Problemy z zajściem w ciążę – badania

W dzisiejszych czasach istnieje trend populacyjny dotyczący płodności i rozrodu, pary dość późno podejmują decyzję o ciąży i porodzie, zmniejszając tym znacząco szanse na zajście i donoszenie ciąży. Niepłodność dotyczy 10 - 16% par w wieku reprodukcyjnym tj. co 6 pary. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć iż w Polsce jest ponad milion niepłodnych par. Niepłodność jest chorobą dwojga ludzi (pary), a nie pojedynczej osoby.

W postępowaniu diagnostycznym (które wykonujemy zarówno u kobiety jak i u mężczyzny) wykorzystuje się wiele różnych narzędzi, do których należą:

Wywiad, który powinien być on szczegółowo zebrany oraz powinien jednoznacznie ukierunkować dalsze postępowanie. Lekarz powinien zapytać o dane dotyczące:

• ogólnego stanu zdrowia obojga partnerów (wykluczenie cukrzycy, chorób tarczycy, nadnerczy, chorób nowotworowych itp.);
• chorób przebytych (np. świnka, przebyte procesy zapalne narządów rozrodczych);
• rytmu krwawień miesięcznych i ich charakteru;
• ewentualnych poronień samoistnych lub/i sztucznych;
• wieku partnerów;
• interwencji chirurgicznych (operacji) głównie w obrębie jamy brzusznej i miednicy;
• zawodu partnerów;
• częstości stosunków;
• ich stau psychicznego;
• przyjmowania leków (głównie cytostatyków).

Badanie ginekologiczne kobiety, które ocenia budowę anatomiczną żeńskich narządów rozrodczych, badanie pH śluzu szyjkowego (jego kwaśności), procesów zapalnych żeńskich narządów rozrodczych, ocena stanu tarczy szyjki macicy itd.

USG przezpochwowe, nieinwazyjne narzędzie diagnostyczne w niepłodności. Umożliwia zobrazowanie przede wszystkim struktury jajnika i błony śluzowej jamy macicy (endometrium).

HSG – histerosalpingografia, badanie to polega na podawaniu środka cieniującego (kontrastu) od strony szyjki macicy oraz wykonywaniu zdjęć radiologicznych. Metoda ta pozwala na zdiagnozowanie wielu nieprawidłowości macicy i jajowodów, szczególnie drożności jajowodów.

Badanie andrologiczne mężczyzny, które ocena stanu jąder, ocena naczyń żylnych powrózka nasiennego (w przypadku żylaków powrózka nasiennego należy wdrożyć leczenie), USG jąder, biopsja jąder, flebografia.

Badanie endoskopowe (histeroskopia, laparoskopia), jest to metoda diagnostyczna stanu anatomicznego narządów płciowych kobiety. Laparoskopia pozwala precyzyjnie ocenić stan anatomiczny jajowodów, histeroskopia zaś jamy macicy. Laparoskopia jest zalecana w każdym przypadku, kiedy w wywiadzie stwierdza się procesy zapalne przydatków (jajników i jajowodów) oraz zabiegi chirurgiczne (np. usunięcie wyrostka robaczkowego, operacje na jajnikach).

Badania hormonalne – ocenia się;  

• stężenie gonadotropin FSH i LH (hormon folikulotropowy i luteinotropowy) w surowicy (gonadotropiny to hormony uwalniane przez przysadkę mózgową);
• stężenie prolaktyny;
• stężenie steroidów płciowych (estronu, estradiolu, estriolu, estetronu, progesteronu, testosteronu);
• stężenie hormonów tarczycy (TSH, fT3, fT4).

Badanie nasienia, badanie to określa liczbę plemników w 1ml nasienia, ruchomość plemników (wyróżniamy ruch postępowy szybki – typ A, ruch postępowy wolny – typ B, ruch drgający w miejscu- typ C, nieruchome- typ D), a także pozwala przeanalizować morfologię plemników. Według standardów WHO w nasieniu płodnego mężczyzny powinno się znajdować powyżej 20 milionów plemników w 1 ml nasienia, powyżej 60% plemników wykazujących ruch postępowy i poniżej 70 % patologicznych postaci plemników.

Test Simsa – Huhnera, jest to test pozwalający na rozpoznanie czynnika szyjkowego niepłodności, wykonuje się go 2 – 10 godzin po stosunku pobierając i oceniając śluz szyjkowy, jego ilość, przejrzystość, ciągliwość, obecność i ruchomość plemników w tym śluzie.

Zestawienie wyników badania nasienia mężczyzny z wykonywanym przez niego zawodem (rodzajem wykonywanym przez niego pracy) może być bardzo pomocne. Przykładem może być zawodowy kierowca, który ze względu na siedzący tryb pracy przegrzewa jądra i doprowadza w uproszczeniu do zmniejszonej produkcji plemników.

Pomiary podstawowej ciepłoty ciała (PCC) połączone z wykonywaniem tzw. testu po stosunku (PC - test), dokonuje się pomiarów temperatury spoczynkowej zaraz po obudzeniu umieszczając termometr w pochwie, przede wszystkim u kobiet miesiączkujących, pozwala to na wykreślenie diagramu i pośrednie wnioskowanie o funkcji jajnika. Prawidłowy wynik PC - testu może zwolnić z uciążliwego uzyskiwania nasienia na drodze masturbacji.

Badania immunologiczne, za pomocą tych badań można głównie wykryć przeciwciała antyplemnikowe u kobiety, które prowadzą do zlepiania plemników.

Badania genetyczne, badania te głównie koncentrują się na cytogenetycznej ocenie chromosomów płciowych z ustaleniem kariotypu.

Badania bakteriologiczne to badania pozwalające wykryć oraz leczyć zaburzenia flory bakteryjnej pochwy. Chodzi też o wykrywanie i leczenie zakażeń HPV (wirus brodawczaka ludzkiego), Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum, Mycoplasma.

Oczywiście dobór badań diagnostycznych przez lekarza jest sprawą indywidualną tzn. na każdą parę mającą problemy z zajściem w ciążę trzeba spojrzeć inaczej. Należy pamiętać, że badaniu poddaje się oboje partnerów. Duże znaczenie ma tutaj otwartość kobiety i mężczyzny tzn. przede wszystkim nie wstydzą się rozmawiać o tym problemie ze sobą oraz ze swoim lekarzem, gdyż od tego w dużej mierze zależy sukces diagnostyczny, a co za tym idzie terapeutyczny (leczniczy).