Melatonina - w zaburzeniach snu
Alicja Świątek

Melatonina - w zaburzeniach snu

Melatonina to kluczowy hormon procesu zasypiania. Jej niedobory mogą niekorzystanie wpływać na zachowanie prawidłowego cyklu okołodobowego, a tym samym przyczyniać się do występowania zaburzeń szeregu mechanizmów zachodzących w organizmie. Ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się wraz z wiekiem, przez co najbardziej narażone na jej niedobory są osoby starsze. Jakie inne funkcje spełnia hormon snu, jak należy go suplementować i czym objawiają się niedobory melatoniny? Odpowiedzi na te pytania, znajdują się niniejszym artykule.

Melatonina jest substancją naturalnie wytwarzaną przez organizm. Wykazuje szereg korzystnych działań, a jej potencjalne właściwości są poddawane licznym badaniom. Nazywana jest hormonem ciemności, ponieważ zaczyna się wydzielać wówczas, kiedy zapada zmrok. Przypisuje się jej działania związane z kontrolą i regulacją rytmu okołodobowego organizmu, w tym także snu i czuwania. Z tego powodu największa grupa pacjentów stosuje ją w problemach związanych z zasypianiem oraz nieprawidłową jakością snu. W Aptekach dostępne są preparaty z melatoniną w postaci leku oraz suplementów, a ich ceny wahają się w przedziale od około 10 do 40 zł.

Co to jest melatonina?

Melatonina jest hormonem wytwarzanym fizjologicznie u ssaków, głównie w szyszynce (element ośrodkowego układu nerwowego). Pod względem budowy chemicznej jest pochodną tryptofanu (aminokwas), a wyjątkowa struktura warunkuje jej zdolność do przekraczania barier biologicznych (bariery krew-mózg oraz łożyskowej). Substancja ta wpływa pośrednio lub bezpośrednio na wiele tkanek i komórek w organizmie. Melatonina wykazuje plejotropowe, czyli wielokierunkowe działanie. Wpływa na szereg procesów zachodzących w organizmie, a przede wszystkim reguluje rytm dobowy, w tym cykl snu i czuwania. Jest również zaliczana do silnych antyoksydantów, czyli substancji wychwytujących wolne rodniki, odpowiedzialne za liczne procesy chorobotwórcze. Istotne jest również jej działanie immunomodulujące oraz wpływ na procesy hormonalne, w tym związane z wydzielaniem: adrenokortykotropiny, glikokortykosteroidów, folitropiny, lutropiny, prolaktyny, somatotropiny i tyreoliberyny. Pomimo udowodnionych licznych korzystnych działań melatoniny, jej potencjał leczniczy jest niedoceniony. Prowadzone są dalsze badania, określające wpływ tej substancji na procesy zachodzące w  organizmie człowieka. Stanowi to szansę na wykorzystanie w przyszłości tej substancji w leczeniu licznych zaburzeń i chorób.

Jak działa melatonina? Wpływ  melatoniny na rytm dobowy

Melatonina koordynuje okołodobowy rytm organizmu, regulując w ten sposób funkcjonowanie zegara biologicznego. Jej wydzielanie jest uzależnione od pory dnia i nocy oraz pór roku. Obserwuje się znaczący wzrost poziomu melatoniny w porze nocnej, osiągając maksimum pomiędzy godziną 24 a 3. Natomiast pod wpływem światła dziennego, które wpływa hamująco na jej wydzielanie, następuje spadek jej stężenia, które utrzymuje się na niskim poziomie w ciągu dnia. Najwyższa produkcja melatoniny u człowieka występuje w wieku 3 – 5 lat, aby po tym okresie ulec stabilizacji i po 40 roku życia rozpocząć stopniowy spadek. W związku ze spadkiem poziomu melatoniny wraz z wiekiem, jej niedobory są często obserwowane wśród osób starszych. Wpływa to na pogorszenie jakości ich snu oraz trudności w zasypianiu.

Powiązane produkty

Melatonina a zaburzenia snu

Od pewnego czasu znany jest korzystny wpływ melatoniny na proces zasypiania. Obecnie badaniom poddaje się wykorzystanie tej substancji w terapii niektórych zaburzeń snu, w celu poprawy jego jakości. Najczęściej problemy z prawidłowym snem dotyczą osób pracujących nieregularnie, w godzinach nocnych, a także podróżnych zmieniających nagle strefy czasowe (występuje u nich zjawisko określane jako – jet lag). Trudności z zasypianiem dotyczą również osób starszych, u których następuje znaczny spadek poziomu melatoniny. W związku z korzystnym wpływem melatoniny na proces zasypiania oraz jej właściwościami regulującymi rytm snu i stan czuwania jest ona stosowana w leczeniu dyssomnii. Dyssomnia to zaburzenia ilości, jakości oraz długości trwania snu. Udowodniono, że podanie melatoniny w tej jednostce chorobowej powoduje skrócenie procesu zasypiania, przy jednoczesnym wydłużeniu łącznego czasu snu. Dodatkowo nie zaobserwowano wystąpienia efektów ubocznych podczas leczenia. Dlatego zasadnym wydaje się stosowanie tej substancji w różnego rodzaju zaburzeniach snu.

Melatonina – normy u dzieci i dorosłych

Poziom melatoniny, niezależnie od płci, zależy przede wszystkim od wieku. Prawidłowe stężenie tego hormonu w osoczu określone jest normami dla następujących grup wiekowych:

  • od 1 do 3 r.ż.: ok. 250 pg/ml
  • od 8 do 15 r.ż.: 120 – 180 pg/ml
  • od 18 do 65 r.ż.: 70 – 80 pg/ml
  • po 65 r.ż.: 20 – 30 pg/ml

Melatonina – niedobór

Obniżona produkcja melatoniny, prowadząca do jej niedoboru w organizmie, występuje zazwyczaj u osób starszych. Pacjenci, u których pojawia się ten kłopot, odczuwają przede wszystkim problemy z zasypianiem, zauważają, że sen nie daje oczekiwanego odpoczynku, a sam jego proces jest nieprawidłowy i skrócony. Dodatkowo w tej grupie osób obserwuje się występowanie licznych chorób przewlekłych o podłożu zapalnym.

Melatonina – nadmiar

Melatonina podawana doustnie charakteryzuje się dobrą tolerancją oraz niewielką toksycznością. Jednakże, jak w przypadku każdego preparatu, mogą pojawić się działania niepożądane. Spośród najczęściej opisywanych można wyróżnić: senność w ciągu dnia, a dodatkowo bóle i zawroty głowy. Niekiedy mogą wystąpić objawy depresyjne, lekkie drżenia, umiarkowany niepokój, objawy ze strony przewodu pokarmowego oraz obniżenie ciśnienia krwi.

Do tej pory nie odnotowano zgonu w związku z przedawkowaniem melatoniny, zatem nie ma określonej dawki śmiertelnej dla człowieka.

Melatonina – dawkowanie

Podczas leczenia zaburzonego rytmu snu, zalecana dawka melatoniny wynosi zazwyczaj od 0,5 do 3 mg. Preparat podaje się doustnie. W zależności od stanu pacjenta dawka dobierana jest indywidualnie i niekiedy zaleca się przyjmowanie 5 mg tej substancji. Preparaty z melatoniną stosuje się w jednej dawce, aplikowanej wieczorem, minimum jedną godzinę przed zaśnięciem. Wyjątek stanowi stosowanie melatoniny u osób pracujących zmianowo. Wówczas preparat przyjmuje się jedną godzinę przed planowanym zaśnięciem, po powrocie z pracy nocnej. W przypadku stosowania melatoniny, w związku z planowaną podróżą i zmianą stref czasowych, zaleca się stosowanie 2 – 3 mg substancji czynnej raz na dobę. Podawanie preparatu zaczyna się w pierwszym dniu podróży, w porze wieczornej, po zapadnięciu zmroku. Terapię wspomagającą kontynuuje się przez 2 – 3 dni po podróży. U osób niewidomych cierpiących na zaburzenia rytmu okołodobowego snu i czuwania zaleca się przyjmowanie od 0,5 do 5 mg w pojedynczej dawce dobowej, wieczorem pomiędzy godziną 21 – 22. Efekty stosowania melatoniny zazwyczaj obserwuje się po około 2 tygodniach systematycznego stosowania.

Melatonina – przeciwwskazania do suplementacji

Preparatów z melatoniną nie należy stosować, jeśli występuje nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Nie należy jej także stosować po spożyciu alkoholu (melatonina potęguje jego działanie uspokajające) oraz w przypadku kobiet w ciąży lub mam karmiących.

  1. S. Mańka i in., Immunoregulacyjne działanie melatoniny. Mechanizm działania i wpływ na komórki procesu zapalnego, „phmd.pl” [online], http://www.phmd.pl/api/files/view/117017.pdf, [dostęp:] 18.12.2020 r.
  2. M. Brzęczek i in., Melatonina – hormon o plejotropowym działaniu, „yadda.icm.edu.pl” [online], http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.psjd-0a7a9811-896f-404c-9cbd-76c3d217338d, [dostęp:] 18.12.2020 r.
  3. M. Kruczek i in., Melatonina roślinna jako mało znany przeciwutleniacz i regulator zegara biologicznego– charakterystyka i możliwości aplikacji w przemyśle spożywczym, „researchgate.net” [online], https://www.researchgate.net/publication/303299874_Melatonina_roslinna_jako_malo_znany_przeciwutleniacz_i_regulator_zegara_biologicznego-_charakterystyka_i_mozliwosci_aplikacji_w_przemysle_spozywczym/link/573ba21308ae9f741b2d86fe/download, [dostęp:] 18.12.2020 r.
  4. M. Juszczak i in., Rola szyszynki oraz melatoniny w regulacji syntezy i wydzielania wybranych hormonów części gruczołowej przysadki, „phmd.pl” [online], http://www.phmd.pl/api/files/view/2085.pdf, [dostęp:] 18.12.2020 r.
  5. R. Zań i in., Właściwości biologiczne melatoniny i jej zastosowania kliniczne u zwierząt, „vetpol.org” [online], http://www.vetpol.org.pl/dmdocuments/ZW%202011_03%20%2007.pdf, [dostęp:] 18.12.2020 r.
  6. M. Karasek, Znaczenie kliniczne melatoniny, „czytelniamedyczna.pl” [online], http://www.czytelniamedyczna.pl/2770,znaczenie-kliniczne-melatoniny.html, [dostęp:] 18.12.2020 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Co to jest colostrum bovinum (siara bydlęca)? Colostrum na odporność – dla dzieci i dorosłych

    Colostrum, inaczej siara, to naturalne bogactwo związków wspomagających nie tylko odporność, ale również wpływających pozytywnie na poziom żelaza. Ostatnio zyskuje na popularności względem tradycyjnych środków na odporność, mogą ją przyjmować także niemowlęta i dzieci. Rodzaje siary są różne – od bydlęcej, przez owczą, po kozią. Kiedy warto zastosować colostrum? Jakie preparaty znajdziemy na aptecznej półce?

  • Tran – właściwości. Czy tran wpływa na odporność?

    Tran to olej otrzymywany z dorsza atlantyckiego lub innych ryb dorszowatych (olej z wątroby rekina nie jest tranem, ma bowiem inny skład i inne właściwości). Tran zawiera witaminę D i A, a także kwasy omega-3 (DHA i EPA), które mają korzystny wpływ na układ odpornościowy, nerwowy oraz krwionośny. Kiedy stosować olej z wątroby dorsza? Jak wybrać najlepszy tran dla dziecka i dla osoby dorosłej?

  • Domowe sposoby na wzmocnienie odporności – jak w prosty sposób wzmocnić organizm?

    Stosowanie domowych sposobów na odporność może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które z jednej strony pomoże w uniknięciu rozwoju infekcji, a z drugiej wspomoże terapię lekami, poprzez pobudzenie układu immunologicznego. W poprawie kondycji układu odporności istotne jest przestrzeganie kilku zasad, zaczynając od codziennego obowiązku zjedzenia pożywnego śniadania, kończąc na suplementacji żelaza i kwasów omega-3, których być może w pełni nie dostarczamy wraz z posiłkami. Dbając o naszą odporność niezmiernie istotne jest dbanie o nasz układ pokarmowy. Jakie suplementy przyjmować, czego unikać, a nad czym popracować w trosce o odporności? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Suplementy i witaminy na odporność – jak uniknąć infekcji?

    Suplementy na odporność stały się bardzo popularne szczególnie w okresie pandemii COVID-19. Sięgamy po nie równie często w okresie zmieniających się pór roku, licząc, że pomogą nam uniknąć infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Preparaty na odporność mają przede wszystkim stymulować układ immunologiczny tak, aby ten szybciej i mocniej odpowiadał na atakujące go patogeny chorobotwórcze. Jak wybrać najlepsze suplementy zwiększające odporność, jak je dawkować i czy można je zażywać będąc w ciąży?

  • Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

    W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

  • Szczepionka na grypę 2023/2024 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    W zależności od sezonu epidemicznego w Polsce liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę osiąga od kilkuset tysięcy do nawet kilku milionów. Zazwyczaj największą liczbę zachorowań odnotowuje się pomiędzy styczniem a marcem. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij