Multiwitamina – jakie właściwości ma kompleks witamin i minerałów? Które preparaty multiwitaminowe są najlepsze?

Multiwitamina, kompleksy witaminowe, preparat wieloskładnikowy – to występujące w formie tabletek, kapsułek lub proszku do rozpuszczania w wodzie suplementy diety. W ofertach aptek dostępne są produkty, które można dobrać bardzo dokładnie do swoich potrzeb, indywidualnych niedoborów, wieku i płci. Zestawy witamin i minerałów to doskonałe połączenie wspomagające odporność i stymulujące wydolność organizmu. Na co zwrócić uwagę, wybierając najlepsze kompleksy witaminowe, jak dawkować multiwitaminę i czy zalecane witaminy dla kobiet różnią się od tych polecanych mężczyznom? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Preparaty multiwitaminowe są zbiorem minimum kilku witamin w dawkach suplementacyjnych, a więc stosunkowo niewielkich. Ich działanie opiera się na właściwościach wspomagających prawidłowe funkcjonowanie organizmu, ale nie ma aktywności leczniczej. Zazwyczaj suplementy wielowitaminowe stosowane są w stanach osłabienia, braku energii oraz profilaktycznie po to, aby „wzmocnić” organizm i zachować zdrowie.

Co to jest multiwitamina?

Jako preparat multiwitaminowy definiowany jest produkt zawierający zestaw witamin. Nie jest określone, jaki dokładnie powinien być jego skład, czy proporcje poszczególnych składników. Zazwyczaj jest to większość występujących witamin, które często nazywane są „kompleksem witamin”. Większość preparatów multiwitaminowych zawiera również dodatek minerałów, takich jak magnez (wspiera prawidłowe funkcjonowanie mięśni, układu nerwowego oraz utrzymanie równowagi elektrolitowej), wapń (wpływa na utrzymanie zdrowych kości i zębów), fosfor (wspomaga zachowanie zdrowych kości i zębów, wpływa na prawidłowy metabolizm energetyczny), cynk (wpływa na właściwą syntezę DNA, utrzymanie płodności i funkcji rozrodczych), selen (poprawia wygląd włosów i paznokci, wspiera działanie tarczycy), miedź (pomaga utrzymać prawidłową pigmentację włosów i skóry oraz stan tkanki łącznej), mangan (wspiera utrzymanie zdrowych kości, właściwego metabolizmu energetycznego i tworzenie tkanki łącznej), żelazo (wspomaga proces tworzenia erytrocytów i hemoglobiny), chrom (warunkuje właściwy poziom glukozy we krwi), jod (uczestniczy w tworzeniu hormonów tarczycy oraz jej prawidłowym funkcjonowaniu), czy też składniki roślinne, jak: siemię lniane (źródło kwasów omega-3, wspomaga obniżenie ciśnienia tętniczego, poprawia perystaltykę oraz stan jelit), bioflawonoidy cytrusowe (silne przeciwutleniacze), olej z nasion ogórecznika (źródło kwasu GLA – gamma linolenowego, wspierającego prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego, krążenia oraz kości i stawów), ostropest plamisty (regenerujący komórki wątrobowe, wspomaga obniżenie poziomu cholesterolu), korzeń imbiru (wspomaga trawienie, działa przeciwzapalnie), błonnik owsiany (wspomagający trawienie oraz regularne wypróżnianie). Kolejnym cennym składnikiem w preparatach multiwitaminowych są adaptogeny, czyli substancje zwiększające odporność organizmu na stres oraz zwiększające jego odporność na niekorzystne czynniki zewnętrzne i działanie wolnych rodników. Jako dodatki o tym działaniu stosowane są m.in.: ashwagandha, rhodiola, żeń-szeń, gotu-kola czy maca. Warto podkreślić, że dawki, w jakich występują poszczególne składniki w preparatach multiwitaminowych są niewielkie i zazwyczaj na tyle niskie, że nie są w stanie zapewnić dziennego zapotrzebowania na dany związek. Istnieją jednak sytuacje, w których stosowanie suplementów wielowitaminowych może okazać się bardzo pomocne. Ma to miejsce w przypadku osób w okresie rekonwalescencji, prowadzących rygorystyczne diety, z ograniczonym apetytem, a także w stanie osłabionej odporności.

Czy zestaw witamin i minerałów zamkniętych w jednej tabletce jest skuteczne?

Zazwyczaj po preparaty multiwitaminowe sięgają osoby czujące przemęczenie, osłabienie, brak energii oraz w okresie rekonwalescencji po przebytej chorobie, a także sportowcy. Często brane są również w celach profilaktycznych, aby zachować dobre samopoczucie i zdrowie oraz przeciwdziałać wystąpieniu chorób i całościowo wzmocnić organizm. Weganie i wegetarianie, u których częściej niż u osób spożywających mięso i produkty odzwierzęce występuje niedobór witaminy B12 i wapnia, suplementują multiwitaminy zwłaszcza z tymi składnikami. Specjalnie skomponowane preparaty witaminowe stosowane są przez kobiety w ciąży, które w tym wyjątkowym okresie życia potrzebują dostarczenia odpowiednich składników. Zdarza się, że osoby zabiegane, zestresowane wybierają taki preparat wielowitaminowy jako remedium na wszystkie problemy zdrowotne i rekompensatę nieprowadzenia właściwego trybu życia. W tzw. „kompleksie witamin” mamy połączenie wielu witamin i minerałów, a niekiedy również dodatek innych składników, jak wyciągi ziołowe z liści mate, korzenia żeń-szenia lub kłącza imbiru. Jednak dawki, w jakich występują te substancje są zazwyczaj niewielkie i niewystarczające, aby w pełni pokryć zapotrzebowanie organizmu.

Również często zdarza się, że związki występujące w takich preparatach nie są najlepszej jakości i mają słabą przyswajalność, czego przykładem jest obecność tlenków magnezu czy cynku. Ponadto warto wspomnieć, że „jedna tabletka” z kompleksem witamin nie jest w stanie zastąpić zrównoważonej diety, odpowiedniej ilości snu i aktywności fizycznej.

Lepiej wybrać multiwitaminę czy suplementować witaminy i minerały oddzielnie?

Preparaty multiwitaminowe, inaczej kompleksy witaminowe, zawierają w swoim składzie wiele witamin, a niekiedy również dodatek innych składników. Jednakże dawki, w jakich są poszczególne substancje to zazwyczaj niewielkie ilości i mają jedynie wykazywać działanie wspomagające. W przypadku pogorszenia samopoczucia, osłabienia lub braku energii warto przede wszystkim zdiagnozować, które tak naprawdę składniki są w niedoborze. Aby dokonać kompleksowej oceny gospodarki witamin i mikroelementów w organizmie, dobrym rozwiązaniem jest wykonanie badań diagnostycznych krwi lub moczu lub skonsultowanie się z dietetykiem. Wiele laboratoriów komercyjnych oferuje specjalne pakiety badań w tym kierunku. Zawartość mikroelementów w organizmie można sprawdzić, wykonując badanie poziomu elektrolitów – jonogram. Jest to analiza umożliwiająca oznaczenie ilości elektrolitów w osoczu. Po takim badaniu wiadomo, jaki jest poziom witamin i mikroelementów, a tym samym można ustalić co należy uzupełnić i precyzyjnie dobrać konkretne preparaty. Przykładowo gdy stwierdzone zostanie obniżone stężenie magnezu, wtedy wystarczy włączyć odpowiedni produkt z dużą dawką, dobrze przyswajalnego magnezu, w postaci organicznej, jak np. cytrynian lub mleczan oraz z dodatkiem witaminy B6 zwiększającej wchłanianie tego pierwiastka. Sytuacja wygląda analogicznie w przypadku innych związków.

Multiwitamina 40+ dla kobiet i dla mężczyzn

Dla wielu osób przekroczenie 40. roku życia wiąże się ze spadkiem sił witalnych i ogólnym osłabieniem. Często dobrym rozwiązaniem okazuje się odpowiednio dobrany kompleks witamin. W tym przypadku warto zastosować specjalne preparaty multiwitaminowe wzbogacone o antyoksydanty, czyli substancje hamujące procesy utleniania, które będą eliminowały wolne rodniki, ograniczając w ten sposób zachodzenie procesów chorobotwórczych oraz spowolnienie procesu starzenia. Skuteczny może być dodatek karotenoidów, witaminy E oraz wyciągów roślinnych o takich właściwościach, np. kopru włoskiego, podbiału i rozmarynu. Dodatkowo często obserwowane jest w tym wieku pogorszenie widzenia, dlatego w preparatach typu „kompleksy witamin 40+” wartościowym dodatkiem będzie luteina, zeaksantyna oraz witamina A, które korzystnie wpływają na narząd wzroku.  Dla mężczyzn po czterdziestce wskazana jest dodatkowa suplementacja takich składników, jak cynk wspomagający płodność i utrzymanie prawidłowego poziomu testosteronu we krwi, witamina D wpływająca na mięśnie, kości i odporność  oraz magnez, mangan i witaminy z grupy B umożliwiające zachowanie właściwego metabolizmu energetycznego. Jest to istotne, ponieważ mężczyźni z reguły posiadają większą masę mięśniową oraz zapotrzebowanie energetyczne niż kobiety. Natomiast w multiwitaminach dla kobiet po 40. roku życiu istotny jest dodatek żelaza, ponieważ jego utrata następuje z każdym krwawieniem menstruacyjnym, ponadto witaminy B6 przyczyniającej się do utrzymania prawidłowej równowagi hormonalnej, biotyny i cynku warunkujących zachowanie zdrowych włosów, skóry i paznokci.

Multiwitamina 50+ dla kobiet i dla mężczyzn

Kompleks witamin przeznaczony dla osób powyżej 50. roku życia wzbogacony jest dodatkowymi substancjami, które korzystnie wpływają na tę grupę wiekową. W tym okresie życia warto z pewnością wspomóc prawidłowe funkcjonowanie serca i układu krążenia, ponieważ to właśnie choroby serca stanowią częsty problem. W preparatach 50+ można zatem znaleźć składniki wspomagające pracę mięśnia sercowego, jak np. wyciąg z głogu. Owoc i kwiat głogu są od dawna cenionym surowcem, którego działanie nasercowe zostało potwierdzone w licznych badaniach. Ponadto zalecanym dodatkiem w multiwitaminach dla pięćdziesięciolatków jest wapń, który jest podstawowym składnikiem tkanki kostnej. Wchłanianie tego składnika znacząco się obniża wraz z wiekiem, dlatego jego suplementacja jest tak ważna. Po 50. roku życia wskazane jest również stosowanie antyoksydantów (przeciwutleniaczy), jak witamina C, E, selen, likopen, które spowalniają procesy starzenia, działają ochronnie na układ sercowo-naczyniowy oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia miażdżycy. W tym okresie życia zwiększa się częstość zapaleń pęcherza moczowego, dlatego warto przyjmować preparaty z żurawiną, która zapobiega zagnieżdżaniu się bakterii w obrębie układu moczowego. W celu wspomagania pamięci i koncentracji stosowane są ekstrakty roślinne, np. z Bacopa monnieri lub Ginkgo biloba, zaś układu moczowego i hormonalnego: pluskwicy groniastej, niepokalanka pospolitego, koniczyny łąkowej lub maliny.  

Jak właściwie zażywać witaminy i minerały?  

Zazwyczaj preparaty multiwitaminowe przeznaczone są do stosowania raz dziennie po posiłku. Jednak każdorazowo warto dokładnie przeczytać ulotkę, aby zapoznać się z dokładnymi wskazaniami producenta. W przypadku osób, które stosują już jakieś leki, wspomaganie jakimikolwiek suplementami, a zwłaszcza wieloskładnikowymi należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą. Preparaty wielowitaminowe dostępne są w postaci tabletek, kapsułek, tabletek musujących, płynu, proszku do rozpuszczania, których cena oscyluje w granicach od ok. 5 do nawet 140 zł.