Migotanie przedsionków – objawy, leczenie

Arytmie serca, w tym migotanie przedsionków, pojawiają się na ogół w zaawansowanym wieku, choć nie jest to regułą. Ryzyko rozwoju schorzenia dotyczy przede wszystkim osoby otyłe, cierpiące na nadciśnienie tętnicze, cukrzycę i powszechnie występujące choroby serca, w tym niewydolność mięśnia sercowego i chorobę niedokrwienną tego organu. Czy migotanie przedsionków jest groźne? Jak najbardziej. Nieleczone może doprowadzić do szeregu powikłań, a nawet zgonu.

Czym jest migotanie przedsionków?

Migotanie przedsionków (ang. atrial fibrillation, AF) jest najczęstszą arytmią nadkomorową. Mimo dostępu do zaawansowanej techniki diagnostycznej największy odsetek zdiagnozowanych z AF to wciąż osoby powyżej 60. roku życia z towarzyszącymi chorobami kardiologicznymi.

Co to jest migotanie przedsionków? Zwykle praca mięśnia sercowego jest możliwa dzięki impulsacji nerwowej, która przekazuje tzw. rozrusznik serca, czyli węzeł zatokowo-przedsionkowy na dalsze elementy układu bodźcoprzewodzącego. Najpierw kurczą się oba przedsionki, a następnie komory.

W literaturze medycznej wyróżnia się kilka rodzajów AF:

• napadowe migotanie przedsionków – najczęściej ustępuje samoistnie, trwa krócej niż 7 dni i pojawia się w sposób nagły,
• utrwalone migotanie przedsionków – nawracające, pojawia się pomimo stosowania leczenia i jest dobrze tolerowane przez pacjenta,
• przetrwałe migotanie przedsionków – trwa długo (więcej niż 7 dni) i wymaga leczenia.

Jakie są objawy migotania przedsionków?

Objawy migotania przedsionków są kwestią indywidualną i mogą być zróżnicowane. Jest to zależne m.in. od istnienia chorób współistniejących, wieku i płci chorego, a także stopnia kurczliwości mięśnia sercowego.

Objawami migotania przedsionków są:

• uczucie kołatania serca w klatce piersiowej,
• wysokie tętno,
• pogorszenie tolerancji wysiłku fizycznego,
• duszność,
• zawroty głowy,
• uczucie tzw. zatykania lub braku tchu,
• zwiększona potliwość,
• krótkotrwała utrata przytomności.

Migotanie przedsionków – przyczyny

Jest wiele stanów chorobowych, które znacznie zwiększają ryzyko pojawienia się arytmii. Można je podzielić na sercowe i pozasercowe.

Sercowe: choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, wady zastawek (wrodzone i nabyte).
Pozasercowe: obturacyjny bezdech senny, nadczynność tarczycy, cukrzyca, choroby płuc, ostre zakażenia, znieczulenie ogólne.

Warto zaznaczyć, że przyczyny migotania przedsionków bardzo często rozwijają się z chorób, które wynikają z długoletnich zaniedbań. Zmiennymi czynnikami ryzyka, a zatem takimi, które jesteśmy w stanie kontrolować, są: otyłość, prowadzenie siedzącego trybu życia, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, tłusta i wysoko przetworzona dieta. Do niezmiennych czynników z kolei zaliczają się wiek (powyżej 60. roku życia) oraz płeć (męska).

Rozpoznanie i diagnostyka migotania przedsionków

Jak rozpoznać migotanie przedsionków? Podstawowym narzędziem diagnostycznym, który służy kardiologom do postawienia diagnozy arytmii, jest elektrokardiografia, czyli popularne EKG. Najnowsze wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego mówią o zarejestrowaniu epizodów szybkich rytmów przedsionkowych (więcej niż 175/min) o czasie trwania dłuższym niż 5 minut. Ważna informacja dla lekarza dotyczy powtarzających się załamków P, różnokształtne fale f o określonej częstotliwości, jak również nieregularny odstęp R-R.

Elektrokardiografia oczywiście jest uzupełnieniem wywiadu lekarskiego. Na rzetelną diagnostykę także składa się morfologia, w tym ocena poziomu cholesterolu, trójglicerydów i glukozy we krwi. Jak widać, rozpoznanie migotania przedsionków powinno opierać się na holistycznym tzn. całościowym podejściu do chorego.

Leczenie migotania przedsionków

Leczenie migotania przedsionków zależy od wielu czynników, więc powinno być wielopłaszczyznowe. Pierwszym krokiem jest zmiana stylu życia, w tym wprowadzenie aktywności fizycznej, pozbycie się nadwagi, ograniczenie kaloryczności potraw. Równie ważne jest regularne monitorowanie arytmii i częste wizyty u lekarza. Ponadto konieczne może okazać się leczenie chorób współistniejących, które mają bezpośredni wpływ na pogorszenie się stanu układu sercowo-naczyniowego, np. cukrzycy lub nadciśnienia tętniczego.

Leki na migotanie przedsionków, czyli antyrytmiczne dzieli się zgodnie z klasyfikacją Vaughana Williamsa.

• Klasa Ia – umiarkowane blokery kanału sodowego (np. chinidyna, ajmalina)
• Klasa Ib – słabe blokery kanału sodowego (np. lidokaina, fenytoina)
• Klasa Ic – powolne blokery kanału sodowego (np. propafenon)
• Klasa II – blokery receptorów beta-adrenergicznych (np. propanolol, atenolol)
• Klasa III – blokery kanału potasowego (np. sotalol)
• Klasa IV – blokery kanału wapniowego (np. werapamil)
• Klasa V – inne

Czy można wyleczyć migotanie przedsionków? Tak, jednak kluczowe jest przestrzeganie zaleceń lekarza i zmiana stylu życia. Rokowanie migotania przedsionków zależy od ogólnego stanu zdrowia chorego, może być bardzo złe lub dawać szanse na długie i zdrowe życie.