Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych – co warto wiedzieć? Na co uważać?

Doustne leki przeciwzakrzepowe (antykoagulanty) takie jak warfaryna i acenocumarol są antagonistami witaminy K. Witamina ta odgrywa istotną rolę w procesie krzepnięcia krwi. Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych opiera się na ograniczeniu niektórych składników pokarmowych, a w szczególności źródeł witaminy K, która wchodzi w interakcję z zażywanymi lekami. Co warto wiedzieć i na co uważać komponując posiłki przy lekach przeciwzakrzepowych? Co można jeść, a czego unikać?  

Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych – cel i zasady

W przypadku przyjmowania leków przeciwzakrzepowych, takich jak warfaryna i acenocumarol, podstawowym zaleceniem dietetycznym jest unikanie wysokiej podaży produktów bogatych w witaminę K.  Zarówno leki przeciwzakrzepowe będące antagonistami witaminy K, jak i sama witamina K wpływają na wartość współczynnika INR (International Normalized Ratio). INR (Międzynarodowy współczynnik znormalizowany) to wystandaryzowany współczynnik czasu protrombinowego, który informuje o zdolności krwi do krzepnięcia. W przypadku osób zdrowych, które nie stosują leków przeciwzakrzepowych, INR wynosi około 1,0, natomiast u osób przyjmujących leki, lekarz dobiera dawki tak, aby INR wynosił 2,0-3,0, a w niektórych przypadkach nieco więcej.

Antykoagulanty, takie jak acenokumarol czy warfaryna, powodują podwyższenie wartości wskaźnika INR, zaś zwiększenie ilości witaminy K w organizmie powoduje jego obniżenie. Dlatego każdy pacjent, który otrzymuje leki przeciwkrzepliwe, powinien być informowany o zaleceniu dotyczącym ograniczenia spożycia produktów bogatych w witaminę K. Produkty te spożywane w dużych ilościach mogą osłabić lub całkowicie znieść działanie doustnych antykoagulantów. Ważne, aby pacjenci unikali również suplementów zawierających tę witaminę, gdyż zażywanie ich również może powodować nieskuteczność terapii antykoagulantami.

Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych – jakich produktów należy unikać?

Na skutek interakcji witaminy K oraz leków przeciwzakrzepowych dochodzi do zmniejszenia skuteczności leczenia, co związane jest ze zwiększeniem ryzyka powstania zakrzepów. Dieta pacjentów przyjmujących tego typu leki powinna zawierać stałą, względnie małą ilość witaminy K. Zaleca się unikanie dużych wahań ilości spożytej witaminy K wraz z dietą, co mogłoby zakłócić działanie stosowanej dawki leku przeciwzakrzepowego.

Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych zakłada unikanie spożywania dużych ilości produktów bogatych w witaminę K. Z tego względu ograniczeniu powinny ulec produkty takie jak: kapusta, sałata (np. rzymska, masłowa), brukselka, szpinak, szparagi, awokado, kalafior, brokuły, rukola, szczypiorek, rzeżucha, bazylia, jarmuż, natka pietruszki, kiwi, rabarbar. Ograniczeniu powinny ulec również tłuste produkty pochodzenia zwierzęcego, np. tłuste rodzaje mięs, wątróbki, nabiał pełnotłusty.  

Warto również wspomnieć, że wysokie dawki witaminy E mogą wpływać na wydłużenie czasu krzepnięcia i zwiększać ryzyko krwawień. Oprócz tego, składniki roślinne takie jak na przykład miłorząb  (Ginkgo biloba), czosnek (Allium sativum) czy szałwia (Salvia miltiorrhiza), mogą wpływać na nasilenie działania leków przeciwzakrzepowych. Natomiast inne preparaty ziołowe, np. dziurawiec oraz żeń-szeń, mogą z kolei zmniejszać aktywność tych leków.

Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych – jakie produkty można jeść?

Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych powinna być dobrze zaplanowana i poparta wiedzą na temat składników diety, które mogą wchodzić w interakcje z lekami.

W diecie tej można bazować przede wszystkim na produktach, które nie zawierają witaminy K lub zawierają małe jej ilości. Należą do nich m.in.: buraki, bakłażan, ziemniaki, bataty, kukurydza, dynia, pomidor, marchew, papryka czerwona, kalarepa, seler korzeniowy, rzodkiewka, grzyby, pomarańcza, brzoskwinia, morela, mandarynka, banan, arbuz, ananas, wiśnie, truskawki, maliny.  

Można spożywać również kasze, pieczywo, ryż, makarony, chude rodzaje mięs, jaja, mleko i chude produkty mleczne.

Przykładowy jadłospis wraz z przepisami w diecie przy lekach przeciwzakrzepowych

Śniadanie  

Rzodkiewkowy twarożek: 3 plastry chudego twarogu rozdrobnić, wymieszać z dwoma łyżkami jogurtu naturalnego. Rzodkiewki (4-6 sztuk) umyć, zetrzeć na tarce lub drobno pokroić. Do twarogu dodać rzodkiewki, doprawić pieprzem. Wymieszać. Podawać z pieczywem.

Drugie śniadanie  

Kolorowa sałatka owocowa: 0,5 sztuki lub jednego całego banana obrać, garść truskawek umyć, odszypułkować, z moreli (1-2 sztuk) usunąć pestki. Owoce pokroić na mniejsze kawałki, zalać dwoma łyżkami jogurtu naturalnego, posypać pestkami/ orzechami.  

Obiad

Bakłażan faszerowany indykiem, papryką i kukurydzą: Bakłażana umyć i przekroić na pół, oprószyć odrobiną soli i odstawić na 30 minut. Na patelni rozgrzać łyżeczkę oliwy z oliwek, podsmażyć 0,5-1 szklankę mięsa mielonego z indyka. Przyprawić pieprzem. Dodać pokrojone w kostkę (obrane wcześniej ze skórki) 2 pomidory, 0,5 sztuki papryki czerwonej, 5 łyżek kukurydzy i wydrążony miąższ z bakłażana. Chwilkę podsmażyć. Bakłażana opłukać, osuszyć ręcznikiem papierowym i wypełnić farszem z patelni. Piec w nagrzanym do 180 stopni piekarniku przez około 25 minut. Podawać z kaszą lub ryżem.

Kolacja

Krem z marchewki (4 porcje): 0,5 kg marchewki i 300g ziemniaków obrać. W garnku rozgrzać dwie łyżki oliwy, po czym dodać pokrojone w kostkę warzywa. Smażyć, co chwilę mieszając. Dodać 500 ml gorącej wody. Gotować, aż warzywa będą miękkie. Doprawić odrobiną soli i pieprzem. Dodać szklankę mleka, a następnie zupę zblendować na krem. Podawać grzankami.