Zapalenie pęcherza u niemowląt i dzieci – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby
Katarzyna Gmachowska

Zapalenie pęcherza u niemowląt i dzieci – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby

Infekcje dróg moczowych u dzieci są dość powszechne. Objawy zapalenia pęcherza u niemowląt oraz młodszych dzieci są niespecyficzne, dlatego rozpoznanie ZUM może nastręczać trudności. Ważne jest, aby jak najszybciej podjąć właściwe leczenie "przeziębionego" pęcherza u dziecka, gdyż nieleczony może prowadzić do groźnych powikłań. Co powoduje zapalenie pęcherza u dzieci? Jakie objawy mu towarzyszą i jak wygląda terapia? Podpowiadamy.

Zapalenie pęcherza moczowego jest często występującą infekcją u dzieci, która przysparza problemy z postawieniem rozpoznania ze względu na niespecyficzne objawy. Nieleczone zakażenia układu moczowego u niemowląt i dzieci mogą prowadzić do uszkodzenia nerek, dlatego istotna jest szybka diagnostyka i wdrożenie prawidłowej terapii. 

Zapalenie pęcherza u dzieci – czym jest i jakie są jego przyczyny? 

Zapalenie pęcherza moczowego (łac. cystitis) jest jedną z najczęściej występujących infekcji bakteryjnych u dzieci i może sprawiać trudności w postawieniu rozpoznania (zwłaszcza u maluchów), gdyż jego objawy mogą być niecharakterystyczne. U młodszych dzieci przeważnie występuje u chłopców, natomiast w późniejszym wieku zdecydowanie częściej dotyczy dziewczynek ze względu na odrębności w budowie anatomicznej narządów moczowo-płciowych. 

Do czynników sprzyjających wystąpieniu zakażenia układu moczowego (ZUM) u dzieci należą: wada wrodzona układu moczowego (np. odpływy pęcherzowo-moczowodowe), wcześniejsze przechorowanie ZUM, rodzinne występowanie zakażeń układu moczowego, zaparcia lub nietrzymanie stolca, zaburzenia oddawania moczu np. nietrzymanie moczu, rzadkie oddawanie moczu, brak prawidłowej higieny osobistej.  

Zakażenia układu moczowego (ZUM) ze względu na lokalizację możemy podzielić na zakażenia:

  • dolnych dróg moczowych (zapalenie pęcherza i cewki moczowej) cechujące się występowaniem objawów dysurycznych, takich jak częste i bolesne oddawanie moczu, ból brzucha, obecność krwi w moczu,
  • górnych dróg moczowych (ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, ostre infekcyjne cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek), którego objawami są gorączka powyżej 38°C, ból brzucha, tkliwość w okolicy lędźwiowej (dodatni objaw Goldflama).  

Najczęstszą przyczyną zakażenia układu moczowego u dzieci jest bakteria Escherichia coli, która wywołuje nawet 90% przypadków ZUM. Zdarza się także, że objawy mogą być spowodowane przez inne patogeny takie jak Enterococcus species, Enterobacter spp.,  Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Proteus mirabili.  

Objawy zapalenia pęcherza u dzieci 

Do najczęściej występujących objawów zakażenia dróg moczowych u dzieci należą: 

  • ból i pieczenie podczas oddawania moczu, 
  • częste oddawanie moczu w małych ilościach, 
  • uczucie parcia na mocz,  
  • krwiomocz, 
  • nieprzyjemny zapach moczu, 
  • ropna wydzielina z cewki moczowej, 
  • ból brzucha
  • stan podgorączkowy lub gorączka, 
  • wymioty, 
  • biegunka. 
Należy pamiętać, że zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci zakażenie układu moczowego może mieć niespecyficzne objawy takie jak gorączka, niepokój dziecka, płacz podczas oddawania moczu, niechęć do jedzenia i picia, wymioty, zmiana koloru i zapachu moczu, brak przyrostu masy ciała.  

Powiązane produkty

Badania moczu przy zapaleniu pęcherza u dzieci 

Podstawowym badaniem wykonywanym przy podejrzeniu zakażenia układu moczowego u dziecka jest badanie ogólne moczu.

Według zaleceń badanie ogólne moczu należy wykonać u wszystkich gorączkujących bez uchwytnej przyczyny dzieci w wieku poniżej 24 miesięcy.  

Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej mocz do badania ogólnego może być pobrany ze środkowego strumienia lub w przypadku niemowląt ze specjalnego woreczka do pobierania moczu, który przykleja się na umyte krocze dziecka.  

Przy pobieraniu moczu do badania należy przestrzegać kilku zasad: 

  1. Dokładnie, ale delikatnie umyć okolice intymne dziecka. 
  2. Mocz należy pobierać do specjalnego pojemnika zakupionego w aptece. 
  3. Pobranie moczu na posiew powinno odbyć się do jałowego pojemnika, nie należy dotykać jego wnętrza, aby nie doszło do zanieczyszczenia bakteriami bytującymi na skórze.  
  4. Pobieramy mocz ze środkowego strumienia – po rozpoczęciu mikcji (oddawanie moczu) należy odczekać około 1-2 sekundy i następnie pobrać mocz do pojemnika (pierwsza porcja moczu przepłukuje cewkę, dlatego nie pobieramy jej do badania). 
  5. W przypadku pobierania moczu do przyklejonego woreczka należy go odkleić tuż po oddaniu moczu przez dziecko i przelać mocz do specjalnego pojemnika na mocz
  6. Po oddaniu moczu należy zakręcić pojemnik, nakleić karteczkę z danymi dziecka oraz jak najszybciej dostarczyć do laboratorium.  
  7. Do wykonania moczu zalecane jest pobranie pierwszego, porannego moczu.   

Celem identyfikacji patogenu wywołującego zakażenie układu moczowego należy wykonać posiew moczu. Mocz pobieramy wówczas do jałowego pojemnika, nie zaleca się pobierania do woreczka moczu na posiew, gdyż może dojść do zanieczyszczenia próbki przez bakterie bytujące na skórze. Należy pamiętać, że mocz na posiew trzeba pobrać przez podaniem pierwszej dawki antybiotyku.  

Mocz można pobrać także poprzez cewnikowanie pęcherza moczowego lub nakłucie okolicy nadłonowej – metody te stosowane są głównie u niemowląt i małych dzieci z nieprawidłowym wynikiem badania moczu lub wadą układu moczowego.  

Jak leczy się zapalenie pęcherza u niemowląt i dzieci? 

Rozpoznanie zakażenia układu moczowego u dzieci stawia się na podstawie objawów klinicznych oraz badania ogólnego i posiewu moczu. Pomocne może być wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych takich jak morfologia krwi, CRP, OB oraz USG jamy brzusznej. 

Leczenie zakażenia układu moczowego u dzieci ze względu na występującą w zdecydowanej większości etiologię bakteryjną leczy się antybiotykami. Dzieci w wieku poniżej 3. miesiąca życia z objawami ZUM należy leczyć w warunkach szpitalnych.  

Nieleczone zakażenia układu moczowego mogą prowadzić do uszkodzenia nerek lub – w niektórych przypadkach – do przedostania się bakterii do krwi i rozwoju sepsy.  

Domowe sposoby na przeziębiony pęcherz u dzieci 

U dziecka z objawami zakażenia układu moczowego należy dbać o higienę intymną stosując łagodne środki do mycia ciała. Ważne jest, aby dziecko regularnie oddawało stolec, gdyż zaparcia są czynnikiem rozwoju ZUM.  

Co robić, gdy dziecko ma przeziębiony pęcherz? Należy pamiętać o odpowiednim nawodnieniu dziecka, niemowlęta warto często przystawiać do piersi. Starszym dzieciom można podawać pomocniczo sok z żurawiny lub inne preparaty wspomagające działanie układu moczowego. Jeśli u dziecka występuje ból przy oddawaniu moczu, można zastosować ciepłe kąpiele, które złagodzą ból brzucha i ułatwią mikcje. Trzeba pamiętać, że podstawą leczenia zakażenia układu moczowego jest antybiotykoterapia. 

Profilaktyka ZUM u dzieci – jak zapobiegać nawrotom zakażeń układu moczowego? 

Nawrotowe zakażenia układu moczowego to co najmniej dwa zakażenia górnych dróg moczowych lub trzy zakażenia dolnych dróg moczowych. W przypadku nawracających ZUM u dzieci należy wykonać badanie USG jamy brzusznej dziecka i skierować do pogłębienia diagnostyki nefrologicznej celem wykluczenia wad wrodzonych układu moczowego.  

Zasady profilaktyki nawracających zakażeń układu moczowego: 

  1. Dbać o regularne oddawanie stolca przez dziecko, gdyż zaparcia predysponują do rozwoju ZUM. 
  2. Dbać o regularność oddawania moczu, unikać długiego trzymania moczu. 
  3. Często zmieniać dziecku pieluszki oraz dokładnie myć krocze dziecka, najlepiej ciepłą wodą i środkami przeznaczonymi do higieny dziecka.  
  4. Dbać o prawidłowe nawadnianie dziecka, u starszych dzieci można pomocniczo podawać sok z żurawiny. 
  5. Karmić dziecko piersią przez co najmniej 6 miesięcy. 
  6. Stosowanie leków przeciwbakteryjnych zgodnie z zaleceniami lekarza u dzieci z nawracającymi ZUM lub wadami układu moczowego.  
  7. Można zastosować szczepionki zawierające nieaktywne komórki bakteryjne, które zmniejszają częstość zakażeń układu moczowego. 
  1. A. Żurowska, A. Wasilewska, A. Jung i in., Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego, Ikamed 2016. 
  2. C. Radmayr, G. Bogaert, H.S. Dogan i in., Guidelines of Pediatric Urology 2018, "European Association of Urology", [online], www.uroweb.org/guidelines, [dostęp:] 11.04.2020. 
  3. J. Wang, L. He, J. Sha i in., Etiology and antimicrobial resistance patterns in pediatric in urinary tract infections, “Pediatrics International”,  nr 60 (5) 2018.  
  4. Urinary tract infection in children, "National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE)", [online], http://guidance.nice.org.uk, [dostęp:] 08.04.2020. 
  5. J. Duława, Zakażenia układu moczowego, W: „Nefrologia”, M. Myśliwiec (red.). Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa, 2009, str. 330-42. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • Ból gardła u dziecka – co go powoduje? Co stosować na bolące gardło u dzieci?

    Ból gardła u dziecka może pojawić się kilka razy do roku. Jego przyczyną są zazwyczaj wirusy, a wśród objawów towarzyszących najczęściej wymienia się katar, chrypkę, gorączkę oraz kaszel. Jak złagodzić ból gardła u dziecka? Kiedy infekcja gardła u dzieci wymaga niezwłocznej wizyty u lekarza?

  • Łuszczyca u niemowląt i dzieci – przyczyny, objawy i leczenie. Jak dbać o skórę łuszczycową u dziecka?

    Łuszczyca u niemowląt i dzieci to przewlekła choroba zapalna skóry, która nastręcza wielu trudności małym pacjentom. Na skórze dziecka pojawiają się zmiany (grudki) pokryte tzw. blaszką łuszczycową przypominającą łuskę. Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, ale duży wpływ na jej pojawienie się mają czynniki genetyczne. W jaki sposób się ją leczy? Jak wygląda profilaktyka łuszczycy u dzieci?

  • Bostonka – przyczyny, objawy, leczenie choroby bostońskiej

    Bostonka to choroba zakaźna wywoływana przez enterowirusy, głównie wirusa Coxsackie A16. Najczęściej chorują dzieci do 5. roku życia, choć mogą na nią zachorować także dorośli. Nazywana jest chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD), ponieważ jej najbardziej charakterystycznym objawem jest wysypka – wykwity skórne – bolesne, nieswędzące pęcherzyki występujące na podeszwach stóp, dłoniach oraz na błonie śluzowej jamy ustnej. Sprawdź, jak można się zarazić – czy konieczny jest bezpośredni kontakt? Jak leczy się chorobę bostońską?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij