Sen świadomy (LD) – co to jest? Jak to działa?

Świadomy sen to sen, w którym osoba śniąca doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że śni. Stan taki przydarza się wielu osobom, niezależnie od ich wieku oraz płci. Szacuje się, że 55 proc. osób miało przynajmniej jeden świadomy sen w swoim życiu.

Co to jest świadomy sen? Jak osiągnąć świadomy sen i jakie niesie za sobą konsekwencje? Czy sen świadomy jest bezpieczny dla zdrowia psychicznego i fizycznego?

Sen świadomy – czym jest? Czy można śnić świadomie?

Świadomy sen (ang. lucid dream, LD) to termin, którego twórcą jest holenderski psychiatra Frederik van Eeden. Naukowe potwierdzenie świadomego snu uzyskano zaś w latach 70. XX wieku. Współcześnie śmiało można powiedzieć, że świadomy sen jest realnym zjawiskiem doświadczanym przez dużą grupę osób.

Świadomy sen (LD), jak sama nazwa wskazuje, ma miejsce wtedy, gdy jesteśmy świadomi tego, że śnimy. Pojawia się on najczęściej podczas fazy snu z szybkimi ruchami gałek ocznych (REM). Faza ta zajmuje łącznie około 25 proc. całego snu. Osoba śniąca zdaje sobie wówczas sprawę z tego, że to, co się dzieje, jest tylko snem.

Wobec tego doświadczanie świadomego snu pozwala nam podejmować decyzje w trakcie snu i niejako kierować tym, co się w nim wydarzy.

Wyróżniane są dwa rodzaje snu świadomego:

1. Wild (ang. Wake Induced Lucid Dream) – sen indukowany jawą, wchodzi się w niego bez utraty świadomości lub z jej krótką utratą;
2. Dild (ang. Dream Induced Lucid Dream) – w tym rodzaju snu najpierw zasypiamy, śnimy nieświadomie i dopiero później uświadamiamy sobie, że wszystko, co się dzieje, jest snem.

Jak wejść w świadomy sen? Techniki snu świadomego

Wiele osób zastanawia się, jak wywołać świadomy sen i czy istnieją jakieś skuteczne sposoby na świadomy sen. Świadomy sen zazwyczaj pojawia się spontanicznie, niemniej jednak dzięki licznym badaniom naukowym możliwe jest wywołanie go za pomocą opracowanych technik. Najłatwiejszy sposób na świadomy sen to m.in. technika WBTB (ang. Wake Back to Bed), która polega na celowym wybudzaniu się co kilka godzin. Po przebudzeniu należy przypomnieć sobie sen, a następnie położyć się z intencją jego kontynuacji.

Szukając odpowiedzi na pytanie, jak mieć świadomy sen za pierwszym razem, można spróbować drzemek. Podczas krótkiego cyklu spania zwiększa się bowiem prawdopodobieństwo wprowadzenia się w świadomy sen.

Naukowcy wskazują również na inne techniki. Świadomy sen wywołamy za pomocą:

• Metody rąk – polega na dokładnej obserwacji swoich rąk tuż przed zaśnięciem po to, by wywołać świadomość we śnie.
• Technika MILD – metoda ta polega na zapamiętywaniu niektórych przedmiotów na jawie po to, aby rozpoznać je we śnie. Zakłada ona również wykorzystanie autosugestii polegającej na przypominaniu sobie podczas snu, że śpimy. Technika ta wymaga treningu umysłowego na jawie.
• Technika WILD – sposób ten przeznaczony jest dla zaawansowanych osób. Polega na wejściu w stan głębokiego relaksu przed snem w celu utrzymania świadomości. Jej celem jest wejście do fazy REM bez utraty świadomości. Jest jedną z najskuteczniejszych i jednocześnie najtrudniejszych technik.
• Autosugestia przed snem – polega na sugerowaniu sobie, że gdy zaśniemy, będziemy kontrolować nasz sen.
• Zapamiętywanie snów – technika ta opiera się na prowadzeniu dziennika snów, w którym zaraz po przebudzeniu zapisujemy każdy sen ze szczegółami.
• Techniki relaksacyjne – np. medytacja.
• Techniki szamańskie – polegające na spożywaniu przed snem naparów albo palonego suszu z roślin „ziela snu” lub „afrykańskiego korzenia snów”.

Jak długo trwa świadomy sen?

Świadomy sen najczęściej występuje w fazie snu REM. Faza ta zaś trwa około 15 minut i występuje zwykle 4-5 razy w ciągu nocy, co oznacza, że właśnie tyle razy mniej więcej w ciągu nocy śnimy. Może wydawać się, że świadomy sen trwa niemal całą noc, jednak w rzeczywistości trwa on od 10 minut do godziny.

Czy świadomy sen jest bezpieczny?

Jakie są konsekwencje świadomego śnienia? Przeciwnicy zjawiska świadomego snu wskazują na to, że może on stanowić zagrożenie dla zdrowia. Przede wszystkim krytyce poddawana jest próba kontrolowania i wywoływania świadomego snu, która jest nienaturalna, a tym samym może skutkować zmęczeniem, niewyspaniem się i niewystarczającą ilością snu. Wszystko to może następnie prowadzić do zaburzeń snu i wynikających z tego negatywnych konsekwencji dla naszego zdrowia.

Świadome śnienie może również silnie uzależniać. Osoby, które regularnie wywołują świadomy sen, mogą traktować go jako ucieczkę od rzeczywistości i codziennych obowiązków, jako sposób na radzenie sobie z problemami. Wywołując świadomy sen, należy więc uważać, by nie stał się on ważniejszy i bardziej pożądany od rzeczywistości. Świadomy sen może być także przyczyną paraliżu sennego.

Zaleca się jednak, by świadomy sen nie był praktykowany przez osoby z chorobami układu krążenia z powodu sztucznego wybudzania się oraz przez osoby cierpiące na schizofrenię, które mogą stracić orientację między jawą a snem.