Dieta bezglutenowa - czego unikać?

U dzieci objawy są  na tyle alarmujące, że nie sposób ich nie zauważyć. Biegunki, bóle brzucha, spadek masy ciała, zaburzenia rozwoju, w tym niskorosłość oraz niedobory składników pokarmowych, co objawia się anemią – zawsze wzbudzają niepokój rodziców i lekarza. Przeprowadzone badania – gastroskopia z badaniem histopatologicznym wycinka z jelit oraz poziom przeciwciał we krwi potwierdzają rozpoznanie. Choroba rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie, zwykle w momencie wprowadzania do żywienia produktów zbożowych, czyli około 12 miesiąca życia. Jest to klasyczna, inaczej jawna lub pełnoobjawowa postać choroby. Na szczęście obecnie, dzięki profilaktyce - późnym włączaniu produktów zawierających gluten w żywieniu niemowląt - zdarza się rzadziej.

Celiakia nie jest alergią!

Wiadomo, że objawy te wywołuje gluten, białko zawarte w popularnych zbożach. Wbrew powszechnej opinii, nie jest to alergia na ten składnik, a choroba immunologiczna, mająca również podłoże genetyczne, być może pewna rolę odgrywają czynniki środowiskowe i infekcyjne. Polega ona na toksycznym działaniu glutenu na kosmki jelitowe, które w normalnych warunkach mają za zadanie wchłanianie składników odżywczych z jedzenia. Następuje zanik kosmków, co doprowadza do zaburzeń wchłaniania i związanych z tym objawów.

Nietolerancja glutenu

Oprócz postaci jawnej występuje postać ubogoobjawowa (tzw. niema). Ta niestety jest rzadko rozpoznawana, według niektórych źródeł tylko w 10 procentach, dlatego że objawy są niecharakterystyczne. Najczęściej rozpoznaje się ją po 40 – 50 roku życia, w 70% u kobiet. Podejrzenie tej choroby może nasunąć przewlekła, niewyjaśniona anemia, nawracające afty, niedorozwój szkliwa, wrzodziejące zapalenia jamy ustnej, bóle brzucha, chudnięcie, przedwczesna osteoporoza, zaburzenia płodności, poronienia nawykowe, zmiany skórne (choroba Duhringa), objawy neurologiczne, depresja. Częściej występuje u osób, które maja inne choroby autoimmunologiczne (np. cukrzyca typu I, choroba Hashimoto, Gravesa – Basedowa, łysienie plackowate i inne). 

Leczenie celiakii 

Jedynym skutecznym leczeniem celiakii jest dieta bezglutenowa, dzięki której możliwe jest całkowite ustąpienie objawów. Powinna być ona bardzo restrykcyjna, bez żadnych odstępstw, gdyż nawet mała ilość tego składnika może wywołać objawy.

Dieta bezglutenowa - czego muszę unikać?

Gluten zawierają popularne zboża – pszenica, żyto, jęczmień, owies, a także pszenżyto i ostatnio popularny orkisz, zatem zabronione są wszystkie produkty z ich mąki – pieczywo, makarony, kasza kus-kus, manna, płatki, produkty zawierające słód, wiele słodyczy.

Niestety, ze względu na powszechny dodatek tych produktów do pokarmów (np. skrobia pszenna do zagęszczania), unika się wielu konserw, wędlin, jogurtów, majonezów, produktów instant, napojów – kawa zbożowa, piwo, niektóre rodzaje kakao. Konieczne jest drobiazgowe sprawdzanie etykiet.

Na szczęście, obecnie produkuje się żywność wolną od glutenu, na bazie mąki kukurydzianej, ryżowej, sojowej, ziemniaków, amarantusa, prosa, gryki. Jest ona oznaczona specjalnym znakiem („przekreślony kłos”) i dostępna w specjalistycznych sklepach,  wielu hipermarketach i sklepach internetowych.

Dieta taka powinna być stosowana przez całe życie.