Terapia ziołowa w stanach zapalnych dróg moczowych
Medycyna naturalna może skutecznie pomóc w walce z infekcjami układu moczowego, który ułatwia wydalanie zbędnych substancji z organizmu, np. mocznika i soli mineralnych.
Układ moczowy składa się z nerek oraz dróg wyprowadzających mocz: kielichów i miedniczek nerkowych, moczowodów, pęcherza oraz cewki moczowej. W kłębuszkach nerkowych powstaje mocz pierwotny wydalany później przez moczowody, pęcherz, a także cewkę. U człowieka dobowy przepływ moczu pierwotnego przez nerki wynosi średnio 170 l, z czego (w wyniku przesączania i filtrowania) wydalane jest średnio 1,5 l.
Nerki — ważny element układu moczowego
Głównym zadaniem nerek jest zabezpieczenie stałości środowiska wewnętrznego organizmu poprzez wydalanie nadmiaru wody, soli mineralnych i innych substancji — zbędnych lub szkodliwych dla zdrowia, które powstają podczas procesów metabolicznych albo są przyjmowane, np. wraz z pokarmem (dotyczy to również silnie toksycznych leków). Ponadto odpowiadają one za zachowanie stałej objętości, ciśnienia osmotycznego oraz składu elektrolitowego płynów ustrojowych.
Nerki położone są zaotrzewnowo na tylnej ścianie jamy brzusznej, na wysokości XII kręgu piersiowego i III kręgu lędźwiowego kręgosłupa. W zależności od pozycji ciała i fazy oddechowej zmieniają swoje miejsce, ale nie znajdują się wówczas na wyższym poziomie niż wysokość jednego kręgu, tj. ok. 2-3 cm. Przeciętne wymiary nerek wynoszą 12x7x3 cm, a ciężar od 120 do 170 g — w zależności od masy ciała człowieka. Od tyłu przylegają do przepony oraz mięśni tylnej ściany jamy brzusznej. Od przodu nerka prawa sąsiaduje z wątrobą, ze środkowym odcinkiem dwunastnicy, z częścią wstępującą jelita grubego i z pętlami jelita biodrowego. Natomiast nerka lewa przylega do trzonu trzustki, tylnej ściany żołądka, pętli jelita cienkiego.
Nerka ma kształt fasoli. Od strony przyśrodkowej (od kręgosłupa) wnikają do niej naczynia krwionośne i limfatyczne oraz nerwy. Znajduje się tutaj również miedniczka nerkowa oraz początkowy odcinek moczowodu. Jej miąższ składa się w 3/4 z zewnętrznej części korowej, a w 1/4 z wewnętrznej rdzeniowej. Część rdzeniowa jest złożona z tzw. piramid, pomiędzy które wnikają tzw. kolumny Bertina.
Funkcje dróg moczowych
Drogi wyprowadzające mocz składają się z kielichów nerkowych, które łącząc się ze sobą, tworzą miedniczkę nerkową. Z miedniczek nerkowych spływa do parzystych moczowodów, a dalej do pęcherza moczowego znajdującego się w miednicy małej. Pęcherz jest zbiornikiem opróżnianym w miarę potrzeby i zależnie od woli danego człowieka. Mocz wypływa z pęcherza na zewnątrz przez cewkę moczową.
Rozciągliwy pęcherz moczowy
Pęcherz moczowy jest dobrze umięśnionym, rozciągliwym i sprężystym zbiornikiem o objętości około 400-700 ml. Po wypełnieniu moczem dochodzi do wzrostu ciśnienia we wnętrzu pęcherza, drażnienia zakończeń nerwów czuciowych oraz pojawienia się zjawiska zwanego parciem. Następnie występuje skurcz mięśnia wypierającego oraz rozkurcz zwieraczy. Mocz wypływa przez cewkę na zewnątrz. Jego objętość dobowa w warunkach prawidłowych wynosi około 1,0-3,0 litry.
Infekcje dróg moczowych
Na infekcje dróg moczowych niemal ośmiokrotnie częściej zapadają kobiety. Z badań wynika, że ok. 30% z nich przynajmniej raz doświadczyło tego typu dolegliwości. Niejednokrotnie są to choroby nawracające. W lżejszych przypadkach, gdy nie jest konieczne zażycie antybiotyku, pomocne mogą okazać się zioła. Działanie związków roślinnych (zwykle flawonoidów) polega na usuwaniu wody poprzez zwiększenie przepływu krwi przez nerki. Powoduje to wzrost ilości wydalanego moczu bez zakłócania gospodarki elektrolitowej. Te właściwości surowców roślinnych wykorzystuje się przy łagodnym upośledzeniu problemów z drogami moczowymi, zmniejszonym wydalaniu kwasu moczowego i moczanów oraz w infekcjach bakteryjnych. Większa ilość moczu ułatwia także pozbywanie się z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. Proces ten jest efektywny, gdy w roślinach występują związki fenolowe, które usuwają toksyny z organizmu.
Skrzyp polny o działaniu remineralizującym
Skrzyp polny (Equisetum arvense), skrzyp kartoflowy, jodełka, koński ogon, sosenka, jedlinka polna to gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny skrzypowatych. Występuje głównie w Europie. W Polsce jest rośliną bardzo pospolitą na terenie całego kraju — aż po niższe położenia górskie. Ma dwa rodzaje pędów wyrastających z podziemnych rozłogów. Wczesną wiosną (w marcu lub w kwietniu) wyrastają pędy zarodnikowe, nierozgałęzione, żółtobrunatne, zakończone kłosem z saprofitami, osiągające ok. 25 cm długości. W maju pojawiają się zielone, szorstkie w dotyku pędy płonne o wysokości do 40 cm o wydłużonych odcinkach między węzłami i z pędami bocznymi wyrastającymi okółkowo z węzłów. Przy pocieraniu roślina wydaje charakterystyczne skrzypienie. Kłącze jest długie, czołgające się, brunatnego koloru. Występują na nim bulwy pędowe zawierające substancje zapasowe, z których roślina czerpie składniki potrzebne do wytworzenia pędu zarodnionośnego jeszcze przed rozpoczęciem fotosyntezy. Zwalczanie skrzypu polnego jest trudne, gdyż jego korzenie ułożone są piętrowo — nawet poniżej 2 m głębokości i podzielone czasem na małe kawałki, które zakorzeniają się i wydają nowe pędy.
Surowcem zielarskim jest ziele (Herba Equiseti) z pędów płonnych, które zawiera duże ilości rozpuszczalnej w wodzie krzemionki (10%), flawonoidy, kwasy organiczne, saponiny, witaminę C, sterole i sole mineralne. Skrzyp wykazuje przede wszystkim działanie remineralizujące, dostarczające organizmowi niezbędnych jonów, a także mikroelementów. Posiada również właściwości moczopędne i przeciwzapalne. Zawarta w nim krzemionka zapobiega tworzeniu się kamieni w układzie moczowym oraz miażdżycy. Reguluje przemianę materii, wpływa na stan błon śluzowych. Jest stosowany wewnętrznie przy schorzeniach dróg moczowych, a zewnętrznie przy stanach zapalnych.
Napar z ziela skrzypu polnego
Składniki:
ziele skrzypu polnego — 5,0 g,
woda — 200,0 g.
Wysuszone ziele należy zalać gorącą wodą, podgrzewać 10 min, utrzymując stan delikatnego wrzenia, wystudzić i przecedzić. Zaleca się picie 1 szklanki naparu 3 razy dziennie.
Brzoza brodawkowata pomocna w stanach zapalnych dróg moczowych
Brzoza brodawkowata (Betula verrucosa syn. Betula pendula), brzoza zwisła jest drzewem liściastym z rodziny brzozowatych. Występuje w stanie dzikim w strefie umiarkowanej, borealnej oraz arktycznej Europy, Azji i Ameryki Północnej. Liście opadają na zimę, są skrętoległe, pojedyncze, ogonkowe, zwykle jajowate, rzadziej okrągławe, piłkowane, wyjątkowo słabo klapowane — zazwyczaj nagie, tylko wiosną nieco lepkie. Jesienią obierają żółte zabarwienie. Kwiaty zbierają się w kotkowate kwiatostany — męskie siedzące, wykształcone już jesienią i zimujące, nieokryte łuskami, pylniki bez włosków na szczycie. Kwiaty żeńskie występują na szypułkach, są umieszczone na bocznych krótkopędach, przez zimę ukryte w pąkach, a na wiosnę rozwijają się wraz z liśćmi. Brzoza kwitnie od kwietnia do maja. Jej owoce to drobne orzeszki opatrzone dwoma błonkowatymi skrzydełkami (czasem niepozornymi), osadzone w kątach trójklapowych łusek, które odpadają wraz z dojrzałymi owocami — cały kwiatostan rozsypuje się.
Brzoza jest rośliną leczniczą. Surowiec leczniczy stanowią liście (Folium Betulae), pączki (Gemmae Betulae), kora (Cortex Betulae), świeży sok (Succus Betulae recens). Liście zawierają związki flawonoidowe, garbniki, saponiny, olejki eteryczne, kwasy organiczne, żywice, sole mineralne, witaminę C, trójterpeny (betulinę). Pączki brzozy są bogate we flawonoidy, saponiny, olejki eteryczne. Kora jest wyposażona w trójterpeny (betulinę, kwas betulinowy), garbniki, saponiny. Sok brzozowy zawiera cukry, kwasy organiczne, aminokwasy, garbniki, sole mineralne. Brzoza działa moczopędne, odkażająco, przeciwreumatycznie oraz napotnie. Poprawia także przemianę materii i działa odtruwająco na układ krwionośny. Napary z liści stosuje się w chorobach nerek i pęcherza, wątroby, skóry, w gośćcu, w skazie moczanowej, schorzeniach reumatycznych, przy osłabieniu. Napary z pączków pomagają w schorzeniach dróg moczowych, zapaleniu węzłów chłonnych. Odwarów z kory używa się przy chorobach skórnych, kamicy moczowej i żółciowej, obrzękach, niewydolności krążenia oraz osłabieniu. Zewnętrznie brzozę stosuje się w zapaleniu węzłów chłonnych, łuszczycy, a także do kąpieli przy schorzeniach skórnych.
Napar z liści brzozy
Składniki:
liście brzozy — 10,0 g,
woda — 200,0 g.
Wysuszone i rozdrobnione liście należy zalać gorącą wodą, podgrzewać 10 min, utrzymując stan delikatnego wrzenia, a następnie wystudzić i przecedzić. Zaleca się picie 1 szklanki naparu 1-2 razy dziennie.
Nawłoć pospolita na zapalenie pęcherza moczowego
Nawłoć pospolita (Solidago virga-aurea), złota rózga należy do rodziny Compositae. Jest byliną kłączastą. W pierwszym roku wyrastają z kłącza różyczki liści, a dopiero w drugim roku pojawiają się pojedyncze, do 90 cm łodygi. Liście dolne są odziomkowe, brzegi mają piłkowane, eliptyczne i długie, zwężają się w oskrzydlony ogonek, zaś górne są siedzące, lancetowate i ostre. Z kątów liści wyższej łodygi rozwijają się koszyczki żółtych kwiatów o podłużnym kielichu.
Surowcem zielarskim jest ziele nawłoci (Herba Solidaginis virgaureae) stanowiące górne części ukwieconych pędów wraz z liśćmi i kwiatami. Zawiera ono olejek lotny, flawonoidy, m.in. rutynę, dużo garbników, śluz, kwasy organiczne, żywicę oraz saponiny. Dzięki obecności flawonoidów i saponin ma właściwości moczopędne, a ze względu na dużą ilość garbników i częściowo fenolokwasów działa ściągająco na błony śluzowe przewodu pokarmowego, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, a nawet przeciwkrwotocznie, zapobiegając nadmiernej łamliwości naczyń włosowatych. Napar stosuje się w przypadku zapalenia pęcherza moczowego, łagodząc bolesne oddawanie moczu, a także w stanach zapalnych i zakażeniach dróg moczowych bakteriami odpornymi na antybiotyki, w niektórych schorzeniach nerek, kamicy nerkowej i pęcherzowej, skazie moczanowej oraz pomocniczo w artretyzmie oraz gośćcu. Ponadto ziele nawłoci ma zastosowanie w nieżytach przewodu pokarmowego, nadmiernej fermentacji jelitowej, drobnych krwawieniach w przewodzie pokarmowym i biegunkach, zwłaszcza u dzieci.
Napar z ziela nawłoci
Składniki:
ziele nawłoci — 15,0 g,
woda — 200,0 g.
Ziele nawłoci należy zalać wrzątkiem, odstawić na 15-20 minut do naciągnięcia oraz ostudzenia, a następnie przecedzić. Zaleca się picie naparu 3 razy dziennie po 1/3 szklanki, 20 minut przed jedzeniem.