"Historia wewnętrzna. Jelita najbardziej fascynujący organ naszego ciała"

— Panie Profesorze czy nie uważa Pan, że zaniedbujemy swoje jelita? Mówimy o chorobach układu krążenia, raku piersi, cukrzycy, depresji. Nie wszyscy wiedzą, że rak jelita grubego to druga przyczyna zgonów na nowotwory złośliwe, prawda?

— Tak, rzeczywiście rak jelita grubego stanowi duży problem we wszystkich krajach rozwiniętych, i niestety w Polsce każdego roku notuje się wręcz wzrost zachorowań od 3 do 4%, a nasze kliniki leczenia tej choroby odbiegają standardem postępowania i wyposażenia od szpitali w Europie Zachodniej czy Stanach Zjednoczonych. Poza tym zaniedbujemy profilaktykę i pacjenci trafiają na leczenie z rakiem w dużym stopniu zaawansowania tego nowotworu. Największym problemem u nas jest jednak fakt, iż nie mamy żadnego programu leczenia raka jelita grubego. W niektórych krajach, np. w Holandii czy Szwecji istnieją centra leczenia tego nowotworu, gdzie pracują specjaliści z dużym doświadczeniem klinicznym. W Polsce każdy szpital stara się o tzw. punkty z Narodowego Funduszu Zdrowia, a trzeba dodać że operacje onkologiczne są wysoko wyceniane. W związku z tym raka jelita grubego, jak i pozostałe nowotwory, lekarze starają się operować wszędzie, nawet w niewielkich szpitalach powiatowych. Jako konsultant wojewódzki poznałem oddziały chirurgii, gdzie operowano rocznie 3, 4 pacjentów. Jakie zatem doświadczenie mogą mieć ci lekarze leczący tak małą liczbę chorych? Żadne! Dodatkowo w Polsce nie ma żadnego systemu oceny szpitali i oddziałów i tak naprawdę nie wiadomo jak dany ośrodek leczy np. chirurgicznie. Mamy zatem w tym względzie jeszcze dużo do zrobienia.

— Wróćmy do naszych jelit. Proszę powiedzieć jaką rolę w organizmie odgrywa ten chyba najbardziej niedoceniany organ o którym już Hipokrates mówił: "Śmierć zaczyna się w jelitach".

— Gdyby nie było jelit, o których zresztą rzadko myślimy, nie byłoby życia. To w nich przecież odbywają się wszystkie procesy trawienne. Poza tym łączą się one z naszą psychiką, bo na przykład depresja powoduje zmiany ich funkcjonowania, co powoduje, że u niektórych chorych depresja się nasila, przez co jelita jeszcze gorzej pracują. I mamy tu zamknięte koło.

— Panie Profesorze, co Pan sądzi o książce niemieckiej lekarki Giulii Enders "Historia wewnętrzna. Jelita najbardziej fascynujący organ naszego ciała"? Przyznam, że mnie, dziennikarkę od ćwierć wieku zajmującą się medycyną, ta pozycja zachwyciła. 

— Uważam, że jest to bardzo interesująca książka, która w sposób bardzo przystępny usiłuje przybliżyć czytelnikom anatomię i różne funkcje jelit, a także przejrzyście wyjaśnia przyczyny chorób związanych z naszym układem trawiennym. Oczywiście nie jest to książka naukowa i wiadomości w niej zawarte nie mogą być podstawą do leczenia. Niemniej polecam ją wszystkim, których interesuje funkcjonowanie naszego organizmu przedstawione w sposób jasny i przystępny.

— Autorka ze swadą i swoistym poczuciem humoru mówi o sprawach codziennych, niestety przez wielu zaniedbywanych i wstydliwie skrywanych, jakim są wypróżniania. A są one równie ważne jak spożywanie pokarmów, prawda?

— Oczywiście że tak. Wiele osób zauważa dopiero ten problem w momencie, gdy nasilające się zaparcia powodują dyskomfort w życiu i znaczne dolegliwości bólowe. Rodzice często nie zwracają uwagi na wypróżnienia swoich dzieci i nie wyrabiają w nich nawyku regularnego korzystania z toalety. Są jednak i osoby, często z zaburzeniami depresyjnymi, których życie toczy się wokół zaparć. A zatem z niczym nie wolno przesadzać.

— Jak powinniśmy dbać o nasze jelita?

— Profilaktyka to głównie odżywianie. Powinniśmy unikać nadmiaru czerwonego, ale i tłustego mięsa, wyeliminować konserwanty i żywność chemicznie przetworzoną, bo sprzyja to rozwojowi chorób nowotworowych. Bardzo ważna jest w życiu aktywność fizyczna. Przede wszystkim należy jednak zmienić świadomość społeczeństwa i zwrócić uwagę na konieczność wykonywania badań profilaktycznych. Trzeba podkreślać, że nie tylko badanie piersi jest ważne, bo kobiety tak jak i mężczyźni częściej umierają z powodu raka jelita grubego. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy udać się do lekarza i poprosić, a nawet zażądać wykonania badania kolonoskopowego, które jest bezpieczne i niebolesne. Jest to jedyne badanie nie tylko wykrywające nowotwór, ale jemu zapobiegające. Bo tak naprawdę rak jelita grubego jest jedynym nowotworem, któremu możemy w pełni zapobiec. Jeżeli pacjent ma regularnie wykonywaną kolonoskopię w trakcie której usuwane są polipy, to rak się u niego nigdy nie rozwinie. Bo jeżeli nie ma polipa, nie będzie nowotworu.

Barbara Kozber jest dziennikarką telewizyjną z 26-letnim stażem. Od ponad 20 lat redaguje programy medyczne, jest  także członkiem Ogólnopolskiego Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.