Niepełnosprawni obchodzą swój dzień – jak im pomóc?

Światowy Dzień Osób Niepełnosprawnych został ustanowiony w 1992 roku, by zwrócić uwagę na problemy tej grupy społecznej. Ich sytuację reguluje między innymi ratyfikowana przez Polskę w 2012 roku konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, która między innymi zobowiązuje państwo do podejmowania działań na rzecz pełnego i aktywnego uczestnictwa niepełnosprawnych we wszystkich sferach życia.

Niezbędna pomoc

Z danych GUS wynika, że w Polsce co druga osoba niepełnosprawna ma problemy z codziennym funkcjonowaniem, a aż trzy czwarte potrzebuje pomocy w prowadzeniu gospodarstwa domowego.

W tym roku obchody Międzynarodowego Dnia Niepełnosprawnych zbiegają się z międzynarodową kampanią16 Dni Akcji Przeciwko Przemocy ze Względu na Płeć. W związku z tym w Polsce postanowiono ją rozszerzyć o zagadnienia dotyczące niepełnosprawnych kobiet i dziewcząt. To grupa szczególnie narażona na przemoc nie tylko w domu, ale też w miejscach publicznych, w tym w ośrodkach pomocy i szpitalach. Agresorem może być partner lub członek rodziny, ale też osoba zupełnie obca, na przykład pracownik którejś ze wspomnianych instytucji.

Praca jak przywilej

Osobom niepełnosprawnym trudno znaleźć zatrudnienie, a zajęcia im oferowane to w większości proste prace fizyczne, nie wymagające większych kwalifikacji. Eksperci szacują, że to aż 80 proc. wszystkich ofert kierowanych do osób o orzeczonej niepełnosprawności, niezależnie od jej stopnia czy typu. Między innymi z tego względu współczynnik zatrudnienia niepełnosprawnych na otwartym ryku jest bardzo niski i wciąż spada - w 2014 roku wyniósł 22 proc. wobec niemal 23  proc. rok wcześniej. Pogarsza się też współczynnik aktywności zawodowej osób z niepełnosprawnością w wieku produkcyjnym, który obecnie wynosi około 26 proc. Zgodnie z informacjami Polskiej Organizacji Pracodawców Niepełnosprawnych, firm zatrudniających takie osoby  przybywa, jednak mimo to ich zatrudnienie maleje.

Wolny rynek czy spółdzielnia?

Pomocą w znalezieniu im zatrudnienia zajmują się wyspecjalizowane organizacje, między innymi Fundacja Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych działająca w Katowicach. Z jej danych wynika, że niepełnosprawni najczęściej mogą liczyć na wykonywanie prac porządkowych czy związanych z ochroną mienia, ewentualnie biurowych w charakterze pomocnika. Wykształcenie zmniejsza skalę problemu tylko w niewielkim stopniu – na lepsze oferty liczyć mogą głównie niepełnosprawni z wykształceniem ścisłym.

Alternatywą dla poszukiwania ofert na otwartym rynku jest założenie spółdzielni socjalnej, w ramach której niepełnosprawni mogą wykonywać w zasadzie każdą działalność, od rękodzielniczej po gastronomiczną. Mateusz Eichner z Centrum Społecznego Rozwoju w rozmowie z PAP tłumaczył, że na jej założenie można otrzymać nawet 100 tys. zł oraz dotacje pomocowe na każde stanowisko pracy.

Cięcie ulg i stanowisk

Sytuację niepełnosprawnych może pogorszyć nowelizacja ustawy o rehabilitacji  zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, która wejdzie w życie w lipcu 2016 roku. W wyniku zmian pracę stracić może nawet 15 tys. osób – wyliczył serwis WatchDog PFRON. Nowelizacja przewiduje zmniejszenie ulg we wpłatach do PFRON z 80 do 50 proc., co oznacza zwolnienia dla niemal połowy osób zatrudnionych właśnie dzięki ulgom. Ich obniżenie miało zmniejszyć nadużycia firm w tym zakresie, jednak wgląda na to, że jeszcze bardziej skomplikuje sytuację niepełnosprawnych poszukujących pracy.

Źródła: Inwestycje.pl, Rownetraktowanie.gov, Wyborcza.pl