Lekarz bada węzły chłonne pacjenki podczas wizyty
Maciej Toczek

Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia.

Chłoniaki to nowotwory niezwykle podstępne – przez bardzo długi czas nie dają żadnych objawów. Pomimo swojej agresywności duża część z nich jest w pełni uleczalna, jednak w tym celu konieczne jest szybkie postawienie właściwej diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Czym jest chłoniak i jakie są rokowania? Jakie są objawy chłoniaka i jak wygląda leczenie?

  1. Czym jest chłoniak?
  2. Chłoniaki ziarnicze
  3. Chłoniaki nieziarnicze
  4. Chłoniaki agresywne i łagodne
  5. Skąd się biorą chłoniaki? Przyczyny
  6. Chłoniak – jakie są charakterystyczne objawy?
  7. Jakie badania trzeba wykonać, żeby zdiagnozować chłoniaka?
  8. Chłoniak – leczenie
  9. Jakie są rokowania przy chłoniaku?

Czym jest chłoniak?

Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej, a więc wszelkiego rodzaju limfocytów będących podgrupą leukocytów, który umiejscawia się w większości przypadków w węzłach chłonnych, a w rzadkich sytuacjach również w lokalizacjach pozawęzłowych, np. w śledzionie. Chłoniaki przede wszystkim podzielić można na chłoniaki nieziarnicze – wywodzące się z limfocytów B, T lub NK – oraz ziarnicze, pochodzące z linii limfocytów B. Cechą odróżniającą chłoniaki od białaczek jest brak zajęcia szpiku w przebiegu procesu chorobowego.

Chłoniaki ziarnicze

Chłoniak ziarniczy, nazwany również chłoniakiem Hodgkina, to nowotwór układu krwionośnego wywodzący się z limfocytów B. W jego przebiegu można zauważyć obecność nieprawidłowych krwinek białych w postaci komórek Reed i Sternberga, które są jedną z charakterystycznych cech tej choroby. Chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa), według klasyfikacji WHO z 2016 roku, podzielić można na dwa typy: postać guzkową, o łagodniejszym, wieloletnim przebiegu i ograniczonej progresji, oraz postać klasyczną, będącą formą agresywniejszą o bardziej niekorzystnym rokowaniu.

Chłoniaki nieziarnicze

Chłoniaki nie-Hodgkina, określane również jako chłoniaki nieziarnicze, to podgrupa nowotworów rzadkich, w których dochodzi do nieprawidłowego rozrostu limfocytów B, T lub też NK. Szczyt zachorowań przypada na 7. dekadę życia, jednak niektóre typy, jak np. chłoniak Burkitta, występują przede wszystkim u ludzi młodych. W grupie tej wyróżnić można trzy główne typy, którymi posługują się na co dzień klinicyści. Wyróżnia się chłoniaki o przebiegu powolnym, jak np. chłoniak grudkowy lub chłoniak strefy brzeżnej, chłoniaki o agresywnym przebiegu oraz te, do których zaliczany jest m.in. wcześniej wspomniany chłoniak Burkitta, czyli chłoniaki o bardzo agresywnym przebiegu. Aktualnie wyróżnia się kilkadziesiąt typów oraz podtypów chłoniaków nieziarniczych.

Chłoniaki agresywne i łagodne

Z założenia wszystkie chłoniaki definiowane są jako nowotwory złośliwe. Nie ma zatem w oficjalnej klasyfikacji chłoniaków „agresywnych” oraz „łagodnych”. Możliwe jest jednak wyodrębnienie pewnych grup z wolniejszym przebiegiem, który w większości wypadków wiąże się z dłuższym przeżyciem (jak ma to miejsce w białaczce limfatycznej z komórek B), oraz z agresywnym przebiegiem, gdzie jako przykład posłużyć może chłoniak Hodgkina lub chłoniak limfoblastyczny.

Skąd się biorą chłoniaki? Przyczyny

Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Wyróżniono jednak pewne czynniki, które sprzyjają powstawaniu tego typu chorób.

Potencjalne przyczyny rozwoju chłoniaków:

  • czynniki chemiczne, takie jak narażenie na pestycydy, herbicydy czy też rozpuszczalniki organiczne;
  • narażenie zawodowe, gdzie przykładem są pracownicy i pracownice przemysłu chemicznego oraz gumowego;
  • przebyta radio- lub chemioterapia;
  • infekcje wirusowe, a wśród nich infekcje wirusem EBV (szczególnie istotny w patogenezie chłoniaka Hodgkina oraz Burkitta), HTLV-1, HCV oraz HIV;
  • niedobory odporności zarówno wrodzone, będące składową niektórych zespołów genetycznych, jak i te nabyte, np. ze względu na zakażenie wirusem HIV;
  • aberracje chromosomowe, a dokładniej translokacje, czyli zmiany położenia niektórych genów w chromosomach sprzyjające nieprawidłowym podziałom.
Warto jednak podkreślić, iż w większości przypadków nie jesteśmy w stanie ustalić powiązania między czynnikiem ryzyka a wystąpieniem tego typu jednostki chorobowej.

Powiązane produkty

Chłoniak – objawy

Chłoniaki rozwijają się bardzo podstępnie, przez długi czas nie dając żadnych objawów bądź też powodując symptomy bardzo niespecyficzne, utrudniające szybką diagnostykę. Z tego względu warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę i co powinno nas zaniepokoić.

Podstawowym objawem chłoniaków, wynikającym z ich naturalnego przebiegu, jest limfadenopatia, a więc powiększenie obwodowych węzłów chłonnych. Każdy nowotwór lokalizuje się w nieco innych miejscach, jednak najczęściej zajmowane są węzły nadobojczykowe, w śródpiersiu, pachowe oraz należące do pierścienia chłonnego Waldeyera, a więc w gardle. Nieco rzadziej dochodzi także do powiększenia węzłów pachwinowych, karkowych czy szyjnych. Kolejnym objawem może być utrzymująca się gorączka ponad 38 stopni bez innej uchwytnej przyczyny. Chłoniakom towarzyszyć może również ubytek masy ciała, a także nocne poty, wymagające niekiedy wymiany pościeli w środku nocy. Wśród innych symptomów chłoniaków wymienić można także nawracające infekcje, nietolerancję wysiłku, duszność spowodowaną niekiedy przez masywny rozrost tkanki limfatycznej w śródpiersiu, a także złamania patologiczne, jak ma to miejsce w szpiczaku plazmocytowym.

Jakie badania trzeba wykonać, żeby zdiagnozować chłoniaka?

Jedynym badaniem dającym możliwość pewnego rozpoznania chłoniaka zarówno ziarniczego, jak i nieziarniczego jest badanie histopatologiczne. W tym celu w warunkach sali operacyjnej wykonywane jest pobranie całego węzła chłonnego, a następnie jego badanie immunohistochemiczne oraz histologiczne. W taki sposób lekarz patomorfolog ocenia morfologię pobranego węzła oraz stwierdza cechy charakterystyczne dla danego rodzaju chłoniaka. Pomocnymi badaniami odgrywającymi znaczącą rolę w procesie diagnostycznym są również badania obrazowe, takie jak np. tomografia komputerowa, USG jamy brzusznej czy też obrazowanie PET-TK wykorzystywane w celu poszukiwania ognisk pozawęzłowych chłoniaka. Nieocenione jest także wykonywanie morfologii z rozmazem krwi, która może wykryć różnego rodzaju nieprawidłowości.

Chłoniak – leczenie

Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia. Jest ona dobierana indywidualnie do każdego pacjenta w oparciu o wywiad chorobowy, stan ogólny, zaawansowanie choroby oraz ewentualne zmiany genetyczne. Duża część chłoniaków jest także radioczuła, co oznacza, że w procesie leczniczym bardzo często pacjent poddawany jest radioterapii, czyli naświetlaniu. W przypadku braku reakcji na wprowadzone leczenie lekarze mogą również zdecydować się w niektórych przypadkach na włączenie zaawansowanego i ukierunkowanego leczenia biologicznego, którego zastosowanie jest poprzedzone wykonaniem szeregu badań mających na celu umożliwienie dobrania jak najlepszej terapii dla danego pacjenta.

Sprawdź, jaką żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, niezbędną podczas chemioterapii, znajdziesz na DOZ.pl

Jakie są rokowania przy chłoniaku?

Rokowania w przypadku chłoniaków zależne są przede wszystkim od podtypu histologicznego. Dopiero w momencie określenia, z jakim dokładnie chłoniakiem mamy do czynienia, lekarze skupiają się na ocenie ryzyka oraz dobraniu najbardziej korzystnej terapii.

W przypadku chłoniaków nieziarniczych do oceny rokowania najczęściej używany jest Międzynarodowy Indeks Prognostyczny (IPI, ang. International Prognostic Index), który składa się z pięciu niekorzystnych czynników:

  • wiek > 60 lat,
  • stan sprawności,
  • liczba lokalizacji pozawęzłowych większa niż jeden,
  • zaawansowanie kliniczne według skali Ann Arbor* powyżej drugiego stopnia,
  • stężenie LDH.

* Klasyfikacja z Ann Arbor określa, jaka grupa węzłów została zajęta przez proces chorobowy. Jest to 4-stopniowa skala, w której stopień pierwszy oznacza zajęcie jednej grupy węzłów chłonnych, natomiast stopień czwarty – rozlane zajęcie jednego lub wielu narządów pozawęzłowych. Bardzo ważne jest również, czy węzły chłonne ograniczają się tylko do jednej strony przepony, czy też znajdują się po jej obu stronach. Warto podkreślić, że to właśnie ta klasyfikacja jest głównym czynnikiem prognostycznym dla chłoniaków ziarniczych.

W chłoniaku Hodgkina odsetek wieloletnich przeżyć w momencie wykrycia choroby w stopniu pierwszym szacuje się na ponad 90%, natomiast w przypadku zdiagnozowania choroby w stopniu czwartym odsetek ten spada do ok. 60%.

W przypadku chłoniaków nieziarniczych, ze względu na ich ogromną ilość, wyróżnić można te o powolnym przebiegu, jak np. chłoniak grudkowy, którego mediana przeżycia szacowana jest na ok. 6–10 lat, oraz agresywne, jak np. rozlany chłoniak z dużych limfocytów B, w którym odsetek długotrwałych remisji wynosi ok. 30%, natomiast średni czas przeżycia – 4 lata.

  1. prof. dr hab. med. Jacek Jassem, prof. dr hab. med. Radzisław Kordek, Onkologia – podręcznik dla studentów i lekarzy, Gdańsk 2019.
  2. Janusz Meder, Chłoniak Hodgkina, Medycyna Praktyczna [online] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.14 [data dostępu:] 21.03.2023.
  3. Krzysztof Warzocha, Chłoniaki nie-Hodgkina, Medycyna Praktyczna [online] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.13 [data dostępu:] 21.03.2023.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Dziedziczenie raka – czy nowotwór można odziedziczyć po przodkach?

    Za sprawą coraz większego narażenia społeczeństwa na czynniki mutagenne i z powodu wydłużenia się średniej długości życia rak jest obecnie bardzo częstą przyczyną śmierci. Wobec tego choroby nowotworowe są aktualnie jednym z czołowych przedmiotów zainteresowania naukowców. Szczególny nacisk jest kładziony na poznawanie przyczyn zachorowania na raka, rozwijanie metod diagnostyki i tworzenie skutecznych leków o niskim nasileniu działań niepożądanych.

  • Jakie mogą być przyczyny powiększania się i bolesności węzłów chłonnych?

    Węzeł chłonny (inaczej węzeł limfatyczny) jest strukturą, która leży w przebiegu naczyń układu limfatycznego. Jego podstawową funkcją jest filtracja chłonki (czyli limfy) oraz udział w wytwarzaniu przeciwciał. Węzły chłonne odpowiedzialne są też za likwidację różnego rodzaju drobnoustrojów. W prawidłowych warunkach węzły chłonne są niewyczuwalne. Zdarzają się jednak sytuacje, w przebiegu których dochodzi do powiększania się węzłów chłonnych. Jakie mogą być przyczyny powiększania się węzłów chłonnych?

  • Rak płaskonabłonkowy – opis i rokowania

    Pod względem budowy histopatologicznej można wyróżnić bardzo dużą ilość rożnych rodzajów raków. Jednym z częściej występujących rodzajów nowotworów jest rak płaskonabłonkowy, który może rozwijać się w różnych narządach. 

  • Rodzaje nowotworów

    Słowo „nowotwór” dla chorego często oznacza wyrok, a wizyta u onkologa traktowana jest niczym ostatnie namaszczenie przez księdza. Bo skoro ma się raka, to nic dobrego już chorego nie czeka. Nieprawda. Wiele zależy od rodzaju nowotworu i jego stopnia zaawansowania. Często zmianę onkologiczną da się skutecznie usunąć.

  • Pneumocystoza – objawy, rozpoznanie i leczenie

    Pneumocystoza to zapalenie płuc spowodowane zakażeniem Pneumocystis jirovecii. Choroba występuje u osób z obniżoną odpornością m.in. z powodu AIDS lub przyjmowania leków immunosupresyjnych, dlatego zalicza się ją do zakażeń oportunistycznych. Pneumocystoza to poważna choroba objawiająca się dusznością i suchym kaszlem, która może prowadzić nawet do śmierci.

  • Monakolina K – co to jest? Właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

    Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zachorowalności i śmiertelności nie tylko w Polsce, lecz również na całym świecie. U podłoża większości z nich leży miażdżyca naczyń krwionośnych, która jest bezpośrednio związana z zaburzeniami lipidowymi. Jednym z proponowanych sposobów radzenia sobie z tym problemem jest stosowanie suplementacji w oparciu o monakolinę K.

  • Co zrobić, kiedy dziecko kaszle, a osłuchowo jest czyste?

    Kaszel dziecka bez innych objawów może być związany z przebytym niedawno zakażeniem układu oddechowego albo sygnalizować rozwijającą się w organizmie infekcję dróg oddechowych. Istnieją jednak inne przyczyny kaszlu u dzieci, które wymagają bardziej zaawansowanych badań. Jakie to przyczyny i jak je zdiagnozować?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.