Jak właściwie jest ząb zbudowany?

Od początku – ile właściwie i jakich ma człowiek?

Opisywanie budowy zębów należy zacząć od sprecyzowania, ile jakich zębów ma każdy z nas. Przeciętna osoba powinna mieć od 28 do 32 zębów stałych – 28 zębów „podstawowych” oraz cztery ósemki. Ósemki, czyli zęby mądrości, są nieobecne lub niewyrżnięte u wielu osób. Wielu pacjentów jest również zmuszonych do usunięcia ich bardzo wcześnie, dlatego w podstawowych pomiarach się ich nie uwzględnia. Proces ten wynika z ewolucji człowieka – w przeszłości nasi przodkowie mieli więcej zębów służących do przeżuwania, ponieważ wymagała tego ich dieta. Obecnie, odmienne zbilansowanie naszej diety, nie stwarza takich wymagań, więc ostatnie zęby w szczęce i żuchwie stopniowo zanikają w naszej populacji.

Zarówno w szczęce, jak i w żuchwie (zwanej potocznie szczęką dolną) znajdować się powinny 4 zęby sieczne (siekacze przyśrodkowe – „jedynki” i siekacze boczne – „dwójki”), 2 kły („trójki”), 4 zęby przedtrzonowe (po dwie „czwórki” i „piątki”) oraz 4 zęby trzonowe (po dwie „szóstki” i „siódemki”) – co daje w sumie 14 zębów w łuku.

Jak zbudowany jest ząb?

Jak wspomniałam już na początku ząb zbudowany jest z korony – części zęba widocznej w jamie ustnej oraz korzenia – części zęba tkwiącej w kości, widocznej u osób z zapaleniem przyzębia. Korzeń utrzymuje ząb w stabilnym położeniu. Ilość korzeni jest różna w zależności od rodzaju zęba – może ich być od jednego do trzech lub czterech. Korona zęba też znacznie różni się w zależności od zęba – może być płaska i „łopatowata” lub „sześcienna” z charakterystycznymi guzkami. Korona zęba z korzeniem jest połączona szyjką zęba.

Budowa korony zęba

Korona zęba jest pokryta szkliwem – najtwardszą tkanką w zębie. Pod nim znajduje się zębina, która otacza komorę – obecne w samym środku zęba żywe tkanki. Zębina również jest bardzo twardą tkanką, jednak znacznie słabszą od szkliwa. Komora, czyli „pusta” przestrzeń wewnątrz zęba, mieści w sobie miazgę – żywe struktury zęba. Miazga zawiera nerwy i naczynia odpowiadające za odżywianie wcześniej wymienionych tkanek zęba (szkliwa i zębiny) oraz przenoszenie uczucia bólu i dotyku. Nerwy z miazgi łączą się z układem nerwowym organizmu i właśnie dzięki ich obecności odczuwamy ból zęba. Jeśli miazga zęba traci swoją żywotność mówi się, że ząb jest martwy.

Budowa korzenia zęba

Korzeń zęba, w odróżnieniu od korony, nie jest pokryty szkliwem, lecz cementem. Tkanką twardą, jednak znacznie mniej odporną na działanie bakterii niż szkliwo – dlatego odsłonięte powierzchnie korzeni, szczególnie u osób starszych, bardzo często są zajęte próchnicą. Cement otacza zębinę, która otacza kanały zęba i łączy się z zębiną z części koronowej. Kanałami zęba biegną naczynia krwionośne oraz nerwy – wychodzące z komory – aby następnie połączyć się z naczyniami i nerwami z całego organizmu. W czasie leczenia endodontycznego konieczne jest usunięcie właśnie tej miazgi z całej długości kanałów zęba. Kanały mają bardzo różną budowę, a ich liczba w korzeniu również jest odmienna w zależności od rodzaju zęba. Na swoim przebiegu mogą się rozdzielać, ponownie łączyć, zakręcać czy też dawać dodatkowe krótkie boczne kanały.

Korzeń w kości utrzymywany jest za pomocą specjalnych więzadeł – ozębnej. Łączy się ona z powierzchnią cementu i powierzchnią kości i jest zbudowana z kolagenu. Ozębna, poza utrzymywaniem zęba w zębodole odpowiada ze jego amortyzację podczas żucia (stanowi formę „elastycznego” zawieszenia) oraz przenoszenie uczucia bólu i dotyku.