i okolic intymnych. Można je znaleźć w kremach, serach, maskach, balsamach, żelach myjących czy szamponach. Szukając probiotyków w składach kosmetyków, najczęściej natrafić można na nazwy bakterii z rodzaju: Lactobacillus, Bifidobacterium, Lactoccocus i Microccocus.

Serum z probiotykami

Serum z probiotykami zawierające np. szczepy bakterii kwasu mlekowego sprawdzi się w przypadku cery problematycznej, wrażliwej i trądzikowej. Rolą bakterii jest wytwarzanie kwasu mlekowego – w konsekwencji prowadzi to do zakwaszania środowiska, a także normalizacji mikroflory i pracy gruczołów łojowych. Dzięki temu nie dochodzi do namnażania bakterii odpowiedzialnych za powstawanie zmian trądzikowych. W produkcji przemysłowej kwas mlekowy po raz pierwszy zastosowano w 1883 roku w Stanach Zjednoczonych, jest związkiem chemicznym z grupy α-hydroksykwasów, który w zależności od stężenia wykazuje działanie nawilżające lub złuszczające. Dzięki zawartości kwasu mlekowego kosmetyki wykazują działanie przeciwstarzeniowe, przeciwzmarszczkowe oraz nawilżające.

Krem prebiotyczny i inne kosmetyki prebiotyczne

Znacznie mniejsze niż w przypadku probiotyków wymagania technologiczne do zastosowania prebiotyków sprawiają, że znacznie częściej to właśnie je można znaleźć w kosmetykach. Prebiotyki to substancje odżywcze dla bakterii probiotycznych, pobudzające je do wzrostu. Dodatkowo wykazują działanie kojące podrażnienia i utrzymujące prawidłowe nawilżenie skóry. Stosowane w kosmetykach prebiotyki to cukry, m.in. frukto- i galaktooligosacharydy. Wśród nich najczęściej występujące to inulina, alfa-glukan, ksylitol czy maltodekstryna.

Kosmetyki z probiotykami i prebiotykami – dla kogo?

Kosmetyki z probiotykami i prebiotykami sprawdzą się w przypadku pielęgnacji skóry problematycznej, wrażliwej, atopowej i alergicznej oraz w przebiegu dermatoz. Znalazły zastosowanie w kosmetykach wspomagających leczenie atopowego zapalenia skóry oraz wykazują potencjał w zakresie terapii trądziku. Wykazują zdolności do ograniczania stanu zapalnego i nadmiernej produkcji łoju, w następstwie czego ilość pojawiających się na skórze wykwitów ulega zmniejszeniu.

Probiotyki i ich działanie na trądzik

Co ciekawe, poza stosowaniem miejscowym probiotyki mogą również skutecznie działać jako składnik diety przeciwdziałający trądzikowi. Zgodnie z badaniami dr Whitney P. Bowe z SUNY Downstate Medical Center College of Medicine w Nowym Jorku, probiotyki mogą wspomagać terapię trądziku pospolitego i różowatego. Dowiodły one, że stres oraz uboga w błonnik dieta wpływają na florę jelitową powodując rozwój bakterii patogennych. Produkują one przenikające do krwi toksyny wywołujące stan zapalny, co w konsekwencji przekłada się na zaostrzenie trądziku. Jeśli jednak zadbamy o dostarczenie do organizmu dobrych bakterii probiotyczych, mogą one niwelować działanie toksycznych bakterii i zapobiegać zapaleniom. 

Właściwie dobrane probiotyki mogą pobudzać układu immunologiczny do ochrony skóry przez wzmacnianie funkcji komórkowych. Dzięki temu skóra staje się odporniejsza na działanie nie tylko drobnoustrojów, ale też czynników zewnętrznych, takich jak słońce czy zanieczyszczenia obecne w atmosferze. Mówi się także o potencjalnym fotoprotekcyjnym działaniu na skórę preparatów z probiotykami, czego jednak do tej pory nie potwierdziły badania naukowe. Mają one między innymi zapobiegać uszkodzeniom skóry wystawionej na działanie promieniowania ultrafioletowego.

Z kolei badania prowadzone w Korei Południowej wykazały, że regularne jedzenie produktów probiotycznych bogatych w bakterie Lactobacillus bifidius przez 12 tygodni zmniejszyło całkowitą liczbę zmian trądzikowych i obniżyło produkcję łoju.