Dolegliwości w czasie ciąży

Dolegliwości, jakie pojawiają się u kobiet w ciąży są wynikiem zmian anatomicznych, fizjologicznych i biochemicznych. W większości przypadków u ciężarnych wzrasta aktywność fizjologiczna układów organizmu, natomiast czasem zmniejsza się u nich aktywność niektórych tkanek czy narządów, np. mięśni gładkich układu moczowego lub pokarmowego. U kobiety ciężarnej zachodzi szereg zmian, zaliczamy do nich:

Zmiany w układzie pokarmowym:

• Zmiany anatomiczne: w wyniku działania hormonów (estrogenów i progesteronu) dochodzi do wzdęć (rozluźnienie mięśni, upośledzenie czynności zwieraczy przełyku, poszerzenie przewodu pokarmowego i spowolnienie jego motoryki), zgagi (której przyczyną jest zarzucanie treści żołądkowej do przełyku) i zaparcia (spowodowane zaleganiem treści pokarmowej w jelitach)
• Zmiany czynnościowe: na skutek działania hormonów i/lub niedoboru witaminy C w obrębie jamy ustnej. Obserwuje się wzmożone wydzielanie śliny i zmniejszenie jej pH (odczyn kwaśny). Jest to powodem próchnicy zębów oraz przerostu i przekrwienia dziąseł oraz ich krwawienia.
• Żołądek: zmiany pH soku żołądkowego doprowadzać mogą do „zgagi” i niedokrwistości, bladości skóry, błon śluzowych, osłabienia, szybkiej męczliwości, zaburzeń koncentracji, zwiększonej łamliwość paznokci, szumów w uszach oraz do zarzucania treści pokarmowej, co stwarza niebezpieczeństwo zachłyśnięcia się nią.
• Jelita: zwalnia się motoryka jelit, co powoduje wzdęcia.
• Pęcherzyk żółciowy: ból w prawym podżebrzu występujący po zjedzeniu potraw tłustych itp. błędach dietetycznych u ciężarnej spowodowany jest przez spowolnienie opróżniania pęcherzyka żółciowego, zastój żółci i wzrost stężenia cholesterolu, co predysponuje do tworzenia się kamieni żółciowych i wystąpienia kolki.

Zmiany w układzie oddechowym:

• Zmiany anatomiczne: obecny we krwi ciężarnej progesteron poszerza tchawicę i oskrzela, a powiększająca się ciężarna macica doprowadza do uniesienia przepony o około 4cm i zwiększenia obwodu klatki piersiowej o około 6 cm.
• Zmiany czynnościowe: wzrasta częstość oddechów, wentylacja minutowa płuc i zużycie tlenu.

Zmiany w układzie moczowym:

• Zmiany anatomiczne: w wyniku zwiększenia się stężenia progesteronu i wzrostu ciężarnej macicy dochodzi do wodonercza ciążowego i wodniaka moczowodu oraz do poszerzenia pęcherza moczowego i zalegania moczu. Objawami tego stanu jest częste parcie na mocz i wstępujące zakażenie dróg moczowych (zwiększona częstość oddawania moczu, ból podczas mikcji, gorączka).
• Zmiany czynnościowe: w trakcie trwania ciąży zwiększa się przepływ krwi przez nerki o około 25-50%.
• U kobiet w ciąży może wystąpić kamica moczowa objawiająca się bólem w okolicy lędźwiowej i/lub bocznego podbrzusza promieniującym do warg sromowych, nudnościami, wymiotami, zatrzymaniem gazów, stolca i oddawaniem małych porcji krwiście podbarwionego moczu (zmienia się skład chemiczny moczu oraz jego pH, co wraz ze zmianami anatomicznymi w obrębie tego układu doprowadzić może do tworzenia się złogów („kamieni”) w układzie moczowym) . Wzrasta również stężenie glukozy w moczu ciężarnej kobiety, co wraz z wyżej opisanymi zmianami anatomicznymi tworzy bardzo dobre warunki do rozwoju flory bakteryjnej doprowadzającej do septycznego zapalenia układu moczowego.

Zmiany w układzie kostnym:

Wzrasta wygięcie górnej części kręgosłupa ciężarnej ku tyłowi.

Zmiany w metabolizmie:

• W trakcie ciąży wzrasta podstawowa przemiana materii (PPM) doprowadzając do wzrostu masy ciała o około średnio 20%, co stanowi w przybliżeniu około 13 kilogramów.
• W czasie ciąży wzrasta dobowe zużycie energii i dlatego zapotrzebowanie energetyczne u kobiety pod koniec ciąży wynosi średnio 2500 kcal.
• Metabolizm węglowodanów: mimo wzrostu wydzielania insuliny w ciąży występuje wzrost oporności na insulinę, co klinicznie ujawnia się cukrzycą III typu tzw. cukrzycą ciężarnych (zmęczenie, zmniejszenie sprawności, wzmożenie łaknienia, poty, bóle głowy, zwiększona ilość wydalanego moczu, zwiększone pragnienie, niedostateczny/mierny przyrost masy ciała ciężarnej, nocne kurcze mięśni łydek, zaburzenia widzenia, świąd skóry, grzybica skóry, rumień skóry twarzy).
• Metabolizm tłuszczów: stężenie cholesterolu zwiększa się o około 30%, fosfolipidów o 25%, a trójglicerydów dwu – trzykrotnie.
• Gospodarka wodno – elektrolitowa: pojawiają się obrzęki, głównie kończyn dolnych, które są wynikiem tego, iż podczas ciąży w organizmie kobiety zwiększa się ilość zatrzymanej wody, sodu, potasu i wapnia.

Zmiany w gruczołach wydzielania wewnętrznego:

• Tarczyca: wzrost unaczynienia i przerost gruczołu doprowadzają do powiększenia się tarczycy u około połowy ciężarnych, wzrasta również jej czynność. Zmiany powyższe doprowadzić mogą do zatarcia obrysów szyi, zwiększenia jej obwodu - widocznego wola.
• Nadnercza: gruczoły te również przerastają, wydzielając większą ilość hormonów steroidowych, będących czynnikami wyzwalającymi wiele zmian w organizmie.
• Przysadka mózgowa: powiększa swoje rozmiary o 20-40%, wzrasta wydzielanie jej hormonów w tym kluczowej dla laktacji – prolaktyny.

Zmiany w układzie krążenia:

• Objętość krwi: na skutek działania estrogenów, progesteronu i aldosteronu wzrasta objętość krwi krążącej o około 30 - 50% . Zwiększa się głównie objętość osocza, co doprowadza do fizjologicznej niedokrwistości ciężarnych.
• Zwiększa się krzepliwość krwi, a maleje jej zdolność fibrynolityczna, co doprowadzać może do zakrzepów, zatorów i ich następstw.
• Serce: podczas ciąży serce unosi się do góry i w lewa stronę, wzrasta jego pojemność minutowa, następuje jego przerost. Wzrasta częstość pracy serca w ciąży pojedynczej o 20%, a w bliźniaczej o 40%, co stanowi około 10 - 15 uderzeń na minutę. Pojawiają się także szmery nad sercem.
• Ciśnienie tętnicze krwi: podczas ciąży ciśnienie rozkurczowe krwi ulega obniżeniu o 5-10 mmHg, przy czym ciśnienie skurczowe obniża się nieznacznie.
• Ciśnienie żylne: w pozycji siedzącej, stojącej i leżącej wzrasta w obrębie kończyn dolnych, co powoduje ich obrzęki. Przyjęcie przez ciężarną pozycji leżącej na boku (lewym) powoduje zniknięcie tych objawów i powrót ciśnienia żylnego do normy.
• Przepływ krwi: jego zwiększenie przez naczynia skóry doprowadza do większego jej ucieplenia, zaczerwienienia, staje się ona bardziej wilgotna. Pocenie się jest sposobem tracenia ciepła powstałego na skutek zwiększenia metabolizmu kobiety ciężarnej i płodu. Podczas ciąży występują omdlenia spowodowane przez progesteron, który powoduje decentralizację krążenia. Ich przyczyną może być również tzw. zespół żyły głównej dolnej (wynikający z ucisku ciężarnej macicy na żyłę główną dolną).