Problemy dojrzewającej cery

Bardzo często towarzyszą temu rozmaite choroby skóry, które nie tylko szpecą, ale także niekorzystnie wpływają na samoocenę.

Na szczęście są to schorzenia, które z wiekiem przemijają i jeśli są odpowiednio leczone, to nie pozostawiają po sobie żadnych śladów na skórze twarzy czy pleców. Najważniejsze w walce z trądzikiem jest zatem odpowiednie zdiagnozowanie i leczenie pod ścisłym nadzorem lekarza dermatologa.

Dojrzewanie a skóra

Hormony płciowe, których wydzielanie w okresie dojrzewania znacząco się zwiększa, powodują nie tylko pojawienie się owłosienia czy rozwój narządów rozrodczych, ale także znacząco wpływają na wygląd skóry. Jak do tego dochodzi?

Tkanka skórna zawiera miliony drobnych gruczołów łojowych, których zadaniem jest wydzielanie łoju czyli substancji tłuszczowej. Jeśli jego wydzielanie jest w normie, to skóra ma prawidłowy, zdrowy wygląd i jest odpowiednio zabezpieczona przed nadmiernych wysychaniem. W przeciwnym przypadku dochodzi do powstania łojotoku – z tym właśnie zjawiskiem związana jest większość problemów z cerą w okresie dojrzewania. Warto pamiętać o tym, że dotyczą one nie tylko dziewcząt, ale coraz częściej także i chłopców.

Łojotok

Skórę z objawami łojotoku bardzo łatwo rozpoznać na pierwszy rzut oka – jest ona bardzo tłusta, świeci się i ma rozszerzone pory. Dotyczy to nie tylko twarzy, ale także klatki piersiowej w okolicach mostka i pleców między łopatkami, a także skóry głowy, co nie wpływa korzystnie na wygląd oraz kondycję włosów.

Ilość wydzielanego łoju jest uzależniona nie tylko od liczby i wielkości samych gruczołów, ale także od uwarunkowań genetycznych.  

Sam łojotok nie jest jeszcze bardzo groźny, chociaż niekorzystnie wpływa na wygląd cery. Prawdziwym problemem są dopiero zakażenia wywoływane przez niektóre rodzaje grzybów drożdżopodonych i bakterii beztlenowych. Co ciekawe, grzyby te stanowią jeden z naturalnych elementów mikroflory tkanki skórnej, ale w niesprzyjających warunkach mogą stać się przyczyną poważnych problemów – nie tylko w przypadku zwiększanego wydzielania łoju, ale także obniżenia odporności, palenia tytoniu czy nadmiernego stosowania kosmetyków, które powodują uszkodzenie naturalnej bariery lipidowej naskórka. 

Jak powstaje trądzik?

W okresie dojrzewania najczęstszym stanem chorobowym skóry jest właśnie trądzik, który powstaje na skutek nadmiernej produkcji łoju, zatykającego rogowaciejące ujścia gruczołów i mieszków włosowych. Efektem tego są zaskórniki, czyli niezapalne wykwity trądzikowe.

Łój jest pożywką dla bakterii beztlenowych, które powodują powstawanie stanów zapalnych w postaci grudek oraz krost. Formy wykwitów trądzikowych są bardzo zróżnicowane, chociaż u większości osób przeważają łagodne zmiany skórne. Ostre zmiany dotykają zaledwie 15% młodych ludzi i mają postać głębokich bruzd i najczęściej pozostawiają szpecące blizny.

Krosty pojawiają się głownie na skórze twarzy i pleców oraz klatce piersiowej czy ramionach.

Trądzik może się nasilać w związku z nieodpowiednią dietą – jedzeniem bardzo ostrych, pikantnych czy tłustych potraw.

U dziewcząt jest to także często związane z nagromadzeniem wody i chlorku sody w skórze, które zazwyczaj występuje tuż przed miesiączką.

Prawidłowa pielęgnacja cery trądzikowej

Leczenie trądziku to proces, który wymaga nie tylko czasu, ale także ścisłego przestrzegania przez pacjenta wszelkich zaleceń lekarza.

Bardzo często jego skutki w pełni nie zadowalają chorego, ponieważ całkowite wyleczenie nie zawsze okazuje się możliwe. Jednakże pocieszające jest to, że na naszym rynku dostępnych jest coraz więcej środków, które umożliwiają skuteczną walkę z tym schorzeniem.

Podstawą jest odpowiednia pielęgnacja cery trądzikowej -

• powinno się ją myć łagodnymi preparatami przeznaczonymi specjalnie do tego typu skóry,
• najlepiej nie stosować ich częściej niż dwa razy dziennie, ponieważ nadmierne mycie tylko nasila łojotok i powoduje stopniowe wysuszanie się skóry,
• samodzielne wyciskanie krost czy drapanie ich jest zabronione, gdyż powoduje tylko powstawanie blizn i w znacznym stopniu utrudnia gojenie.

Codzienna pielęgnacja powinna opierać się przede wszystkim na preparatach nie zawierających tłuszczu, które z powodzeniem można kupić w aptekach. Także kosmetyki kolorowe, używane do makijażu, muszą być przeznaczone dla cery z problemami trądzikowymi.

Oczywiście można maskować zmiany skórne specjalnymi sztyftami czy korektorami, ale nie zaleca się używania ich na dużych powierzchniach skóry, ponieważ mogą zatykać pory.

Leczenie trądziku

W przypadku nasilania się zmian trądzikowych i łojotoku, gdy prawidłowa pielęgnacja nie pomaga, należy jak najszybciej zwrócić się do specjalisty – lekarza dermatologa, który zaleci odpowiednie metody terapii. Współczesna medycyna zna kilka sposobów leczenia trądziku młodzieńczego, które stosuje się w zależności od postaci choroby.

W łagodnych przypadkach zaleca się jedynie leczenie miejscowe, a w ciężkich terapię skojarzoną w postaci leczenia zewnętrznego i wewnętrznego.

Antybiotykoterapia

Zdecydowanie najczęściej stosowane są antybiotyki, w różnych postaciach. W zależności od potrzeby mogą być aplikowane bezpośrednio na skórę lub podawane doustnie.

Mają silne działanie przeciwbakteryjne i dlatego są szczególnie wskazane w przypadku leczenia trądziku grudkowo-krostkowego. Aby terapia była skuteczna i doszło do poprawy skóry należy stosować antybiotyki bez przerwy przynajmniej przez sześć miesięcy.

Przeciwwskazaniem są reakcje alergiczne i stopniowe uodparnianie się bakterii na ich działanie.

Retinoidy

Kolejnym sposobem leczenia trądziku jest stosowanie retinoidów, czyli pochodnych witaminy A.

Zazwyczaj stosuje się je w terapii miejscowej – mają wtedy formę żelu lub płynu. W ostrych przypadkach trądziku podaje się je choremu w postaci doustnej. Retinoidy regulują pracę gruczołów łojowych, a poprzez złuszczanie martwych komórek skóry przyczyniają się do zmniejszenia stanu zapalnego.

Pierwsze oznaki poprawy kondycji skóry można zaobserwować już po trzech miesiącach terapii. Co ważne doustne stosowanie retinoidów u kobiet może być połączone tylko i włącznie z bardzo skuteczną antykoncepcją, ponieważ środki te mają bardzo silne działanie uboczne, które w skrajnych przypadkach może powodować nawet uszkodzenie płodu.

Składniki kremów przeciwtrądzikowych

W miejscowym leczeniu zmian trądzikowych często stosuje się także nadtlenek benzolu, siarkę, kwas glikolowy czy mleczan cynku. Popularne kremy zawierają także jeszcze jeden ważny składnik czyli kwas azealinowy. Jego cechą charakterystyczną jest wielokierunkowy mechanizm działania – zwalcza bakterie, przeciwdziała powstawaniu zaskórników oraz usuwa przebarwienia, które często pozostają po źle leczonym trądziku.

U dziewcząt uporczywe i nawracające zmiany skórne w postaci trądziku mogą być spowodowane także zaburzeniami w produkcji hormonów, a w szczególności nadprodukcją androgenów. Wtedy lekarz dermatolog może zdecydować o połączeniu terapii miejscowej z zastosowaniem leków hormonalnych.

Blizny po trądziku

Bardzo często zdarza się, szczególnie w ciężkich postaciach trądziku, że pomimo leczenia na skórze pozostają trwałe ślady w postaci głębokich blizn. W takim przypadku należy udać się do profesjonalnej kosmetyczki, która obejrzy skórę i zastosuje odpowiedni zabieg łagodzący skutki trądziku. Do wyboru jest kilka z nich:

• Peelingi takie jak mikrodermabrazja czyli peeling mechaniczny. Skóra po nim może być lekko zaczerwieniona jeszcze przez kilka dni. Aby blizny zniknęły, a skóra się rozjaśniła należy zastosować całą serię takich zabiegów.
• Złuszczanie kwasem glikolowym wyrównuje powierzchnię skóry. Jest to zabieg bezbolesny, którego efekty są najczęściej bardzo dobre. Dla osiągnięcia jak najlepszych rezultatów należy go powtórzyć kilkakrotnie.
• Zabiegi z użyciem lasera biostymulującego – są to bardzo drogie i dlatego wykonuje się je tylko w nielicznych placówkach dermatologicznych. Działanie lasera polega na pobudzaniu regeneracji skóry w miejscach, gdzie pozostały ślady po trądziku. Ponieważ najczęściej mają one postać blizn zanikowych, to taka terapia jest bardzo skuteczna, a jej efekty widać już po kilku tygodniach.

Mity o trądziku

Na koniec kilka najpopularniejszych mitów związanych z powstawaniem i leczeniem trądziku. 

• Przyczyną trądziku jest brak higieny – jest to oczywiście nieprawda. Odpowiednia higiena może pomagać w zwalczaniu trądziku, ale nie należy przesadzać, ponieważ zbyt częste mycie skóry dodatkowo ją osłabia. Kosmetyki – nawet te przeznaczone specjalnie do cery trądzikowej – pozbawiają skórę jej naturalnej bariery lipidowej i osłabiają jej ogólną kondycję. Warto pamiętać o tym, że wysuszenie i podrażnienie skóry bardzo często przyczynia się do nasilenia się objawów trądziku. 
• Trądzik to tylko pryszcz, nie ma się czym przejmować, to przejdzie sam – w większości pospolitych odmian trądziku nie ma zagrożenia dla ogólnego stanu zdrowia chorego. Jednak bardzo rzadko trądzik mija samoczynnie – potrafi nawracać jeszcze przez długie lata. Bardzo częste są przypadki osób, które zmagają się z trądzikiem nawet mimo ukończenia 30. czy 40. roku życia. Nie wolno go bagatelizować choćby z tego powodu, że obniża samoocenę chorego i bardzo negatywnie wpływa na jego samopoczucie. 
• Trądzik, a słońce – jeszcze kilka lat temu jako jeden ze sposobów zwalczania trądziku zalecano właśnie opalanie się. Jednak okazało się, że nie wpływa to pozytywnie, mimo krótkotrwałej poprawy wyglądu skóry. Zazwyczaj po zakończeniu lata trądzik powraca ze zdwojoną siłą. Nie oznacza to oczywiście, że opalanie jest całkowicie zabronione – należy po prostu zachować umiar zwłaszcza, że podczas terapii niektórymi antybiotykami należy ograniczać czas ekspozycji skóry na działanie promieni słonecznych.