Zmęczony mężczyzna przeżywa jet lag podczas lotu w samolocie
Oliwia Janota

Jet lag – czym jest? Czy każdy ma jet lag?

Dobrze znaną podróżnikom i obieżyświatom konsekwencją nagłej zmiany strefy czasowej jest wystąpienie tzw. zespołu długu czasowego, czyli jet lagu. Planując więc daleką podróż, warto również zaplanować czas na adaptację organizmu do zmienionych godzin snu i czuwania.

Wakacje to dla wielu z nas czas podróży. Odbywając lot do odległych destynacji, wymagających pokonania kilku stref czasowych, nasz organizm będzie musiał się przyzwyczaić do nagłej zmiany rytmu dobowego.

Jet lag – co to jest? Czy jet lag dotyczy każdego?

Jet lag (zespół długu czasowego, zespół nagłej zmiany strefy czasowej, choroba transatlantycka) to zaburzenie snu wynikające z przekroczenia w krótkim czasie kilku stref czasowych. Przyczyną choroby transatlantyckiej jest zaburzenie równowagi między wewnętrzną regulacją godzin czuwania a czasem ekspozycji na światło słoneczne w nowym miejscu.

Aktywność każdego człowieka jest regulowana przez rytmy dobowe. Swoisty zegar biologiczny to zestaw hormonów wydzielanych w odpowiednich godzinach, zależnych od ekspozycji na światło słoneczne i pór aktywności danego człowieka. Hormonem odpowiadającym za wewnętrzne dostosowanie się do cyklu dnia i nocy jest melatonina. Jet lag dotyczy więc osób, które doświadczają gwałtownej zmiany warunków ekspozycji na światło słoneczne, podczas gdy zegar biologiczny jest wciąż dostosowany do pierwotnej strefy czasowej. Cykl wydzielania hormonów regulujących naszą aktywność staje się więc niedostosowany do faz dnia i nocy w nowej strefie czasowej.

Objawy jet lagu

Jednymi z głównych objawów zespołu długu czasowego są zaburzenia snu przejawiające się w postaci bezsenności lub nadmiernej senności. W konsekwencji zaburzone zostają również pory spożywania posiłków (np. zwiększony apetyt w nocy, zmniejszony za dnia), mogą się także pojawić dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Turyści odczuwają również bóle głowy, zmęczenie i mają problemy z koncentracją.

Natężenie objawów jest mniejsze w przypadku lotów na zachód. Wówczas w ramach adaptacji do nowej strefy czasowej nasz rytm dobowy staje się wydłużony. Z uwagi na to, że nasz rytm dobowy wynosi średnio 24,2 godziny, zdecydowanie łatwiej jest opóźniać fazy pierwotnego rytmu dobowego niż je skracać, jak ma to miejsce podczas podróży na wschód.

Polecane dla Ciebie

Ile trwa jet lag?

Czas trwania jet lagu zależy ściśle od tego, ile stref czasowych pokonaliśmy, w jakim kierunku podróżowaliśmy (na wschód czy na zachód) oraz w jaki sposób przygotowaliśmy się do zmiany strefy czasowej. Zazwyczaj okres adaptacji wynosi średnio 2/3 liczby przekroczonych stref czasowych – jeśli przekroczymy 3 strefy czasowe, objawy jet lagu będą trwać najprawdopodobniej około 2 dni. Należy jednak pamiętać, że czas adaptacji zależy głównie od indywidualnych zdolności organizmu do przystosowania się do nowego rytmu dobowego.

Dowiedz się, czym jest społeczny jet lag na DOZ.pl

Jak zwalczyć jet lag?

Jet lagu bardzo trudno jest uniknąć, lecz można walczyć z jego objawami. Jeśli w innej strefie czasowej planujemy pobyt dłuższy niż 1-2 dni, to warto rozpocząć przygotowania do nowego rytmu dobowego już kilka dni przed wylotem. W przypadku podróży na wschód – czyli w sytuacji, w której musimy skracać fazy rytmu dobowego – zaleca się rozpoczęcie porannej ekspozycji na światło i wieczorne przyjmowanie melatoniny w godzinach jak najbardziej zbliżonych do pór dnia i nocy nowej strefy czasowej.

Jeśli planujemy podróż na zachód, powinniśmy wydłużać rytmy dobowe i unikać ekspozycji na światło słoneczne w godzinach porannych. W trakcie lotu niezmiernie ważne jest spożywanie dużych ilości wody. W samolocie powietrze jest suche i prowadzi do szybszego odwadniania organizmu. Odwodnienie pogarsza nasze samopoczucie i utrudnia przystosowywanie się do nowych warunków.

Ponadto już w samolocie powinniśmy przestawić zegarki zgodnie z czasem panującym w miejscu docelowym i próbować jak najlepiej dostosować nasze zachowanie do tamtejszego rytmu. Na przykład, gdy planujemy przybyć na miejsce w godzinach wieczornych, nie powinniśmy spać w czasie lotu, tak aby zwiększyć szansę na prawidłowy sen w porze nocnej nowej strefy czasowej.

Po przybyciu na miejsce jedną z najskuteczniejszych metod walki z jet lagiem jest jak najszybsze przystosowanie się do rytmu dobowego nowej strefy czasowej. Zaleca się rozpoczęcie spożywania posiłków oraz zasypianie zgodnie z nowym rytmem dobowym. W przypadku trudności ze snem można skorzystać z suplementacji melatoniny lub krótko działających leków nasennych. Należy jednak podkreślić, iż zażywanie leków powinno zostać skonsultowane i zalecone przez lekarza. Pora budzenia się powinna również być dostosowana do nowego cyklu dobowego, a swoją aktywność i koncentrację możemy wspomagać produktami zawierającymi kofeinę oraz posiłkami bogatymi w węglowodany.

  1. Zawilska J.B., Półchłopek P., Wojcieszak J., Andrzejczak D., Chronobiologiczne zaburzenia snu: obraz kliniczny, podejście terapeutyczne, „Rozmaitości” nr 3 (66) 2010.
  2. Kimszal E., Van Damme-Ostapowicz K., Jet lag – zespół nagłej zmiany czasowej, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” nr 4 (45) 2015.
  3. Waterhouse J., Edwards B., Nevill A., et al., Identifying some determinants of “jet lag” and its symptoms: a study of athletes and other travellers, „British Journal of Sports Medicine” Nr 36 (56) 2002.
  4. Kalat J.W., Biologiczne podstawy psychologii, Warszawa 2021, s. 310.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić do śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest jego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia.

  • By-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – na czym polega ten zabieg?

    Pojęcie by-passów, używane często w środowisku medycznym, nadal nie jest do końca jasne dla reszty społeczeństwa. Pomostowanie aortalno-wieńcowe umożliwia doprowadzenie krwi do serca, co jest szczególnie istotne w przypadku m.in. zablokowania tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe.

  • Jak odchudzić dziecko? Praktyczne porady dietetyka

    Statystyki w kwestii nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży są z roku na rok gorsze. Coraz więcej dzieci w Polsce boryka się ze zbyt wysoką masą ciała. Jako rodzice, chcemy jak najlepiej dla swoich pociech, dlatego zaczynamy wyszukiwać informacji dotyczących odchudzania dzieci. Jak poradzić sobie z nadwagą lub otyłością dziecka? Jakie kroki warto podjąć w tym kierunku? I ostatnie – czy dzieci powinno się odchudzać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij