Nowe zalecenia w profilaktyce raka jelita grubego – powinniśmy badać się wcześniej

Nowotwór jelita grubego. Wczesna diagnoza ratuje życie

Nowotwory okrężnicy, zgięcia esiczo-odbytniczego lub odbytnicy wykazują wiele wspólnych cech, dlatego często są grupowane i nazywane powszechnie rakiem jelita grubego. Większość z nich zapoczątkowanych jest powstaniem polipa – narośli na wewnętrznej wyściółce okrężnicy lub odbytnicy. Z czasem może rozpoczynać się nowotworzenie i wrastanie powstającego guza w ścianę okrężnicy lub odbytnicy, a przy dalszym rozrastaniu się – do naczyń krwionośnych lub limfatycznych oraz węzłów chłonnych.

Naukowcy zaobserwowali, że częstość występowania raka jelita grubego, która systematycznie spadała u osób urodzonych w latach 1890–1950, rośnie w każdym pokoleniu urodzonym od połowy XX wieku, dlatego American Cancer Society w 2018 roku zaleciło rozpoczęcie rutynowych badań przesiewowych już w wieku 45 lat.

„Ryzyko zachorowania na raka okrężnicy u 45-latka jest dziś takie samo, jak u 50-latka w przeszłości” – mówi doktor Alex Krist, lekarz rodzinny z Virginia Commonwealth University. Według American Cancer Society (ACS) w ciągu dwóch ostatnich dekad wskaźnik częstości występowania raka jelita grubego spadł u osób po 65. roku życia, jednak w młodszych grupach wiekowych liczba rozpoznań wzrosła. Badacze dostrzegli również szczególnie wysoki wskaźnik zachorowań i wyższą śmiertelność w społecznościach afroamerykańskich.

Zdaniem Folasade P. May – specjalistki w dziedzinie gastroenterologii i badaczki z Uniwersytetu Kalifornijskiego z Los Angeles, aktualizacja wytycznych dotyczących profilaktyki raka jelita grubego i zalecenie przeprowadzania rutynowych badań kontrolnych we wcześniejszym wieku, powinna sprawić, że zdiagnozowanych zostanie więcej osób w początkowym stadium choroby, dzięki czemu proces leczenia będzie mniej wymagający.

Diagnostyka raka jelita grubego

Podstawowym badaniem pozwalającym zdiagnozować nowotwór jelita grubego jest kolonoskopia – uwidacznia guz i umożliwia pobranie próbek, które poddaje się później badaniu histopatologicznemu. Wielu pacjentów unika badań diagnostycznych w kierunku raka jelita grubego, aż do momentu, kiedy pojawią się dokuczliwe objawy i staną się one koniecznością. Niestety, wówczas często rak jest już w zaawansowanym stadium, leczenie jej jest trudniejsze i wymaga bardziej inwazyjnych środków i nie zawsze przynosi oczekiwane rezultaty.

Inne, pomocnicze metody diagnozowania raka jelita grubego to:

• badanie krwi utajonej w stolcu,
• RTG kontrastowe,
• endoskopia kapsułkowa,
• ultrasonografia endoskopowa,
• wirtualna kolonoskopia TK lub MRI.

Grupa wysokiego ryzyka

Należy wówczas skonsultować się z lekarzem, aby podjąć właściwe działania profilaktyczne. Dodatkowym wskazaniem do wcześniejszej profilaktyki jest choroba zapalna jelit – Leśniowskiego–Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz syndrom Lyncha (ang. hereditary non–polyposis colorectal cancer, HNPCC) o podłożu genetycznym.

Bagatelizowane objawy u młodych pacjentów

Rak jelita grubego atakuje coraz młodsze osoby. Odnotowuje się tendencję wzrostową zachorowań wśród osób w wieku 20-40 lat. Według publikacji w „The Lancet Gastroenterology & Hepatology” trend jest szczególnie dostrzegalny w krajach wysoko rozwiniętych – Danii, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii i Australii oraz Kanadzie.

Według raportu Colorectal Cancer Alliance ponad 80% ankietowanych młodych dorosłych z rakiem jelita grubego potwierdza, że doświadczyło co najmniej trzech objawów raka, np. biegunek, zaparć, przewlekłych skurczów i bóli brzucha, krwawienia. Ponad połowa badanych wstępnie została błędnie zdiagnozowana. Lekarze uznawali pierwsze symptomy choroby nowotworowej za hemoroidy, anemię, drażliwość jelita, a nawet czasem przejawy problemów ze zdrowiem psychicznym.

Zdrowy styl życia w profilaktyce nowotworów jelita grubego

Badanie kohortowe przeprowadzone w blisko dwudziestu uniwersyteckich ośrodkach medycznych w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie wykazało, że prawdopodobieństwo przeżycia raka jelita grubego w stadium III u osób, które wcześniej prowadziły zdrowy tryb życia było większe. 

Podczas pięcioletnich obserwacji wykazano, że pacjenci, którzy dbali o właściwą masę ciała, mieli dietę bogata w owoce i warzywa oraz produkty pełnoziarniste i praktykowali regularny wysiłek fizyczny, wykazywali mniejsze aż o 42% ryzyko zgonu.