Rzeżucha – wartości odżywcze i właściwości. Czy jest zdrowa?

Zielona rzeżucha nie tylko powinna stanowić estetyczny wystrój świątecznego stołu. Ze względu na jej właściwości lecznicze oraz zawartość witamin powinna na stale gościć w codziennym menu. Na co pomoże rzeżucha? Do czego ją dodawać, co można z niej zrobić? Jak wyhodować ją w domu? Podpowiadamy.

Rzeżucha powszechnie kojarzona jest z wiosną, tradycyjnie hodowana na krótko przed Świętami Wielkanocnymi. Rzeżucha posiada ciekawy, lekko ostry smak. Jest nie tylko bardzo smaczna, stanowi wiosenną ozdobę, ale posiada też ciekawe właściwości zdrowotne.  

Rzeżucha – charakterystyka rośliny 

Rzeżucha, rzeżucha ogrodowa, a dokładniej pieprzyca siewna (Lepidium sativum) to gatunek rośliny jednorocznej z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Roślina ta pochodzi z Egiptu oraz Azji Południowo-Zachodniej. Obecnie uprawiana jest w wielu miejscach na świecie: w Europie, Indiach, Ameryce Północnej. Siewki pieprzycy siewnej spożywane są powszechnie jako warzywo. Posiadają ciekawy, lekko pikantny smak. Pieprzyca siewna nie jest rośliną o dużych wymaganiach, a jej kiełki z łatwością można wyhodować w domowych warunkach. 

Rzeżucha – wartości odżywcze i witaminy

W 100 g rzeżuchy (przy czym, warto wziąć pod uwagę, że rzeżucha jest bardzo lekka, jej garść to około 10 g) znajduje się 5,5 g węglowodanów, 2,6 g białka, 0,7 g tłuszczu, 1,1 g błonnika. Kaloryczność rzeżuchy to około 32 kcal (w 100 g). Jeżeli chodzi o witaminy, rzeżucha zawiera witaminę A oraz C, które są cennymi dla zdrowia przeciwutleniaczami. Oprócz tego witamina A niezbędna jest w procesie widzenia, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie i wygląd skóry, natomiast witamina C odpowiada m.in. za syntezę kolagenu oraz zwiększa przyswajalność żelaza. W rzeżusze znajdziemy również witaminę K, która jest nam niezbędna w procesie tworzenia czynników krzepnięcia krwi, ma również pozytywny wpływ na mineralizację kości. Rzeżucha zawiera ponadto witaminę E, witaminy z grupy B oraz składniki mineralne takie jak potas, magnez, wapń, fosfor i żelazo.  

Rzeżucha i jej związki aktywne – jakie ma właściwości lecznicze? Na co pomoże? 

W rzeżusze oraz innych warzywach kapustnych (należą do nich np. kapusta biała, kapusta czerwona, kapusta pekińska i kapusta włoska, kalafior, brokuły, brukselka) obecne są związki o nazwie glukozynolany. Związki te wykazują właściwości przeciwnowotworowe. Największa zawartość glukozynolanów znajduje się w warzywach świeżych; ich poziom ulega obniżeniu wraz z czasem przechowywania. Zmniejszenie zawartości glukozynolanów następuje również pod wypływem rozdrabniania, największe straty natomiast związane są z procesem gotowania. Regularne spożywanie produktów zawierających glukozynolany może wiązać się z profilaktyką m.in. raka piersi, raka prostaty, raka żołądka.  

Zastosowanie rzeżuchy w kuchni – jak jeść, do czego dodawać? 

Rzeżucha tradycyjnie używana jest do przystrojenia wielkanocnego stołu. Niemniej jednak warto wykorzystać także inne zalety rzeżuchy. Rzeżucha posiada przyjemny, ostro-kwaśny smak. Dzięki temu może stanowić dobry zamiennik soli oraz być dodatkiem do wielu potraw. Rzeżucha świetnie pasuje do jajek ugotowanych na twardo oraz faszerowanych. Jest ciekawym dodatkiem do pieczonych muffin jajecznych, mięs, kanapek oraz sprawdzi się jako składnik past do pieczywa (np. klasycznej pasty jajecznej lub z dodatkiem fety, awokado czy suszonych pomidorów). Rzeżuchę można dodawać do sałatek, a także używać jej do posypywania zup oraz ziemniaków. Rzeżuchę można dodawać do tak popularnego zwłaszcza wiosną, twarożku z rzodkiewką. Mniej oczywiste zastosowanie rzeżuchy, które nadal będzie się dobrze sprawdzać, to posypywanie nią dań z kaszy, ryżu czy makaronu oraz różnego rodzaju zapiekanek.

Co jeszcze można zrobić z rzeżuchy? Z rzeżuchy można przygotować zielone pesto, a nawet zupę krem. Smacznych zastosowań dla rzeżuchy oraz przepisów z jej udziałem jest bardzo wiele, więc warto używać jej nie tylko jako wiosennej ozdoby.  

Zastosowanie rzeżuchy w kosmetyce 

Ze względu na zawartość wielu cennych składników regularne spożywanie rzeżuchy może wpłynąć na polepszenie stanu skóry i włosów. Wiele osób oprócz spożywania rzeżuchy decyduje się na jej wykorzystanie w formie naturalnego kosmetyku. Popularnym sposobem jest przygotowanie soku z rzeżuchy, poprzez rozdrobnienie listków z dodatkiem niewielkiej ilości wody (np. za pomocą moździerza lub blendera), a następnie przesączenie otrzymanej papki przez gazę. W takiej postaci sok z rzeżuchy stosowany jest jako wzmacniająca płukanka do włosów lub po zmieszaniu z miodem – jako łagodzący kosmetyk na skórę twarzy.  

Jak wyhodować rzeżuchę? 

Uprawę rzeżuchy należy zacząć od zakupienia nasion. Gdzie można kupić nasiona rzeżuchy? Przed Wielkanocą rzeżucha łatwo dostępna jest zarówno w sklepach spożywczych, jak i ogrodniczych. 

Po zakupie nasion należy wybrać odpowiedni pojemnik. Najlepiej, aby był on płaski. Może to być talerzyk lub niezbyt głęboka miseczka. Ciekawym pomysłem jest również zasadzenie rzeżuchy w skorupach jajek. Kolejnym krokiem jest przygotowanie podłoża. Rzeżuchę najczęściej wysiewa się na wacie bądź gazie. Spotkać się można również z wysiewaniem rzeżuchy na ręczniku papierowym, a nawet na płatkach kosmetycznych. Dno pojemnika należy wyłożyć wybranym podłożem, np. watą, a następnie zwilżyć je wodą. Na tak przygotowanym podłożu należy wysiać nasiona gęsto i równomiernie, pilnując, aby nie zachodziły na siebie.  

Nasiona należy zwilżyć wodą (wygodnie będzie użyć do tego spryskiwacza), po czym pojemnik ustawić w ciepłym i jasnym miejscu. Ważne, aby codziennie podlewać nasiona tak, aby podłoże było wilgotne, tutaj również sprawdzi się spryskiwacz. Należy pamiętać, aby nie dopuścić ani do suchości podłoża, ani do nadmiaru wody w podłożu. I to wszystko, teraz pozostaje nam czekać, aż rzeżucha wyrośnie. A jak długo? Po około 5–7 dniach od zasiania rzeżucha powinna być już gotowa do spożycia.