Gorączka u niemowląt i dzieci – przyczyny. Kiedy i jak ją zbijać? O czym pamiętać, gdy dziecko gorączkuje?
Katarzyna Gmachowska

Gorączka u niemowląt i dzieci – przyczyny. Kiedy i jak ją zbijać? O czym pamiętać, gdy dziecko gorączkuje?

Gorączka u dziecka zawsze wzbudza niepokój rodziców. Wysoka temperatura pojawia się zwykle przy infekcji wirusowej bądź bakteryjnej. Gorączka u dzieci może pojawić się także przy ząbkowaniu lub jako odczyn poszczepienny. Jakie są najczęstsze przyczyny wysokiej temperatury u niemowląt i dzieci? Jak prawidłowo mierzyć temperaturę ciała u niemowląt i dzieci? Co robić, gdy dziecko gorączkuje? W jaki sposób zbijać temperaturę u dziecka? 

Gorączka jest podwyższoną temperatura ciała powyżej 38–38,5°C i ma zazwyczaj samoograniczający przebieg, choć może być objawem poważnych chorób. W przypadku wystąpienia gorączki u dziecka ważne jest zastosowanie leczenia przyczynowego choroby, której ona towarzyszy. Najczęstszymi lekami przeciwgorączkowymi stosowanymi u dzieci są ibuprofen i paracetamol w postaci czopków, zawiesin doustnych lub kapsułek. 

Gorączka u dziecka – jak się objawia?  

Gorączka u dziecka powstaje na skutek przestawienia ośrodka termoregulacji na wyższą temperaturę, co jest spowodowane zachodzącymi w organizmie procesami fizjologicznymi. Wyróżnia się trzy fazy gorączki u dzieci w przebiegu infekcji: 

  • Pierwsza faza – jest to okres szybkiego narastania temperatury ciała. Zazwyczaj dziecko jest osłabione, ospałe, nie chce się bawić.  
  • Druga faza – faza stałej wysokiej temperatury ciała. 
  • Trzecia faza – temperatura ciała stopniowo obniża się.  

Według różnych źródeł gorączkę u dziecka rozpoznaje się od 38–38,5°C. Temperaturę w zakresie 37,0–37.9°C określa się stanem podgorączkowym.  

Stan podgorączkowy u dziecka 

Stan podgorączkowy u dziecka jest definiowany jako podwyższona temperatura ciała – zazwyczaj w granicach 37–37.9°C. Jest on oznaką mobilizacji organizmu do zwalczania infekcji lub choroby. Stan podgorączkowy u dzieci nie wymaga leczenia przeciwgorączkowego, należy jednak zachować czujność i w razie gorączki lub złego samopoczucia podać leki przeciwgorączkowe (ibuprofen lub paracetamol) oraz stosować zimne okłady lub chłodną kąpiel.  

Należy pamiętać także, że temperatura ciała może się wahać w ciągu doby nawet o 1°C, zazwyczaj najwyższa jest wieczorem. Ponadto temperatura ciała zwiększa się także po wysiłku fizycznym, w drugiej fazie cyklu u kobiet oraz podczas przebywania nasłonecznionych i upalnych miejscach.  

Jak prawidłowo mierzyć temperaturę u niemowląt i dzieci? 

W zależności od wieku malucha zalecaną metodą pomiaru temperatury u dziecka jest:

  • u dziecka w wieku poniżej 2. roku życia – pomiar w odbytnicy lub w okolicy tętnicy skroniowej, 
  • u dziecka w wieku 3–5 lat – pomiar w okolic tętnicy skroniowej, w uchu lub jamie ustnej, 
  • u dziecka w wieku powyżej 5 lat – pomiar pod pachą, w okolicy tętnicy skroniowej lub w jamie ustnej. 

U zdrowych dzieci prawidłowa temperatura ciała wynosi: 

  • w odbycie – 36,6–38,0°C,
  • w uchu – 35,6–37,7°C,
  • pod pachą – 35,6–37,2°C,
  • na czole – 35,6–37,9°C. 
Pomiar temperatury ciała u dziecka należy wykonywać za każdym razem tym samym termometrem i w tym samym miejscu. Temperatura ciała waha się w ciągu doby nawet o 1°C i jest zależna od aktywności dziecka oraz temperatury otoczenia.  

Gorączka u niemowląt i dzieci – co może ją powodować? 

Wyróżnia się dwie grupy czynników powodujących powstawanie gorączki u niemowląt i dzieci

  • czynniki egzogenne – do których zalicza się zakażenia wirusowe, bakteryjne oraz grzybicze,
  • czynniki endogenne – np. kompleksy antygen-przeciwciało w przebiegu chorób autoimmunologicznych, komórki nowotworowe w chorobach onkologicznych. 

Do najczęstszych przyczyn gorączki u dziecka zaliczamy

  • zakażenia układu oddechowego (wirusowe zakażenia dróg oddechowych, angina paciorkowcowa, grypa, gorączka trzydniowa, zapalenie płuc),
  • zapalenie ucha środkowego,
  • zakażenie układu moczowego,
  • nieżyt żołądkowo-jelitowy, potocznie zwany jelitówką u dzieci,
  • choroby zakaźne – ospa wietrzna, mononukleoza zakaźna,
  • gorączka o nieznanej przyczynie. 

Choroby dziecięce przebiegające z gorączką

Gorączka trzydniowa, nazywana także rumieniem nagłym lub potocznie trzydniówką – jest to wysoce zakaźna choroba wywoływana zakażeniem wirusami HHV6 lub HHV7. Najczęściej występuje  u dzieci poniżej 4. roku życia. Typowym objawem choroby jest nagły wzrost temperatury nawet do 40°C, która utrzymuje się przez 2–4 dni. Gorączce może towarzyszyć nieznaczne pogorszenie samopoczucia. Zazwyczaj w 3–4. dniu gorączki obserwuje się nagły spadek temperatury ciała oraz pojawianie się drobnoplamistej wysypki, głównie na tułowiu.  

Zapalenie gardła u dzieci – dolegliwości bólowe gardła w zdecydowanej większości przypadków wywoływane są przez wirusy, dlatego leczeniem z wyboru jest stosowanie leków objawowych, działających przeciwbólowo, przeciwgorączkowo oraz przeciwzapalnie. Bólowi gardła u dzieci zazwyczaj towarzyszy gorączka, kaszel, katar oraz ogólne osłabienie. 

Angina paciorkowcowa u dzieci – zazwyczaj występuje wysoka gorączka, ból gardła, powiększone węzły chłonne szyjne, rozpulchnione migdałki podniebienne oraz nalot na migdałkach.  

Gorączka a ząbkowanie 

W trakcie ząbkowania u dziecka może wystąpić stan podgorączkowy. Temperatura powyżej 38,5°C podczas wyrzynania się zębów u dziecka zazwyczaj związana jest z infekcją, gdyż dziecko w okresie ząbkowania częściej wkłada rączki i inne przedmioty do jamy ustnej, co ułatwia przeniesienie zakażenia. Dodatkowo około 6. miesiąca życia spada odporność dziecka nabyta od matki, co sprzyja częstszym chorobom.  

Gorączka u dziecka po szczepieniu 

Gorączka należy do najczęstszych odczynów poszczepiennych i pojawia się zazwyczaj w ciągu 24 godzin od podania szczepionki. Zwykle ustępuje samoistnie po 2–3 dniach, jednakże w przypadku szczepionek żywych (np. przeciwko odrze, śwince i różyczce) gorączka może wystąpić nawet 2 tygodnie po szczepieniu.

Należy pamiętać, że gorączka wywołana szczepieniem nie jest niebezpieczna dla dziecka oraz nie wpływa na jego rozwój. Jeśli u dziecka po szczepieniu temperatura ciała wzrośnie powyżej 38°C, należy podać leki przeciwgorączkowe (paracetamol lub ibuprofen) w dawce odpowiedniej dla wieku i masy ciała dziecka. 

W przypadku gorączki utrzymującej się dłużej niż 3 dni po szczepieniu należy poszukać innej przyczyny wzrostu temperatury ciała. Zdarza się, że szczepienie zbiega się w czasie z rozwijającą się infekcją, najczęściej dróg oddechowych, ucha środkowego lub zakażenia układu moczowego. Dziecko, u którego gorączka po szczepieniu utrzymuje powyżej 3 dni, powinno być zbadane przez lekarza, który wykluczy inne przyczyny wzrostu temperatury i zaleci odpowiednie leczenie.  

Czy wysoka temperatura u dziecka jest niebezpieczna? 

Należy pamiętać, że gorączka u dziecka jest najczęściej objawem rozwijającej się infekcji lub choroby, dlatego w przypadku wysokiej temperatury należy poszukiwać przyczyn jej wzrostu.  

Szczególnie niepokojącym objawem jest gorączka, która występuje u noworodków lub niemowląt poniżej 3. miesiąca życia lub gorączka niereagująca na podane leki przeciwgorączkowe. Każde dziecko, u którego oprócz gorączki występuje duszność, zmiana zachowania, znaczne osłabienie lub drgawki powinno być niezwłocznie zbadane przez lekarza.  

Powiązane produkty

Kiedy udać się do szpitala, gdy dziecko gorączkuje? 

Dziecko z gorączką powinno być niezwłocznie zbadane przez lekarza w następujących przypadkach: 

  1. Kiedy gorączka występuje u noworodka lub niemowlęcia.
  2. Jeśli gorączce towarzyszą objawy takie jak duszność u dziecka, wymioty, znaczne osłabienie, drgawki, trudności w oddychaniu, zaburzenia zachowania lub jeśli dziecko odmawia przyjmowania płynów, gdyż istnieje ryzyko odwodnienia.
  3. Jeśli gorączce towarzyszą objawy dyzuryczne (częstomocz, bolesne parcie na mocz, krwinkomocz, ból podbrzusza), gdyż wskazują one na rozwijające się zakażenie układu moczowego u dziecka.
  4. Jeśli dziecko ma choroby przewlekłe, zwłaszcza onkologiczne, kardiologiczne, neurologiczne lub jeśli było hospitalizowane, lub leczone antybiotykiem przed wystąpieniem gorączki.
  5. Jeśli gorączka utrzymuje się dłużej niż 5 dni lub nie reaguje na podawane leki przeciwgorączkowe.  

Co robić, gdy dziecko ma gorączkę? Jak zbijać wysoką temperaturę? 

Wskazaniem do podawania dziecku leków przeciwgorączkowych jest temperatura ciała powyżej 38°C. Należy pamiętać, że gorączka jest objawem choroby, dlatego głównym celem obniżania temperatury ciała jest polepszenie samopoczucia dziecka. Podwyższona temperatura ciała może hamować rozwój infekcji, dlatego może być ona korzystnym zjawiskiem w przebiegu choroby.  

Do metod obniżania gorączki u dziecka należą

Ibuprofen – wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Można go stosować od 4. miesiąca życia w dawce 5–10 mg/kg masy ciała co 4 godziny. Nie zaleca się stosowania ibuprofenu u dzieci odwodnionych, z chorobami nerek oraz w przebiegu ospy wietrznej. Występuje m.in. w postaci zawiesin doustnych i kapsułek.

Paracetamol – ma działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Można go stosować już u noworodków. Paracetamol podaje się dziecku w dawce 10–15 mg/ kg masy ciała co 4–6 godzin. Występuje np. w postaci czopków. 

Kwas acetylosalicylowy – nie należy go podawać u dzieci w wieku poniżej 12 lat.  

  • Zimne okłady lub chłodne kąpiele.

Wskazówki dla rodziców dzieci z gorączką

W przypadku wystąpienie gorączki u dziecka pomocne może być podawanie ochłodzonych płynów do picia, stosowanie chłodnych kąpieli (woda powinna mieć temperaturę około 1°C niższą niż temperatura ciała).  

W przypadku wysokiej gorączki, która nie obniża się po zastosowanych lekach przeciwgorączkowych lub trwa dłużej niż 3–5 dni, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.  

Dziecko gorączkujące powinno pić więcej płynów, gdyż istnieje ryzyko odwodnienia.  
  1. A. Radzikowski, Postępowanie przeciwgorączkowe. [w:] Grygalewicz J. (red.), Gorączka u dzieci, Biblioteka Pediatry. Tom 51. Warszawa 2008. 
  2. R.J. Avner, Ostra gorączka, "Pediatria po Dyplomie", nr 05 2009.  
  3. M. Tkaczyk, A. Krakowska, Dziecko z Gorączką, "podyplomie.pl" [online], https://podyplomie.pl/wiedza/stany-nagle/630,dziecko-z-goraczka, [dostęp:] 14.06.2020. 
  4. Hryniewicz W, Radzikowski A, Albrecht P i wsp. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Narodowy Instytut Leków [online], http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/Rekomendacje2016.pdf, [dostęp:] 15.06.2020.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • ADHD u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej

    ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) jest jednym z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci. Do objawów pozwalających rozpoznać ADHD należą: nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji oraz impulsywność. Nieleczone ADHD prowadzi do rozwoju problemów emocjonalnych, trudności w funkcjonowaniu społecznym, do obniżenia osiągnięć w nauce oraz do problemów w kontaktach z rówieśnikami. Jak rozpoznać to zaburzenie i jak pomóc dziecku z ADHD?

  • Standardowe mleko modyfikowane. Co znajduje się w mleku dla niemowląt?

    Kiedy dziecko jest zdrowe, nie ma alergii i większych problemów z trawieniem, można podawać mu tzw. standardowe mleko modyfikowane odpowiednie dla jego wieku. Takie preparaty mają na rynku status tzw. środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ich skład jest regulowany prawem i ściśle nadzorowany. Dlaczego jednak takie mleko jest nazywane modyfikowanym i na czym te modyfikacje polegają? Jednym z głównych składników mleka modyfikowanego jest mleko krowie. Mleko krowie różni się od ludzkiego pod wieloma względami. Zawartość podstawowych składników odżywczych – tłuszczu, białka i węglowodanów – jest inna w każdym z nich.

  • Aspirator do nosa — jak używać ręcznego, a jak elektrycznego?

    U noworodków i niemowląt katar może stanowić znaczące zagrożenie, ponieważ dzieci do ok. 1 roku życia oddychają wyłącznie przez nos. Występująca u najmłodszych zalegająca wydzielina w nosku powstrzymuje oddychanie, jedzenie i picie. Dodatkowo nieusunięta wydzielina może prowadzić do powikłań w postaci stanów zapalnych w obrębie oka, ucha, oskrzeli lub płuc, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Z pomocą przychodzą aspiratory do nosa, które można stosować u dzieci już od chwili narodzin. Są prostą, wygodną i bezpieczną metodą usuwania zalegającej wydzieliny u maluszka.

  • Wymioty u dziecka – przyczyny i skutki. Co robić, gdy dziecko wymiotuje?

    Ostatnio obserwujemy w Polsce gwałtowny wzrost liczby dzieci zgłaszających się do przychodni i szpitali z silnymi wymiotami. U dzieci wywoływane są one zwykle przez zakażenia wirusowe, bakteryjne, a także przez błędy dietetyczne. Co ma zrobić rodzic, gdy dziecko wymiotuje? Podpowiadamy.

  • Katar u dziecka – jak pomóc dziecku z katarem? Domowe sposoby na zatkany nos u dzieci

    Katar to częsta dolegliwość, która dotyka dzieci. Charakteryzuje się występowaniem wydzieliny w nosie oraz uczuciem niedrożności nosa. Do najczęstszych przyczyn nieżytu nosa u dzieci należą infekcje wirusowe oraz alergie. Przewlekły katar u dzieci może być objawem przerostu trzeciego migdałka lub chorób takich jak niedobory odporności czy mukowiscydoza. Podpowiadamy, co warto stosować na katar u dziecka.

  • Witamina D dla dzieci – dawkowanie, objawy i skutki niedoboru

    Witamina D jest hormonem steroidowym, który kontroluje wiele istotnych dla organizmu procesów. Dostarczenie jej (poprzez syntezę skórną oraz wraz z pożywieniem) jest szczególnie ważne w przypadku najmłodszych. Witamina D wpływa na układ kostny dzieci poprzez regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, działa immunomodulująco, podnosząc odporność i obniżając poziom cytokin prozapalnych, ma również działanie antykancerogenne oraz neuro- i kardioprotekcyjne. Jaką dawkę witaminy D podawać dziecku? Witamina D dla dzieci w kroplach, kapsułkach twist-off, sprayu czy tabletkach?

  • Objawy, które powinny cię zaniepokoić. Nowotwory u dziecka

    Aż 60% rodziców nie wie, na jakie objawy powinni zwrócić uwagę, aby w porę wykryć potencjalne choroby nowotworowe u swoich dzieci. Z kolei aż 80% dzieci, u których zdiagnozowano chorobę nowotworową i w porę wdrożono leczenie, udaje się uratować. Na co zwrócić uwagę i co powinno zaniepokoić?

  • Jak podawać leki dziecku? Czopki, tabletki, inhalacje i syrop

    Podawanie leków dziecku w trakcie choroby to w wielu przypadkach nie lada wyzwanie. Warto jednak wiedzieć, w jaki sposób prowadzić domowe leczenie, aby było jak najskuteczniejsze. Jak podawać dziecku tabletki oraz co zrobić, aby inhalacja była jak najbardziej efektywna?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij