Jak zdemaskować wroga?
Blisko 90% Polaków nie wykonywało nigdy badań diagnostycznych w kierunku rozpoznania wirusowego zapalenia wątroby typu B i C. Dlaczego
Głównym powodem jest brak dolegliwości (przyp. red. zakażenie HBV i HCV przez wiele lat nie daje żadnych objawów w przeciwieństwie do HAV) oraz brak informacji na temat zasadności wykonania badań. Większość lekarzy pierwszego kontaktu po prostu nie rozmawia ze swoimi pacjentami na temat WZW. Nie oznacza to jednak, że nie powinniśmy badań w kierunku WZW wykonać. Wręcz przeciwnie. Każdy powinien się profilaktycznie zbadać gdyż okazji do zakażenia wirusami HCV i HBV w codziennym życiu jest bardzo dużo. Nie musi do niego dojść tylko w placówkach medycznych.
Wirusem HCV czy HBV możemy zakazić się w trakcie wizyty u kosmetyczki, u fryzjera, w domu przy używaniu wspólnej maszynki do golenia, czy w gabinecie stomatologicznym, jeśli nie są zachowane odpowiednie procedury sterylizacji narzędzi. Niestety, brak rzetelnej informacji od lekarzy na temat choroby, a także prostych badań diagnostycznych w kierunku jej wykrycia skutkuje tym, że wiele osób jest nosicielami wirusów HCV czy HBV kompletnie nie zdając sobie z tego sprawy.
Jakie badania wykonać, aby rozpoznać wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C?
WZW typu A
Podstawą rozpoznania jest wykrycie w surowicy chorego przeciwciał anty HAV w klasie IgM. Przeciwciała można wykryć już w okresie wylęgania, a ich najwyższe stężenie stwierdza się między 2-3 tygodniem ostrego okresu choroby. W typowo przebiegających przypadkach mogą utrzymywać się do 3-6 miesięcy. Przeciwciała anty HAV klasy IgG mają charakter przeciwciał odpornościowych - utrzymują się do końca życia. Stopień uszkodzenia wątroby sprawdzić można za pomocą badań biochemicznych (Bilirubina, ALAT i ASPAT).
WZW typu B
Podstawowym badaniem przesiewowym jest badanie na obecność przeciwciała anty-HBs. Badanie polega na przeanalizowaniu krwi pod kątem obecności w niej przeciwciał przeciwko wirusowi HBV. Wynik badania należy inaczej interpretować w przypadku osób szczepionych i nieszczepionych w kierunku HBV. W przypadku osób szczepionych wynik powinien być dodatni. Oznacza to bowiem, iż w organizmie są przeciwciała odpornościowe wirusa. W przypadku osób nieszczepionych dodatni wynik anty-HBs oznacza, że nasz organizm zetknął się z wirusem. Taki wynik wymaga dalszej diagnostyki, koniecznie pod kontrolą lekarza!
Drugim markerem zakażenia HBV jest analiza krwi pod kątem obecności antygenu powierzchniowego HBsAg. Dodatni wynik testu może oznaczać zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B. W celu potwierdzenia lub wykluczenia zakażenia, niezbędne jest przeprowadzenie dodatkowych badań (HBe Ag, anty-HBe, anty-HBc IgM i total, HBV PCR, biopsja wątroby, morfologia) w placówkach specjalistycznych.
Badanie HBsAg jest badanem refundowanym przez NFZ i jest w koszyku świadczeń lekarza pierwszego kontaktu.
Podobnie jak w przypadku WZW typu A stopień uszkodzenia wątroby sprawdza się za pomocą badań biochemicznych (Bilirubina, ALAT i ASPAT).
Dlaczego warto się zbadać?
Choroba potrafi nawet przez kilkadziesiąt lat pozostawać w ukryciu nie dając żadnych charakterystycznych objawów. Podjęcie leczenia we wczesnym stadium choroby może przyczynić się do jej zahamowania.
Nieleczone WZW B może być powodem groźnych zmian w wątrobie, takich jak włóknienie i marskość, ale również szeregu chorób pozawątrobowych związanych głównie z odkładaniem się kompleksów immunologicznych złożonych z HBs Ag i anty-HBs. Należą do nich: kłębkowe zapalenie nerek, guzkowe zapalenie tętnic, krioglobulinemia typu II, zespół Guillaina-Barrego, zapalenie mięśnia sercowego.
Najskuteczniejszą metoda ochrony przed WZW typu B jest szczepienie.
Szczepienie obejmuje zazwyczaj podanie trzech dawek w schemacie 0-1-6 miesięcy tzn.: pierwsza dawka, po miesiącu druga dawka, po sześciu miesiącach trzecia dawka. Pamiętaj, że szczepienie należy powtarzać, co 5 – 10 lat. Przed ponownym zaszczepieniem należy sprawdzić poziom anty-HBs. U niektórych osób przeciwciała anty-HBs po zaszczepieniu mogą utrzymywać się dłużej niż u innych.
WZW typu C
Przeciwko HCV nie wynaleziono jeszcze szczepionki. Jedyną profilaktyką jest unikanie sytuacji ryzykownych i regularne wykonywanie badania diagnostycznego (raz na 2 lata). Podstawowym badaniem diagnostycznym w kierunku wykrycia wirusowego zapalenia wątroby typu C jest test anty-HCV. Jest to test na obecność przeciwciał wirusa HCV we krwi. Prywatne wykonanie tego testu to koszt ok. 30 zł.
Nie zawsze wykrycie przeciwciał wirusa oznacza, że jesteśmy bezpieczni. W przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu C obecność przeciwciał wirusa HCV w surowicy może oznaczać, że zetknęliśmy się z wirusem i nasz organizm go zwalczył, czego dowodem jest obecność przeciwciał, lub że nadal jesteśmy czynnie zakażeni i możemy przekazywać wirusa kolejnym osobom. Dlatego aby potwierdzić lub wykluczyć zakażenie, niezbędne będzie przeprowadzenie dodatkowego badania HCV DNA (tzw. badanie PCR jakościowe i ilościowe). Pozytywny wynik tego badania potwierdza zakażenie HCV. Badanie genotypu określa, jaki rodzaj wirusa jest odpowiedzialny za chorobę i jak długo będzie trwać leczenie.
Lekarz może zalecić wykonanie badania USG, biopsji wątroby i oznaczenia markerów włóknienia w celu dokładnej oceny stanu zdrowia pacjenta. Biopsja pozwala ocenić stopień włóknienia i uszkodzenia wątroby, a tym samym pomaga podjąć decyzję o rozpoczęciu leczenia.
Dlaczego warto się zbadać w kierunku HCV?
Wirusowe zapalenie wątroby typu C przebiega zazwyczaj bezobjawowo, co stwarza złudzenie, że nic złego się nie dzieje. WZW typu C potrafi przez kilkadziesiąt lat pozostawać w ukryciu. Nieleczone prowadzi do nieodwracalnych zmian w wątrobie, takich jak marskość czy rak wątrobowo-komórkowy, poprzedzonych poważnymi komplikacjami, uniemożliwiającymi normalne funkcjonowanie organizmu (wodobrzusze, żylaki i krwawienia przełyku, żółtaczka, problemy z krzepliwością krwi, zaburzenia psychiczne, do śpiączki wątrobowej włącznie).
Pamiętajmy, że podjęcie leczenia we wczesnym stadium WZW C może przyczynić się do całkowitego wyleczenia.