Neurony RFRP – odnaleziono element łączący stres i niepłodność

Przyczyny niepłodności

Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z problemem niepłodności zmaga się obecnie około 186 milionów osób. Zakłada się, że 10-15% par w wieku prokreacyjnym ma problem z poczęciem potomka.

Niepłodność mogą powodować m.in.:

• czynniki fizjologiczne u kobiet: nieprawidłowości w jajnikach, macicy, jajowodach i układzie hormonalnym,
• czynniki fizjologiczne u mężczyzn: niska ruchliwość plemników, brak, niski poziom lub nieprawidłowy kształt nasienia oraz problemy z wytryskiem,
• czynniki psychologiczne.

Neurony RFRP – brakujący element układanki

Prace badawcze dotyczące niepłodności do niedawna skupione były w większości na aspektach biologicznych. Najnowsze analizy sugerują jednak, że blisko u połowy osób, którym mimo prób nie udaje się począć dziecka winne są czynniki psychologiczne. 

Większość przeprowadzonych dotychczas badań nie wyjaśniło dokładnego związku przyczynowego między stresem a niepłodnością. Sugerowano wcześniej, że neurony RFRP-3 odgrywają rolę w czasie dojrzewania organizmu i w reprodukcji, wiele kwestii pozostawało niewyjaśnionych. Wyniki eksperymentu opublikowane niedawno w “Journal of Neuroscience” rzuciły nowe światło na ten problem – odnaleziono brakujący element układanki. 

„Chociaż wiadomo, że steroidy stresowe, takie jak kortyzol, są prawdopodobnie częścią zaangażowanego mechanizmu, wiadomo również, że komórki mózgowe kontrolujące rozmnażanie nie są w stanie odpowiedzieć na kortyzol, więc wydaje się, że gdzieś w obwodzie brakuje ogniwa. Pokazaliśmy teraz, że neurony RFRP są rzeczywiście brakującym ogniwem między stresem a niepłodnością. Stają się aktywne w sytuacjach stresowych – być może poprzez wyczuwanie wzrastającego poziomu kortyzolu – a następnie tłumią układ rozrodczy” – mówi autor badania, profesor Greg Anderson z Uniwersytet Otago.

Stres i niepłodność – potwierdzenie istnienia zależności

Profesor Anderson rozpoczął badania nad rolą neuronów RFRP w kontrolowaniu płodności u ssaków około dekady temu. Jego najnowszy eksperyment miał na celu potwierdzenie za pomocą testów laboratoryjnych, że stres psychospołeczny może prowadzić do negatywnych skutków dla układu rozrodczego i powodować niepłodność.

Naukowiec i jego zespół szczegółowo przeanalizowali zmiany w peptydzie-3 związanym z amidem RF (RFRP-3) – ssaczym hormonie uwalniającym gonadotropiny. Użyli technik transgenicznych do selektywnej redukcji, stymulacji lub hamowania neuronów RFRP-3, aby zrozumieć jego fizjologiczną rolę w regulacji płodności. Badaczom udało się potwierdzić bezpośredni i przyczynowy związek między funkcją neuronalną RFRP-3, osią stresu hormonalnego a funkcjami układu rozrodczego. W przyszłości planują zbadać czy można zastosować leki do specyficznego blokowania neuronów RFRP i przezwyciężyć w ten sposób niepłodność wywołaną stresem.

„Co zaskakujące, kiedy użyliśmy kortyzolu do stłumienia hormonów rozrodczych, ale także do wyciszenia neuronów RFRP, układ rozrodczy nadal funkcjonował tak, jakby kortyzolu w ogóle nie było, udowadniając, że neurony RFRP są kluczowym elementem układanki w stresie” – dodaje profesor Anderson.

Samice myszy, u których wyciszono neurony RFRP nie wykazywały supresji w wydzielaniu hormonu luteinizującego, co obserwowano u myszy z grupy kontrolnej. Z kolei aktywacja neuronów RFRP stymulowała wydzielanie glikokortykoidów, wykazując pętlę sprzężenia zwrotnego, w której bodźce stresowe aktywują neurony RFRP i dodatkowo oś stresu.