Czy odporność zbiorowiskowa może ochronić nas przed koronawirusem?

Czym jest odporność zbiorowiskowa?

Wiosną brazylijskie miasto Manaus zmagało się z poważnym wybuchem epidemii COVID-19. W okresie letnim, pomimo złagodzenia wymagań dotyczących dystansu społecznego, liczba zgonów zmniejszyła się z około 120 do zaledwie kilku przypadków dziennie. Po pewnym czasie od wybuchu epidemii wiele osób z tej społeczności miało już styczność z wirusem SARS-CoV-2 i wykształciła odporność. Wystarczająca liczba osób nie była już podatna na zakażenie, więc nowe potencjalne ogniska epidemii wygasały.

Opinia epidemiologów

Koncepcja osiągnięcia odporności stadnej poprzez rozprzestrzenianie się patogenu w społeczności opiera się na nieudowodnionym założeniu, że ludzie, którzy przeżyją, są już trwale odporni. W przypadku SARS-CoV-2 po infekcji wydaje się następować pewien rodzaj odporności funkcjonalnej, ale, aby dobrze zrozumieć przebieg odpowiedzi układu odpornościowego, należy się jej przyjrzeć w dłuższej perspektywie.

Zdaniem Kristiana Andersena, immunologa z Scripps Research Instotute w La Jolla w Kaliforni, odporność stadna nie jest dobrą strategią przeciw SARS-CoV-2. Takie podejście nie przyspieszy powrotu do normalności, a może doprowadzić do niepotrzebnej śmierci wielu osób z grup najwyższego ryzyka. Ważne, aby dobrze zrozumieć, czym jest faktycznie ten rodzaj odporności i w jaki sposób powinno się odbywać jej nabywanie. 

„Szczepienie jest jedyną etyczną drogą do uzyskania odporności stadnej. Nie ma magicznej różdżki, której moglibyśmy użyć” – mówi Andersen. Do momentu powszechnej dostępności skutecznej szczepionki na COVID-19, dystansowanie społeczne, stosowanie maseczek ochronnych i przeciwwirusowych środków do dezynfekcji, a także testowanie i izolacja zidentyfikowanych przypadków choroby, to najbardziej rozsądne podejście funkcjonowania w dobie pandemii.

Odporność zbiorowiskowa – szacowanie progu

Epidemiolodzy mogą oszacować odsetek populacji, która musi zostać uodporniona, zanim zacznie działać tzw. odporność stadna. Obliczenia progu są bardzo wrażliwe na wartości R – wskaźnika reprodukcji wirusa. W zależności od tego, jak zaraźliwa jest infekcja, jest to 50%–90% populacji, aby uzyskać odporność zbiorowiskową. 

Kin On Kwok, epidemiolog chorób zakaźnych i modelarz matematyczny z Chińskiego Uniwersytetu w Hongkongu i jego zespół oszacowali ten współczynnik w ponad 30 krajach, wykorzystując dane dotyczące dziennej liczby nowych przypadków COVID-19. Następnie wykorzystali te wartości do obliczenia progu odporności stadnej w populacji każdego kraju. Liczby wahały się od 85% w Bahrajnie do zaledwie 5,66% w Kuwejcie, gdzie zastosowano wiele restrykcyjnych środków kontroli rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2. Obliczenia odporności zbiorowiskowej są oparte na założeniach, które mogą nie odzwierciedlać w pełni prawdziwego życia i interakcji ludzi w społeczności. Odporność populacyjna jest czymś, co można zaobserwować, analizując dane z perspektywy czasu, a nie w czasie rzeczywistym.

Czy strategia odporności stadnej w walce z COVID-19 działa w praktyce?

Pomimo ekscytacji związanej ze spowolnieniem liczby przypadków zakażenia COVID-19 w Manaus, liczby zaczęły rosnąć, co wskazuje na to, że tamtejsza populacja finalnie nie osiągnęła odporności populacyjnej. 

Media twierdziły, że Szwecja realizuje strategię odporności stadnej, pozwalając ludziom żyć normalnie, ale według minister zdrowia i spraw społecznych Leny Hallengren ten pomysł jest „nieporozumieniem” a statystyki z Johns Hopkins University, pokazują, że w kraju odnotowano ponad dziesięciokrotnie większą liczbę zgonów z powodu COVID-19 niż w sąsiedniej Norwegii. Tylko około 7,1% kraju zaraziło się wirusem. To znacznie mniej niż szacowane 50%-67%, które wymagane jest teoretycznie do uzyskania odporności zbiorowiskowej.