Kobieta z chłoniakiem Burkitta
Dominika Rynkiewicz

Chłoniak Burkitta – objawy, przyczyny i rokowanie

Przyczyną chłoniaka jest niekontrolowany rozrost puli limfocytów, a głównym skutkiem ubocznym  upośledzenie układu immunologicznego ze względu na utratę funkcji zmienionych komórek. Najczęstszą przyczyną zgonu wśród pacjentów cierpiących na nowotwory krwi są pozornie niegroźne infekcje  i właśnie tak zabija chłoniak Burkitta.

Chłoniaki są bardzo nietypowymi nowotworami, które zamiast lokalizować się w konkretnym narządzie, dotykają jednego specyficznego typu komórek krwi  limfocytów B lub T, które w prawidłowych okolicznościach odpowiadają za odporność organizmu.

Co to jest chłoniak Burkitta?

Chłoniak Burkitta to jeden z najrzadszych nowotworów układu chłonnego, jest złośliwy i cechują go stosunkowo niekorzystne prognozy. Chłoniak Burkitta bierze się z limfocytów B, które namnożyły się w niekontrolowany sposób. Charakterystyczną cechą zmienionych komórek jest to, że są one klonem komórki-matki, co oznacza, że cała pula limfocytów B w tej chorobie jest identyczna, więc nie mogą one efektywnie bronić organizmu przed różnorodnymi patogenami.

Chłoniak Burkitta najczęściej występuje u dzieci i młodych dorosłych, dotyka głównie mężczyzn. Najbardziej narażeni na zachorowanie są przedstawiciele rasy kaukaskiej. Jego nazwa pochodzi od nazwiska lekarza, który jako pierwszy opisał tę chorobę, co miało miejsce w Afryce.

Wyróżniamy trzy główne typy chłoniaka Burkitta:

  • Endemiczny – występuje w Afryce, w okolicy równika. Jest spowodowany infekcją wirusem Epsteina-Barr (EBV), a niektóre źródła podają, że może mieć związek z pewnymi pasożytami i malarią. Chłoniakowi Burkitta tego typu najczęściej towarzyszy widoczna gołym okiem zmiana, wyglądająca jak duży guz lokalizujący się w jednej z kości twarzoczaszki – szczęce. Spowodowana jest ona nagromadzeniem nieprawidłowych limfocytów B.
  • Spontaniczny – w jego przypadku również odnotowano pewną korelację z zakażeniem EBV, jednak nie jest ono warunkiem koniecznym do wystąpienia chłoniaka. U pacjentów z tym wariantem chłoniaka Burkitta szczególne częste są anomalie w obrębie chromosomów, m.in. aberracje (zmiana ich liczby lub struktury) i translokacje (przeniesienie części genów pomiędzy chromosomami). W typie spontanicznym zmiana najczęściej lokalizuje się w miednicy lub w jamie brzusznej.
  • Chłoniak Burkitta związany z niedoborem odporności – występuje u pacjentów zakażonych wirusem HIV oraz u osób przewlekle przyjmujących leki immunosupresyjne, np. po przeszczepieniu narządu.

Jakie są pierwsze objawy chłoniaka Burkitta?

Objawy chłoniaka Burkitta są podobne u dzieci i dorosłych, można podzielić je na dwie grupy: objawy ogólne (zwane objawami B) i symptomy wynikające z lokalizacji, w której kumulują się zmienione limfocyty. Do tych pierwszych zaliczają się nocne poty, wysoka gorączka pojawiająca się bez konkretnej przyczyny i utrata ponad 10% masy ciała w ciągu 6 miesięcy. Niestety, mają one niekorzystne znaczenie rokownicze. Drugi rodzaj objawów przeważnie ma swoje źródło w jamie brzusznej, która jest najczęstszą lokalizacją chłoniaka Burkitta. Pacjenci skarżą się głównie na: ból brzucha, mdłości, wymioty i biegunki lub zaparcia. Ponadto choroba ta może atakować m.in. rdzeń kręgowy, wątrobę i szpik kostny, zaburzając ich funkcje.

Powiązane produkty

Chłoniak Burkitta – diagnostyka

Aby zdiagnozować chłoniaka Burkitta, konieczne jest wykonanie biopsji podejrzanego węzła chłonnego w celu oceny budowy jego fragmentu pod mikroskopem. Niemal zawsze obraz opisywany przez patomorfologów to „obraz gwieździstego nieba”, który jest patognomoniczny (czyli typowy) dla tego rodzaju chłoniaka. Ponadto wykonuje się szereg badań uzupełniających, aby określić stopień zaawansowania choroby, przede wszystkim tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy oraz PET.

Dodatkowo, jako że chłoniak Burkitta może dawać przerzuty do szpiku kostnego – należy wykonać jego rozmaz. Z kolei w obawie przed zajęciem mózgowia wykonuje się punkcję lędźwiową w celu oceny płynu mózgowo-rdzeniowego. Chłoniaka Burkitta często widać też na USG, jednak z powodu dostępności dokładniejszych metod aktualnie rzadko się je wykonuje. Z badań laboratoryjnych istotne są: morfologia krwi, panel wątrobowy, poziom kwasu moczowego i dehydrogenazy mleczanowej oraz ocena DNA.

Gdy zostanie postawiona diagnoza chłoniaka Burkitta, należy ocenić też stadium zaawansowania choroby, które znacząco wpływa na wybór agresywności leczenia i rokowanie. Wyróżniamy cztery stadia:

1. stadium pojedyncza zmiana węzłowa lub pozawęzłowa z wykluczeniem jamy brzusznej i śródpiersia,

2. stadium pojedyncza zmiana pozawęzłowa z zajęciem okolicznych węzłów chłonnych lub obecność dwóch guzów pozawęzłowych po tej samej stronie przepony,

3. stadium obecność dwóch guzów węzłowych/pozawęzłowych po obu stronach przepony lub zajęcie płuc bądź jamy brzusznej albo okolic rdzenia kręgowego,

4. stadium każde z powyższych i dodatkowo zajęcie szpiku kostnego lub ośrodkowego układu nerwowego w momencie rozpoznania.

Chłoniak Burkitta – przyczyny

Trudno odpowiedzieć na pytanie, z czego bierze się chłoniak Burkitta, ponieważ nie jest to choroba o jasnej i oczywistej etiologii. Do jego wystąpienia predysponują m.in. zarażenie wirusem EBV i HIV oraz długotrwałe przyjmowanie leków immunosupresyjnych spowodowane przeszczepem narządu. U pacjentów z chłoniakiem Burkitta często opisywana jest też translokacja genu c-myc pomiędzy chromosomem 8 a 14.

Chłoniak Burkitta – rokowanie i leczenie. Jak długo można żyć z chłoniakiem?

Chłoniak Burkitta zdecydowanie jest uleczalny, a rokowanie jest znacznie lepsze u dzieci niż u dorosłych – między innymi dlatego, że młody organizm lepiej radzi sobie ze skutkami chemioterapii. To właśnie ona jest główną metodą leczenia tej choroby. Najczęściej wykorzystuje się: cyklofosfamid, winkrystynę i doksorubicynę.

Nowoczesnym lekiem stosowanym wspomagająco w terapii chłoniaka Burkitta jest rytuksymab – przeciwciało monoklonalne, które wiąże się wybiórczo z antygenem CD20 powszechnie obecnym na limfocytach B będących źródłem choroby. Terapia ta aktywuje układ immunologiczny organizmu i powoduje niszczenie zmienionych limfocytów. W niektórych przypadkach leczenie chłoniaka Burkitta wymaga przeszczepu szpiku kostnego.

W procesie zdrowienia ważne jest unikanie dużych skupisk ludzkich ze względu na osłabioną odporność – zarówno samą chorobą, jak i chemioterapią. Pacjenci cierpiący na chłoniaka Burkitta powinni zadbać także o odpowiednią dietę, bogatą w białko i witaminy niezbędne do regeneracji organizmu.

Szanse na wyleczenie zależą nie tylko od wieku, ale także od zaawansowania choroby w momencie rozpoznania. Nie bez znaczenia jest też stopień odżywienia pacjenta przed rozpoczęciem leczenia oraz wyniki badań dodatkowych – przede wszystkim zaburzenia chromosomalne i genetyczne. Aktualnie wyleczalność chłoniaka Burkitta oscyluje w okolicach 80-90% pod warunkiem zastosowania optymalnej terapii; niestety nawroty choroby lub brak odpowiedzi na chemioterapię znacząco zmniejszają szanse na przeżycie pacjenta.

  1. Nowotwory Układu Chłonnego, pod red. J. Walewski, Warszawa 2011.
  2. B. Graham, D. Lynch, Burkitt Lymphoma, StatPearls Publishing Jan 2022.
  3. Chłoniak Burkitta, Instytut Hematologii i Transfuzjologii, Macmillan Cancer Support, 2011.
  4. First aid for the USMLE Step 1, pod redakcją T. Le i V. Bhushan, USA 2020, str. 430.

 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Bąblowica – objawy i leczenie zarażenia tasiemcem bąblowcowym

    Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, w której dochodzi do zakażenia człowieka tasiemcem bąblowcowym. Jedną z najczęstszych dróg zakażenia jest spożycie niemytych owoców leśnych. Głównymi nosicielami tasiemców są psy, koty i lisy. Objawy choroby są nieswoiste, a ze względu na rzadkość występowania mogą być często mylnie zinterpretowane lub przeoczone. Leczenie różni się w zależności od stadia zaawansowania choroby i narządów zajętych przez larwy tasiemca.

  • Opuchnięte oczy – przyczyny i sposoby leczenia opuchlizny powiek

    Powieki, jako niezwykle delikatna i cienka część skóry wokół oczu, są szczególnie podatne na różnego rodzaju obrzęki. Przyczyny tego stanu mogą być bardzo zróżnicowane, a ich rozpoznanie często wymaga dokładnej obserwacji i analizy towarzyszących objawów.

  • Hirsutyzm – nadmierne owłosienie u kobiet. Jakie badania wykonać i jak przebiega leczenie?

    Choć hirsutyzm to problem, który dotyka wiele kobiet, to rzadko się o nim mówi. Dla wielu pań jest on wstydliwym tematem i często bywa źródłem kompleksów, a nawet obniżonej samooceny. Hirsutyzm objawia się nadmiernym owłosieniem w miejscach typowych dla mężczyzn – na twarzy (wąsik, broda, policzki), brzuchu czy plecach. Najczęściej jest spowodowany łagodnymi przyczynami, ale niekiedy może być również sygnałem poważniejszych zaburzeń hormonalnych.

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

  • Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dla kogo jest przeznaczona i kiedy najlepiej się szczepić?

    Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, której głównym wektorem są kleszcze. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań, co wynika zarówno ze zmian klimatycznych, jak i zwiększonej aktywności ludzi na terenach zielonych. W związku z tym coraz więcej osób poszukuje skutecznych metod ochrony przed tą groźną infekcją. Jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki jest szczepienie, które pozwala zminimalizować ryzyko zachorowania, a tym samym uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.

  • Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% więcej przypadków rzeżączki

    Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

  • Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie grzybicy prącia

    Grzybica penisa to powszechna – choć często niedostatecznie rozpoznawana – infekcja grzybicza, która dotyka męskie narządy płciowe i jest wywoływana głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. Schorzenie to objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem, świądem czy bólem, które mogą znacznie obniżyć komfort życia i prowadzić do powikłań, jeśli infekcja nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. W artykule szczegółowo omówimy mechanizmy powstawania grzybicy penisa, czynniki ryzyka, typowe symptomy, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby terapii, a także podpowiemy, jak zapobiegać nawrotom tej uciążliwej choroby.

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl