Glutation – czym jest? Co warto o nim wiedzieć?
Rozwój nauki powoduje, że jesteśmy w stanie coraz częściej powiązać wybrane cząsteczki chemiczne z dobrym bądź złym stanem badanego organizmu lub wręcz z wybraną jednostką chorobową. Jedną z takich cząsteczek jest glutation. Co to jest? Kiedy zaleca się badać jego poziom? Czy ma właściwości prozdrowotne? Czy możemy wpłynąć na jego ilość w organizmie? Na te i inne pytania odpowiadamy poniżej.
Biochemia naszego organizmu jest szalenie skomplikowanym oraz fascynującym zagadnieniem. Zsynchronizowane działanie różnorodnych cząsteczek chemicznych powoduje, że nasz organizm funkcjonuje w zasadzie niezależne od naszej woli. Choć daleka droga przed nami jako ludzkością do poznania w sposób szczegółowy każdego z naturalnych (i nienaturalnych) procesów zachodzących w każdej komórce naszego ciała – to i tak wiemy już całkiem sporo.
Glutation – czym jest i jaką rolę odgrywa w organizmie?
Glutation jest molekułą naturalnie występującą w komórkach naszego ciała. Składa się z trzech aminokwasów (kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny) połączonych w postać tripeptydu – cząsteczki o chemicznej nazwie γ-glutamylo-cysteinylo-glicyna (w skrócie γ-glu-cys-gly). W swojej cząsteczce oprócz atomów węgla, wodoru i azotu zawiera atom siarki. Jego budowa chemiczna sprawia, że glutation ma niezwykle silne właściwości przeciwutleniające. Dzięki temu chroni nasz organizm przed efektami stresu oksydacyjnego (nadmiernej ilości wolnych rodników, która może być wywołana wieloma czynnikami, np. stresem, zanieczyszczeniem środowiska, promieniowaniem UV czy niezdrowym stylem życia). Taka ochrona może przyczynić się do obniżenia ryzyka zachorowania na wiele schorzeń (od chorób układu krążenia po nowotwory).
Glutation jest syntezowany wewnątrz naszego organizmu, a głównym tego miejscem jest wątroba. Do syntezy niezbędne są aminokwasy wchodzące w jego skład (kwas glutaminowy, cysteina i glicyna). Dlatego też ważne jest by wraz z dietą dostarczać do organizmu niezbędnych do jego syntezy półproduktów. W tym celu powinniśmy spożywać produkty zawierające aminokwasy siarkowe metioninę i cysteinę. Znajdziemy je w takich produktach jak wołowina, ryby, drób, brokuły, brukselka, kalafior, jarmuż czy gorczyca.
Poziom glutationu – od czego zależy? Kiedy wykonać badanie?
Glutation występuje w organizmie w dwóch formach – dominującej formie zredukowanej (około 99%), która jest aktywnym antyoksydantem, oraz w formie utlenionej (około 1%), która nie ma właściwości przeciwrodnikowych. Stosunek stężenia obu form glutationu może świadczyć o problemach zdrowotnych. W obliczu stresu oksydacyjnego występującego w organizmie ilość formy zredukowanej zmniejsza się na korzyść formy utlenionej.
Badania poziomu glutationu rekomendowane są np. osobom cierpiącym na przewlekłe schorzenia wielonarządowe lub zespół przewlekłego zmęczenia. Bada się wówczas stężenia formy zredukowanej i formy utlenionej oraz ich wzajemny stosunek. Odstępstwa od normy (norma: wysoki poziom formy redukowanej niski poziom formy utlenionej) mogą być przyczyną wielu chorób. Dlatego też badania poziomu glutationu najczęściej wykonuje się jako jedno z panelu badań zleconych przez specjalistę.
Właściwości zdrowotne glutationu
Doniesienia naukowe wskazują, że ta stosunkowo niewielka molekuła ma szereg właściwości, które mogą się przyczynić do polepszenia naszego stanu zdrowia. Obok silnych właściwości przeciwutleniających dowiedziono, że glutation redukuje zniszczenia komórkowe związane ze stłuszczeniem wątroby (zarówno niealkoholowym jak i tym wywołanym przez nadmierne spożywanie alkoholu). Co więcej, wpływa na polepszenia stanu chorych na łuszczycę, chorobę tętnic obwodowych czy tych zmagających się z insulinoopornością wywołaną podeszłym wiekiem. Ma potencjał w terapii choroby Parkinsona oraz chorób autoimmunologicznych. Może polepszyć stan zdrowia osób cierpiących na schorzenia ze spektrum autyzmu. Ze względu na silne właściwości antyoksydacyjne glutation zredukowany może zapobiegać wielu schorzeniom w tym rozwojowi nowotworów.
Suplementacja glutationu
Rynek suplementów diety jest niezwykle rozwinięty. Pośród wielu preparatów znajdziemy i takie, które zwierają glutation. Na rynku dostępne są formuły jedno- i wieloskładnikowe. W postaci kapsułek, tabletek, płynów, pastylek do ssania, proszków, żeli, ampułek i aerozoli.
Niektóre suplementy diety z glutationem w nazwie posiadają tajemnicza literę „L” (L-glutation). Czy jest ono ważne i co oznacza to „L”? Odnosi się ono do izomeru związku chemicznego. Wszystkie aminokwasy (z nich zbudowany jest glutation), które przyswajane są przez nasz organizm, to aminokwasy „L”. W przyrodzie (lub laboratorium chemicznym) możemy spotkać inne izomery – izomery D. Są one jednak nieużyteczne z punktu widzenia biochemii naszego organizmu. Można zatem podsumować, że zawarcie np. w nazwie preparatu znaku „L” jest zapewnieniem o biodostępności oferowanego suplementu. Nie oznacza to jednak, że suplementy bez „L” w nazwie są jakościowo gorsze.
Kolejnym aspektem ważnym dla konsumenta jest informacja o zawartości w suplemencie glutationu liposomalnego. Co tym razem producenci chcą nam powiedzieć? Badania wykazują, że glutation przyjmowany doustnie bardzo słabo wchłania się z naszego przewodu pokarmowego. Jest w nim najzwyczajniej trawiony przez aktywne enzymy pokarmowe. W calu ochrony peptydu przed ich działaniem biotechnolodzy zamykają go w mikrokapsułkach – liposomach. Badania wykazują, że glutation liposomalny lepiej wchłania się w organizmie niż ten przyjmowany w formie niezabezpieczonej. Warto nadmienić, że najlepszą przyswajalność odnotowuje się dla glutationu podawanego w formie kroplówki – dożylnie. Omija się wówczas układ pokarmowy, dzięki czemu stężenie tego cennego antyoksydantu w organizmie wzrasta znacząco.
Komu przyda się suplementacja glutationu?
Opisane benefity związane z wysokim poziomem glutationu w organizmie wskazywałyby na odpowiedź, że każdy z nas skorzysta na odpowiednio dobranej suplementacji. Ze względu na niską przyswajalność tej substancji aktywnej warto rozważyć alternatywną drogę zwiększenia poziomu antyoksydantu – wprowadzenie do diety produktów bogatych w składniki niezbędne do syntezy glutationu oraz zmianę stylu życia na bardziej zrównoważony.
Podstawowym przeciwwskazaniem do stosowania glutationu jest uczulenie na składnik aktywny lub jakikolwiek inny składnik wybranego preparatu. Nie ma wystarczającej wiedzy na temat wpływu suplementacji na organizm osób w ciąży oraz karmiących piersią.