Dieta przy nadczynności tarczycy – o czym warto pamiętać? Zasady, produkty, przepisy, jadłospis

Nadczynność tarczycy a dieta – rola żywienia w hipertyreozie

Choroby tarczycy stanowią ważny problem zdrowotny XXI wieku. Nieprawidłowe funkcjonowanie tego narządu dotyka około 22% społeczeństwa. Nadczynność tarczycy (inaczej hipertyreoza) jest chorobą spowodowaną nadmierną produkcją hormonów tarczycy. Występuje u około 2–3% społeczeństwa, większość chorych stanowią kobiety.  

Do przyczyn powstania nadczynności tarczycy należą m.in.: choroba Gravesa-Basedowa, obecność wola guzkowego toksycznego, leczenie nadmiernymi dawkami hormonów tarczycy. 

Po zdiagnozowaniu tej choroby niezbędne są leczenie farmakologiczne oraz odpowiednia edukacja żywieniowa pacjenta. Chorobie tej towarzyszy zwiększone tempo przemian metabolicznych, co skutkuje u pacjentów nadmierną uratą masy ciała oraz wiąże się z ryzykiem powstawania niedoborów składników odżywczych. Dlatego też odpowiednio zbilansowana dieta przy nadczynności tarczycy pełni ważną rolę we wspomaganiu leczenia. Ma ona za zadanie zapobiec wyniszczeniu organizmu przez nadmierną utratę masy ciała, która towarzyszy tej chorobie, dostarczyć odpowiednią ilość energii i kluczowych składników odżywczych. 

Dieta przy nadczynności tarczycy – zasady 

Ze względu na wpływ tego zaburzenia na tempo przemian metabolicznych, przed wyrównaniem hormonalnym, zalecane jest zwiększenie podaży przyjmowanej energii o około 15–25% niż wynosi zwyczajowe zapotrzebowanie danej osoby. W przypadkach znacznej nadczynności podaż należy zwiększyć nawet o około 50–80%. Z tego względu warto wzbogać posiłki o produkty wysokoenergetyczne, takie jak na przykład orzechy, oleje, awokado, nasiona czy suszone owoce. Do diety normokalorycznej należy wrócić po wyrównaniu hormonalnym.  Zwiększeniu powinno również ulec spożycie białka do około 110–130 g na dobę.  

Przyśpieszenie metabolizmu będzie prowadziło również do zwiększenia ilości niekorzystnych dla zdrowia reaktywnych form tlenu, dlatego też dieta ta powinna szczególnie obfitować w antyoksydanty. Nadczynność tarczycy może wpływać także na przyśpieszenie obrotu kostnego i tym samym przyczyniać się do rozwoju osteoporozy wtórnej. Z tego względu pacjent powinien mieć zapewnioną odpowiednią podaż wapnia oraz witaminy D3. W diecie osób z nadczynnością tarczycy bardzo ważną rolę pełnią również kwasy omega-3, ze względu na ich działanie przeciwzapalne. W przypadku nadmiernej perystaltyki jelit i występowania biegunek zalecane jest stosowanie diety łatwostrawnej.  

Co można jeść przy nadczynności tarczycy? 

Lista produktów dozwolonych w diecie przy nadczynności tarczycy (hipertyreozie):

• chude mięsa, jaja, suche nasiona roślin strączkowych (jeżeli są dobrze tolerowane) oraz ryby w ilości umiarkowanej (maksymalnie 2–3 razy w tygodniu, ze względu na zawartość jodu, który nie powinien przekraczać 150 μg dziennie),
• tłuszcze głównie pochodzenia roślinnego, aby dostarczyć odpowiednią ilość kwasów omega-3: olej lniany, oliwa z oliwek, olej rzepakowy, orzechy, pestki, awokado,
• pełnoziarniste produkty zbożowe: pieczywo, kasze, makarony,
• warzywa i owoce bogate w antyoksydanty, np. pietruszka, papryka, pomidory, marchew, szpinak, porzeczki, wiśnie, morele, brzoskwinie,
• produkty bogate w wapń: mleko i produkty mleczne, oprócz tego zielone warzywa liściaste, mak, sezam, pestki dyni, sardynki.

Czego unikać przy nadczynności tarczycy? 

Ograniczeniu powinno ulec spożycie napojów energetyzujących, mocnej kawy i herbaty. Zaleca się unikanie produktów wysoko przetworzonych, takich jak słone i słodkie przekąski oraz dania typu fast food.  

W przypadku znacznego nasilenia perystaltyki jelit zalecane jest stosowanie diety lekkostrawnej, gdzie ograniczeniu powinny ulec między innymi produkty wysokobłonnikowe.

Przykładowy jadłospis dla osób z nadczynnością tarczycy 

Jadłospis osoby cierpiącej na nadczynność tarczycy powinien być dobrany indywidualnie, uwzględniać zapotrzebowanie na energię oraz składniki odżywcze danej osoby, a także współwystępujące inne jednostki chorobowe czy dolegliwości. Poniższy przykład może stanowić inspirację do tworzenia jadłospisu przy nadczynności tarczycy. Wykorzystano w nim różnorodne produkty stanowiące m.in. źródło białka, wapnia, antyoksydantów oraz kwasów tłuszczowych omega-3. W przypadku nasilonej perystaltyki jelit jadłospis musi zostać zmodyfikowany o zalecenia zgodne z dietą łatwostrawną. 

Śniadanie: 

Owsianka na mleku z bananem, borówkami oraz z dodatkiem siemienia lnianego i drobno posiekanych orzechów włoskich.

II śniadanie: 

Serek wiejski z warzywami (pomidorem, rzodkiewką, szczypiorkiem), pestkami słonecznika oraz pieczywem razowym.

Obiad:     

Pieczona pierś z indyka z suszonymi morelami, surówka z marchewki z dodatkiem oleju lnianego, gotowane ziemniaki posypane koperkiem. 

Podwieczorek: 

Jogurt z brzoskwinią i pestkami dyni. 

Kolacja: 

Kanapki z bułki grahamki, z awokado, gotowanym jajkiem i natką pietruszki.

Przepisy w diecie na nadczynność tarczycy 

Pasta twarogowa z awokado  

Składniki: 

• 1 stuka awokado, 
• 4 plastry twarogu, 
• 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
• 2 łyżki jogurtu naturalnego,
• sól, pieprz wedle uznania. 

Przygotowanie: awokado przekroić na pół, a następnie wydrążyć miąższ Do awokado dodać twaróg, oliwę, jogurt i przyprawy, po czym zmiksować na gładką pastę. Gotową pastą posmarować pieczywo, przed podaniem posypać natką pietruszki.

Sałatka ze szpinakiem, truskawkami,  kurczakiem, z dodatkiem orzechów włoskich i migdałów 

Składniki: 

• ¼–½ opakowania młodego szpinaku,
• 150 g piersi z kurczaka, 
• kilka (5–6 sztuk) truskawek,
• 2 łyżki oliwy z oliwek,
• 5 sztuk orzechów włoskich, 
• 1 łyżka migdałów, 
• sól, pieprz.   

Sos:

• 2 łyżki oliwy z oliwek,
• 4 łyżki soku wyciśniętego z cytryny,
• 1 łyżeczka miodu,
• 1 łyżeczka maku. 

Przygotowanie: szpinak i truskawki umyć i osuszyć. Truskawki pokroić w ćwiartki. Pierś z kurczaka oprószyć solą i pieprzem, natrzeć oliwą, a następnie piec w piekarniku nagrzanym do 220°C przez 15–20 minut. Po upieczeniu pokroić ją w plastry. Orzechy włoskie i migdały drobno posiekać. Do soku z cytryny dodać oliwę, dokładnie wymieszać, a następnie dodać pozostałe składniki sosu i ponownie wymieszać. Na talerzu ułożyć szpinak, truskawki, przygotowaną pierś z kurczaka, posypać orzechami i migdałami oraz skropić sosem. Można spożywać bez dodatków lub z grzankami.