Szczepionka Hib – charakterystyka, cena, skutki uboczne szczepionki przeciw Haemophilus influenzae

Szczepionka przeciw Haemophilus influenzae jest obowiązkowa. Na rynku są dostępne zarówno preparaty refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, jak i te, za które możemy zapłacić sami. Szczep Hib jest odpowiedzialny przede wszystkim za wywoływaniu zaburzeń o podłożu neurologicznym. Pałeczka hemofilna typu b będąc bardzo groźnym patogenem, może doprowadzić do śpiączki, a nawet śmierci dziecka. Kiedy należy wykonać szczepienie według Programu Szczepień Ochronnych, jak się do niego przygotować i ile kosztuje szczepionka przeciw Hib? Odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

W Polsce zakażenia bakterią Haemophilus influenzae typu b były przyczyną około 25% wszystkich zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych o podłożu bakteryjnym. Przed nałożeniem obowiązku szczepień średnia liczba zachorowań wynosiła 11 na 100000 mieszkańców i dotyczyła głównie dzieci pomiędzy 6 a 24 miesiącem życia. Wprowadzenie w 2007 roku obowiązkowych szczepień przeciw Hib spowodowało wyraźny spadek zachorowań, prowadzący do niemalże całkowitego wyeliminowania zakażeń tą bakterią.

Szczepionka Hib – charakterystyka

Szczepionka Hib jest to szczepionka skierowana przeciwko bakterii Haemophilus influenzae typu b, czyli pałeczce hemofilej typu b, która stanowi jedną z najczęstszych przyczyn bakteryjnych zakażeń u dzieci poniżej 5 roku życia. Do zakażenia tą bakterią może dojść poprzez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną. Objawy chorobowe pojawiają się u dzieci wrażliwych na zarażenie, jeśli bakterie przedostaną się ze śluzówki jam nosowo-gardłowych do krwi. W przypadku starszych dzieci, powyżej 5 roku życia oraz dorosłych zakażenie H. influenzae przebiega zazwyczaj bezobjawowo. Stosowane w Polsce szczepionki przeciwko Hib są przebadane pod kątem bezpieczeństwa oraz skuteczności i stanowią jedyną formę zabezpieczenia przed zakażeniem tą bakterią. Przyjmuje się, że do pierwszego miesiąca niemowlę jest chronione przez przeciwciała, które znajdują się w mleku matki, niemniej ich poziom nie jest stabilny i w krótkim czasie spada, przez co dziecko jest narażone na zachorowanie. Konsekwencją zakażenia Hib może być śpiączka, a w najgorszym przypadku nawet śmierć.

Jakie choroby powoduje bakteria Haemophilus influenzae typu b (Hib)?

Szczep Haemophilus influenzae typu b przede wszystkim stanowi zagrożenie dla dzieci do 5 roku życia (za 95% zakażeń odpowiada właśnie ta bakteria). U dzieci zarażonych tym patogenem chorobotwórczym mogą wystąpić zaburzenia w postaci:

• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (50 – 64%), które objawia się jako: nadwrażliwość oczu na światło, drgawki, hiperstezja (bodźce takie jak dotyk, dźwięk odbierane są jako ból, w wyniku nadreaktywności powierzchni ciała dziecka), intensywny bólu głowy, karku, dodatkowo u niemowląt może wystąpić wysklepienie i pulsowanie ciemiączka,
• zapalenie płuc (8 – 22%),
• sepsa (6 – 26%), inaczej posocznica, definiowana jako zagrażająca życiu dysfunkcja narządowa, spowodowana zaburzoną regulacją odpowiedzi ustroju na zakażenie, co prowadzi do poważnych uszkodzeń tkanek i narządów. Reakcja organizmu postępuje gwałtownie, występuje gorączka, silny ból głowy, mogą się także pojawić wymioty, wysypka krwotoczna, przyspieszony oddech, bóle mięśni lub brzucha oraz bladość skóry,
• zapalenie nagłośni (7 – 12%), powodującego zwężenie dróg oddechowych powyżej strun głosowych, na skutek rozwijającego się stanu zapalnego i obrzęku. Mogą pojawić się: gorączka, ból gardła, duszność, świst krtaniowy, zaburzenia połykania czy ślinotok,
• zapalenie stawów  lub szpiku kostnego,
• ropowica tkanki podskórnej (rzadko).

Szczepionka Hib – kiedy i jak szczepić?

Szczepionka przeciw Hib jest wskazana dla dzieci w wieku od 5 tygodni do 5 lat, a także starszych, występujących w grupie ryzyka ciężkich zakażeń bakteryjnych. Program Szczepień Ochronnych (PSO) nakłada obowiązek szczepień przeciw Hib dla dzieci pomiędzy 6 tygodniem a 2 rokiem życia. Najlepiej wykonać szczepienie jak najwcześniej, tj. w 6 – 8 tygodniu życia, ponieważ wtedy występuję zwiększone ryzyko zachorowania na choroby wywołane przez bakterię Haemophilus influenzae typu b.
Obowiązujący program szczepień ochronnych zakłada zastosowanie:

• szczepienia podstawowego – w postaci 3 dawek szczepionki podawanych w odstępach czasu co najmniej 6 do 8 tygodni,
• szczepienia uzupełniającego (w celu zapewnienia długotrwałej odporności) – 4 dawka szczepionki podawana w wieku 16 do 18 miesięcy.

W przypadku braku możliwości wykonania szczepień zgodnie z założonym programem liczba szczepień może ulec zmianie i należy ją skonsultować z lekarzem. Nie ma bezpośrednich przeciwwskazań do jednoczesnego podawania szczepionki przeciw Hib z innymi szczepionkami (np. przeciw WZW typu b), przy zachowaniu różnych miejsc podawania preparatów lub w jednej szczepionce skojarzonej (np. 5w1).

Szczepionka Hib – cena i refundacja NFZ

Wśród dostępnych w Polsce szczepionek przeciw Hib możemy wyróżnić:

• Refundowane szczepionki jednoskładnikowe (monowalentne), uodparniające wyłącznie przeciwko zachorowaniu wywoływanym przez Haemophilus influenzae typu b, jak np.: Szczepionka: Act-HIB (bezpłatna), Szczepionka: Hiberix (bezpłatna).
• Nierefundowane szczepionki wieloskładnikowe (poliwalentne), uodparniające jednocześnie przeciwko kilku chorobom zakaźnym, jak np.: szczepionki 5w1: INFANRIX-IPV + Hib lub PENTAXIM (zawierające toksoid błoniczy + szczepionkę przeciw H. influenzae typ b + szczepionkę przeciw krztuścowi (bezkomórkową) + szczepionkę przeciw poliomyelitis (inaktywowaną) + toksoid tężcowy;) oraz szczepionki 6w1: INFANRIX Hexa lub HEXACIMA (zawierające toksoid błoniczy + szczepionkę przeciw H. influenzae typ b + szczepionkę przeciw WZW B (rekombinowaną) + szczepionkę przeciw krztuścowi (bezkomórkową) + szczepionkę przeciw poliomyelitis (inaktywowaną) + toksoid tężcowy).

Płatne dla Pacjenta i dostępne w aptekach są szczepionki złożone (skojarzone, poliwalentne), zawierające oprócz komponentu Haemophilus influenzae typu b także inne szczepionki, co pozwala na ograniczenie liczby wstrzyknięć, tym samym oszczędzając dziecku bólu związanego z wkłuciem. Szczepionki przeciwko Hib, będące składową szczepionek skojarzonych (5w1 i 6w1) i nierefundowanych, kosztują od 140 zł do 260 zł, w zależności od apteki i wersji, którą wybierzemy. Co istotne preparat po zakupie należy przechowywać w lodówce, a do punktu szczepień dostarczyć go najlepiej w torbie termoizolacyjnej.

Szczepionka Hib – powikłania

Zarejestrowane w Polsce szczepionki przeciw Hib są uznawane za bezpieczne i nie odnotowano znaczących niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Niekiedy pojawiały się objawy niepożądane w postaci: gorączki, pogorszonego samopoczucia, podrażnień czy bólu w miejscu wstrzyknięcia, które ustępowały w przeciągu 12 – 24 godzin. W celu obniżenia gorączki lekarz może zalecić podanie dziecku leku przeciwgorączkowego, np. paracetamolu. Należy go podać przed szczepieniem lub bezpośrednio po szczepieniu.

Szczepionki Hib – przeciwwskazania

Podstawowym przeciwwskazaniem do wykonania szczepienia przeciwko Hib jest gorączka lub alergia/nadwrażliwość występująca na którykolwiek ze składników szczepionki. Zaleca się także przed podaniem szczepionki udanie na wizytę kwalifikacyjną do lekarza, który w pełni oceni gotowość dziecka do szczepienia.