Wirusowe zapalenie wątroby typu B, czyli WZW B, to choroba wywoływana zakażeniem wirusem HBV. W dzisiejszych czasach na szczęście istnieje możliwość szczepienia przeciwko tej groźnej chorobie.
Jakie są wskazania do szczepienia przeciwko WZW typu B?
- Szczepienie przeciwko WZW typu B jest obowiązkowym szczepieniem wszystkich noworodków i niemowląt.
- Szczepienie to powinno się również wykonać u dzieci i młodzieży do 19 roku życia, jeśli nie zrealizowano pełnego szczepienia podstawowego w okresie niemowlęcym.
- Szczepieniem przeciwko WZW typu B należy też objąć nieuodpornione osoby z grup ryzyka, do których zalicza się uczniów i studentów uczelni medycznych lub innych uczelni, w których prowadzone jest kształcenie na kierunkach medycznych, którzy nie byli szczepieni przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby.
- Do grup ryzyka zalicza się też osoby, które nie były szczepione przeciwko WZW typu B, a są szczególnie narażone na zakażenie w wyniku styczności z osobą zakażoną wirusem zapalenia wątroby typu B, jak również osoby narażone na zakażenia, które wykonują zawód medyczny oraz osoby zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C.
- Szczepienie przeciwko WZW typu B jest też zalecane dla osób, które ze względu na tryb życia lub wykonywane zajęcia są narażone na zakażenia związane z uszkodzeniem ciągłości tkanek, do tej grupy osób zalicza się przede wszystkim chorych przygotowywanych do zabiegów operacyjnych, jak również przewlekle chorych o wysokim ryzyku zakażenia nieszczepionych w ramach szczepień obowiązkowych oraz osoby dorosłe, zwłaszcza w starszym wieku.
Czy szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B jest skuteczne?
Wyniki przeprowadzonych do tej pory badan wskazują, że w wyniku pełnego schematu szczepienia 90-95% dzieci i dorosłych bez zaburzeń odporności jest chronionych przed zakażeniem wirusem B zapalenia wątroby. Jeśli osoba szczepiona wytworzyła przeciwciała ochronne,
to odporność utrzymuje się nawet wtedy, kiedy stężenie przeciwciał spada po latach do bardzo niskich wartości lub też przeciwciała są już niewykrywalne.
Czym są przeciwciała, które organizm wytwarza po wykonaniu szczepienia przeciwko WZW typu B?
Przeciwciała anty-Hbs wytwarzane przez organizm po szczepieniu to białkowe cząstki, które są produkowane przez organizm w momencie kontaktu z antygenem otoczkowym wirusa zapalenia wątroby typu B. W czasie szczepienia do organizmu podawany jest niezakaźny antygen otoczkowy w formie szczepionki, wtedy też organizm zaczyna produkować przeciwciała anty-Hbs. Należy też pamiętać o tym, że obecność przeciwciał anty-Hbs u osoby nieszczepionej świadczy o przebytym zakażeniu WZW B.
Czy obecnie zaleca się rutynowe oznaczania poziomu przeciwciał any-Hbs po wykonaniu szczepienia?
Obecnie nie zaleca się rutynowego badania stężenia przeciwciał anty-Hbs po szczepieniu przeciwko WZW B. Badanie to wydaje się uzasadnione w przypadku osób, które z powodu choroby przewlekłej (np. białaczki czy też przewlekłej niewydolności nerek) gorzej odpowiadają na szczepienia. Zdarza się, że oznaczanie poziomu przeciwciał anty-Hbs zaleca się również pracownikom służby zdrowia po to, aby zapobiec narażeniu na ekspozycję wirusem WZW B u osób nieuodpornionych. Poza tym oznaczanie poziomu przeciwciał anty-Hbs zalecane jest też osobom przed planowanymi zabiegami operacyjnymi.
Jak należy interpretować wyniki oznaczanych przeciwciał anty-Hbs?
Po oznaczeniu poziomu przeciwciał anty-Hbs można otrzymać wynik ujemny. Oznacza to, że taka osoba wymaga wykonania szczepienia ochronnego, zaś u osób chorujących na przewlekle wirusowe zapalenie wątroby tylu B należy stosować dalsze leczenie. Poziom przeciwciał antyb- Hbs poniżej 10 j.m./l świadczy o tym, że jest on niewystarczający do ochrony przed narażeniem na wirusa WZW B, w takiej sytuacji konieczna jest dawka przypominająca szczepienia ochronnego, a w przypadku kontaktu z materiałem potencjalnie zakaźnym zachodzi potrzeba podania swoistych przeciwciał w ciągu 24 godzin od zaistniałego zdarzenia. Poziom przeciwciał any-Hbs powyżej 10 j.m./ l (ale poniżej 100 j.m./l) zabezpiecza pacjenta przed ewentualnym zakażeniem, ale jest na tyle niski, że wymaga okresowej kontroli. Wartości przeciwciał anty-Hbs powyżej 100 j.m./ l świadczą natomiast o ochronie przed zakażeniem, taki poziom przeciwciał nie wymaga dalszego postępowania.
Czy może zdarzyć się sytuacja, że po wykonaniu szczepienia pacjent nie wytworzy przeciwciał anty-Hbs?
Tak, może zdarzyć się sytuacja, że po wykonaniu szczepienia podstawowego pacjent nie wytworzy przeciwciał any-Hbs. Dlatego też takim osobom, które nie odpowiedziały na szczepienie podstawowe, zaleca się ponowne podanie pełnego szczepienia podstawowego, a więc trzech dawek w schemacie 0-1-6 miesięcy. Jeśli jednak po podaniu drugiego schematu szczepienia pacjent i tak nie wytworzy przeciwciał anty-Hbs, to podawanie kolejnych dawek szczepienia nie ma już żadnego uzasadnienia.
Jak wygląda cykl szczepienia przeciwko WZW typu B?
- Szczepienie przeciwko WZW typu B składa się z cyklu podstawowego, w którym dawki szczepionki podawane są w następującym schemacie: 0,1,6 miesięcy (uzyskanie optymalnej ochrony osiąga się w 7 miesięcy po podaniu pierwszej dawki, indukowany jest wtedy wysoki poziom przeciwciał), dodatkowo podaje się dawkę przypominającą po roku od podania pierwszej dawki.
- W niektórych sytuacjach, np. przed planowanym zabiegiem operacyjnym wykonać przyspieszony cykl szczepienia: 0,1,2 miesiące oraz dawka przypominająca po roku od dawki pierwszej.
- W naprawdę wyjątkowych sytuacjach u osób dorosłych, np. przed podróżą lub operacją, która nie może czekać, można jeszcze przyspieszyć cykl szczepień. Szczepionkę podaje się wtedy w odstępach 0,7,21 dni oraz dawkę przypominającą po roku od dawki pierwszej.