Punkcja lędźwiowa – wskazania, przebieg zabiegu i możliwe powikłania
Anna Posmykiewicz

Punkcja lędźwiowa – wskazania, przebieg zabiegu i możliwe powikłania

Punkcja lędźwiowa, albo też nakłucie lędźwiowe, polega na wprowadzeniu do przestrzeni podpajęczynówkowej, na wysokości lędźwiowej kręgosłupa, igły punkcyjnej celem pobrania płynu mózgowo–rdzeniowego, podania leków lub też wykonania znieczulenia podpajęczynówkowego.  

Wskazania do wykonania nakłucia lędźwiowego

Przede wszystkim punkcja lędźwiowa wykonywana jest z powodów diagnostycznych. Wskazaniem do niej jest podejrzenie zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, przede wszystkim zapalenia opon mózgowo–rdzeniowych – jest to najczęstsze wskazanie do wykonania punkcji lędźwiowej.

Ponadto badanie jest też przeprowadzane przy podejrzeniu chorób metabolicznych ośrodkowego układu nerwowego (zwłaszcza leukodystrofii) oraz chorób autoimmunologicznych ośrodkowego układu nerwowego. Potrzeba pobrania płynu mózgowo–rdzeniowego zachodzi również przy podejrzeniu krwawienia podpajęczynówkowego (u osób, u których tomografia komputerowa nie potwierdziła tego krwawienia) oraz przy podejrzeniu niektórych neuropatii.

Nakłucie lędźwiowe może też być wykonywane w celach leczniczych – gdy zachodzi potrzeba podania dokanałowo leków, przede wszystkim są to antybiotyki (w przypadku zakażenia ośrodkowego układu nerwowego), cytostatyki (w przypadku nowotworu złośliwego ośrodkowego układu nerwowego) oraz leki znieczulające. Poprzez nakłucie lędźwiowe usuwa się też pewną ilość płynu mózgowo–rdzeniowego celem obniżenia jego ciśnienia, między innymi takie postępowanie jest konieczne w przypadku stwierdzenia u pacjenta wodogłowia.

Przeciwwskazania do wykonania punkcji lędźwiowej

Nie u każdego pacjenta można wykonać punkcję lędźwiową. Przeciwwskazania do nakłucia lędźwiowego można podzielić na bezwzględne i względne. Przeciwwskazaniem bezwzględnym jest obrzęk lub guz mózgu, zwłaszcza, jeśli jest on zlokalizowany w tylnym dole czaszki. Względne przeciwwskazania do punkcji lędźwiowej to przede wszystkim zakażenie skóry i tkanek w okolicy planowanego nakłucia, jak również różnego rodzaju wady rozwojowe kręgosłupa i rdzenia kręgowego oraz zaburzenia krzepnięcia.

Powiązane produkty

Powikłania po nakłuciu lędźwiowym

Głównym powikłaniem po punkcji lędźwiowej może być zespół popunkcyjny. Objawia się on bólem głowy, który pojawia się w ciągu 24–48 godzin po wykonaniu nakłucia, zwykle zlokalizowany jest on w okolicy czołowej lub potylicznej. Ból głowy w przebiegu zespołu popunkcyjnego nasila się w pozycji stojącej, a zmniejsza w pozycji leżącej, mogą też towarzyszyć mu nudności, wymioty, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, dzwonienie w uszach oraz objawy oponowe. Przeważnie ból głowy ustępuje w przeciągu jednej doby, czasami jednak może utrzymywać się przez kilka tygodni. Ponadto objawem zespołu popunkcyjnego może być również ból pleców w miejscu nakłucia oraz ból korzeniowy, który najczęściej promieniuje do kończyn dolnych. Inne powikłania po punkcji lędźwiowej zdarzają się rzadko, mowa o ropniu i ropnym zapaleniu kręgów, krwawieniu podpajęczynówkowym oraz niedowładzie kończyn, spowodowanym krwiakiem.

Przebieg zabiegu punkcji lędźwiowej

Przede wszystkim, jeśli pacjent jest przytomny, musi wyrazić przed badaniem świadomą zgodę na jej wykonanie. Ponadto przed planowanym nakłuciem lędźwiowym należy ocenić krzepliwość krwi pacjenta – wykonuje się morfologię krwi z poziomem płytek krwi, wskaźnik INR oraz czas APTT. Konieczne jest również wykluczenie u pacjenta wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, które byłoby bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania badania. Można to zrobić, badając dno oka pacjenta (badanie wykonana lekarz okulista) lub ewentualnie na podstawie tomografii komputerowej. Po sprawdzeniu stanu zdrowia pacjenta i wykonaniu wszystkich niezbędnych badań można poddać chorego zabiegowi. 
Pacjent musi leżeć na boku, blisko krawędzi stołu zabiegowego, plecami do lekarza, który będzie wykonywał nakłucie. Chory musi mieć kończyny dolne zgięte w stawach kolanowych i biodrowych, kolana muszą być przeciągnięte do brzucha, zaś głowa musi być zgięta maksymalnie w kierunku kolan.

Punkcja lędźwiowa wykonywana jest w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Igła w czasie zabiegu musi zostać przez lekarza wkłuta do przestrzeni międzykręgowej, najlepiej pomiędzy wyrostkami kolczystymi kręgów na wysokości L4 i L5 lub też L3 i L4, nigdy nie może być wyżej niż między L2 a L3. Igła powinna być wkłuta w linii pośrodkowej przebiegającej przez szczyty wyrostków kolczystych kręgów lub też nieco bocznie od niej. Jak najłatwiej jest lekarzowi znaleźć punkt właściwego wkłucia igły? Najprościej miejsce wkłucia jest wyznaczyć poprzez poprowadzenie linii łączącej najwyżej położone punkty grzebieni biodrowych, bowiem linia ta krzyżuje kręgosłup na wysokości wyrostka kolczystego kręgu lędźwiowego L4.

Postępowanie po pobraniu płynu mózgowo–rdzeniowego

Zabieg punkcji lędźwiowej trwa zwykle około kilkunastu minut, u dzieci zwykle dłużej z tego względu, że muszą zostać znieczulone do zabiegu. Po wykonaniu punkcji lędźwiowej bardzo ważna sprawą jest, aby pacjent jeszcze przez około godzinę leżał w pozycji płaskiej, co znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia ewentualnego powikłania pod postacią zespołu popunkcyjnego.

Punkcja lędźwiowa to prosty zabieg, który daje lekarzowi zarówno możliwości diagnostyczne, jak i lecznicze. Trzeba pamiętać o tym, że jeśli lekarz decyduje się na wykonanie punkcji lędźwiowej, to znaczy, że musi mieć do tego przesłanki kliniczne – nie bójmy się zabiegu i ufajmy swojemu lekarzowi prowadzącemu.
  1. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna 2018/2019.
  2. W. Przyjałkowski, J. Mrukowicz, Nakłucie lędźwiowe – zabiegi diagnostyczne i lecznicze, www.mp.pl.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Próby wątrobowe (ALAT i ASPAT) — co oznaczają podwyższone wyniki?

    Próby wątrobowe to enzymy, po oznaczeniu których można stwierdzić, w jakim stanie jest wątroba i czy pracuje w prawidłowy sposób. Zalicza się do nich aminotransferazy ASPAT i ALAT oraz gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP). ALAT i ASPAT to najczęściej oznaczane próby wątrobowe. Ich pełne nazwy to aminotransferaza alaninowa, czyli ALAT oraz aminotransferaza asparaginowa — ASPAT.

  • Prawidłowe ciśnienie i puls. Jaka jest norma?

    Serce to najważniejszy narząd w organizmie. To dzięki jego pracy można żyć. Razem z nim współpracuje cały układ krążenia — on także powinien funkcjonować prawidłowo. W innym przypadku zaczynają pojawiać się problemy zdrowotne. Z sercem i układem krążenia są bez wątpienia ściśle związane dwa pojęcia — ciśnienie tętnicze oraz puls.

  • CRP – co oznacza CRP wysokie, a co CRP niskie? O jakich chorobach może świadczyć podwyższone CRP?

    Białko C-reaktywne (CRP) to białko ostrej fazy, stanowiące czuły i szybki marker stanu zapalnego i uszkodzenia tkanek wskutek martwicy, urazu lub infekcji. Oznaczenie poziomu CRP jest wskazane w diagnostyce i monitorowaniu terapii stanów zapalnych i infekcji bakteryjnych, chorób o podłożu autoimmunologicznym i nowotworowym oraz zawału serca. Badanie stężenia CRP pozwala również na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z grupy ryzyka.

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Badanie poziomu serotoniny – normy, cena, interpretacja wyników

    Serotonina stanowi jeden z najbardziej znanych neurotransmiterów modulujących aktywność komórek nerwowych oraz szeroką gamę procesów neuropsychologicznych. Jako że większość puli serotoniny w organizmie zlokalizowana jest poza układem nerwowym, substancja ta ma również wpływ m.in. na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego i moczowo-płciowego. Może także regulować proces krzepnięcia i agregację płytek krwi. Oznaczenie poziomu serotoniny wykonywane jest m.in. w diagnostyce rakowiaków, czyli nowotworów wywodzących się z komórek neuroendokrynnych.

  • IgE całkowite – wskazania do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE), normy, wyniki

    Przeciwciała klasy IgE, obok przeciwciał klasy IgG, IgM, IgA i IgD, należą do jednej z pięciu podklas immunoglobulin wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. Cząsteczki immunoglobulin klasy IgE wytwarzane są w odpowiedzi na alergeny i obecność pasożytów. Badanie poziomu IgE całkowitego wykonywane jest w przebiegu diagnostyki alergii, atopii i parazytoz (obecność pasożytów w organizmie). Poziom IgE całkowitego zależy od wieku pacjenta, najniższy jest u noworodków i niemowląt, a maksimum osiąga pomiędzy 10. a 15. rokiem życia pacjenta.

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij