Dieta przy dnie moczanowej – zasady, produkty, jadłospis, przepisy

Ze względu na swój związek z wysokokaloryczną dietą, obfitującą w mięso oraz alkohol, bywa nazywana „chorobą królów” albo „chorobą ludzi bogatych”. Obok farmakoterapii w leczeniu jej następstw niezbędne jest wprowadzenie określonych zmian żywieniowych. Jakich?

Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa, nazywana inaczej podagrą bądź też skazą moczanową, to rodzaj zapalenia stawów wywołany nadmiernym stężeniem kwasu moczowego we krwi. Stan ten (tzw. hiperurykemia) związany jest nieprawidłowościami w zakresie przemiany puryn w organizmie.  

Diagnozę choroby częściej niż kobietom stawia się mężczyznom, zwykle około 40. roku życia. Jednostka towarzyszy zwłaszcza osobom prowadzącym niezdrowy styl życia, charakteryzując się zwiększoną częstością napadów w sytuacjach silnego stresu fizycznego oraz psychicznego, nadużywania alkoholu oraz przejadania się produktami zawierającymi znaczne ilości puryn.

Dlaczego dieta jest ważna w leczeniu podagry?  

Leczenie dny moczanowej polega na m.in. obniżeniu poziomu kwasu moczowego we krwi. Odpowiednio skonstruowana dieta pozwoli na wykluczenie produktów obfitujących w puryny i metabolizowane do nich aminokwasy, których zbyt wysoka podaż przyczynia się do wzrostu stężenia tego kwasu.

Dieta przy podagrze – najważniejsze zalecenia

Specjaliści zgodnie twierdzą, że dieta pacjenta chorego na dnę powinna być przede wszystkim zdrowo i indywidualnie zbilansowana. Przy wykluczeniu bądź ograniczeniu spożycia produktów z określonych grup, może bowiem dojść do pojawienia się niedoborów pokarmowych.  

Uważa się, że dieta bogata w węglowodany sprzyja wydalaniu puryn wraz z moczem, podczas gdy dieta obfitująca w tłuszcze – powoduje wchłanianie zwrotne tych związków. Stąd proponuje się, aby całodzienny udział energii z tłuszczów nie przekraczał 35% (30% przy otyłości i 35% przy prawidłowej masie ciała), z białek – 15–30%, a z węglowodanów 50–55%. Zdaniem wybranych specjalistów, założenia te spełnia dieta mleczno-jajeczno-wegetariańska.

Chorzy na dnę powinni także:

• wypijać przynajmniej 3 litry płynów każdego dnia (aby zapobiec nadmiernemu zagęszczeniu moczu i wytrącaniu się kryształów kwasu moczowego),
• potrawy przygotowywać metodą gotowania we wodzie, na parze, duszenia bez obsmażania oraz pieczenia,
• wyłączyć z diety miód, dżem, cukier, słodycze oraz desery, a także masło i śmietanę (w sytuacji, gdy chory cierpi równolegle na cukrzycę lub zaburzenia lipidowe),
• spożywać posiłki w regularnych odstępach czasu, ok. cztery razy dziennie,
• po ostatni posiłek sięgać na 3–4 godziny przed snem (w nocy rośnie ilość zatrzymywanego w organizmie kwasu moczowego),
• wykluczyć z diety alkohol – zarówno wysoko-, jak i niskoprocentowy.

Dieta w dnie moczanowej – czego unikać?

Jak już wcześniej wspomniano, celem leczenia dny jest obniżenie poziomu kwasu moczowego we krwi, co można uzyskać poprzez włączenie przez lekarza odpowiedniej farmakoterapii z równoczesną zmianą diety. Do produktów bogatych w puryny oraz aminokwasy metabolizujące do nich należy głównie mięso (zwłaszcza podroby oraz dziczyzna) oraz jego przetwory (wędliny, produkty wędzone, konserwy), kawa, herbata, a także wybrane gatunki ryb (sardynki, szproty, śledzie).

Wśród produktów zabronionych wymienia się także wywary z kości i mięsa, esencjonalne rosoły, galarety mięsne, rybne, dania marynowane, dania ostro przyprawione (pieprz, musztarda), jak również suszone grzyby. Zaleca się także wykluczyć bądź przynajmniej mocno ograniczyć tłuste sery białe, sery podpuszczkowe, sery pleśniowe i topione, tłuszcze zwierzęce (łój, słonina, boczek), a także kakao, czekoladę, szczaw, szpinak, groszek zielony, soczewicę, fasolkę szparagową i brokuły.

Dieta w dnie moczanowej – co jest dozwolone?

Co można jeść przy dnie moczanowej? Wśród produktów dozwolonych, charakteryzujących się niską zawartością puryn, wymienia się następujące:

• owoce: wszystkie, w tym agrest, czereśnie, gruszki, jabłka, wiśnie, czerwona porzeczka, maliny, kiwi, pomarańcze, truskawki, śliwki, winogrona, morele,
• warzywa: większość, tj. cukinia, marchew, ogórki, pomidory, rzodkiewki, sałata, ziemniaki, cebula, buraki czerwone, papryka zielona, kalafior, kapusta włoska, bakłażany, szparagi,
• nabiał: mleko oraz jego fermentowane przetwory (kefir, maślanka, mleko acidofilne), chude sery twarogowe, serek wiejski ziarnisty, ser żółty,
• produkty zbożowe: chleb, makaron, kasza, ryż,
• tłuszcze: w umiarkowanych ilościach, oleje roślinne dodawane na zimno, orzechy (laskowe, migdały, orzechy włoskie), nasiona (słonecznik),
• jaja.

Średnią zawartością puryn oznaczają się natomiast:

• w ograniczonych ilościach mięso: kura, kurczak, indyk, królik, wołowina, wieprzowina, szynka gotowana;
• ryby: dorsz, flądra, lin oraz sandacz.

Co pić, gdy choruje się na podagrę?

Jak już wcześniej wspomniano, istotnym elementem dobrze skomponowanej w dnie moczanowej diety jest odpowiednio wysoka podaż płynów. Wśród zalecanych wymienia się oczywiście wodę mineralną, a także napary z ziół i owoców.

Analizując dostępne zalecenia żywieniowe, w tym tabele produktów wskazanych i przeciwwskazanych, można natrafić na wiele rozbieżności. Cechą wspólną wszystkich rekomendacji jest m.in. znaczące ograniczenie mięsa i jego przetworów (np. wędzonek, konserw, marynat – w tym także przetworów rybnych), przy równoległym zwiększeniu spożycia warzyw i owoców oraz wypijaniu odpowiedniej ilości płynów.

Jadłospis w diecie przy dnie moczanowej – przykładowe przepisy

Śniadanie – Grahamka z serkiem i rzodkiewką

Bułkę grahamkę przepołów, cienko posmaruj masłem, obłóż zieloną sałatą. Serek wiejski połącz w miseczce z kilkoma, drobno pokrojonymi rzodkiewkami oraz posiekanym koperkiem. Zjedz wszystko razem.

II śniadanie – Koktajl truskawkowy z siemieniem

Opakowanie naturalnego kefiru zmiksuj z dużą garścią truskawek oraz 1 łyżką świeżo zmielonego siemienia lnianego. Możesz koktajl posłodzić odrobiną miodu.

Obiad – Risotto z warzywami (na 3-4 porcje)

Do rondla z grubym dnem wlej 2 łyżki oliwy extra vergine. Dodaj posiekaną, małą cebulę, zeszklij, cały czas mieszając. Wsyp 100 g białego ryżu przeznaczonego do risotto, dodaj szczyptę soli i smaż ok. minuty. Dorzuć pokrojoną w kostkę zieloną paprykę, marchewkę oraz małą cukinię, smaż kolejne 2 minuty. Wszystko zalej 2 szklankami wywaru jarzynowego, tak aby przykryć całość i duś, co jakiś czas mieszając – aż cały płyn zostanie przez ryż wchłonięty, a on sam będzie miękki. Zestaw z ognia, potrzymaj przez chwilę bez przykrycia, porcję podawaj posypaną odrobiną startego sera żółtego.

Podwieczorek – Wiśnie z orzechami

Do miseczki wrzuć garść wydrylowanych z pestek wiśni. Posyp owoce 1 łyżką posiekanych migdałów.

Kolacja – Omlet z surówką z pomidorów

2 jajka rozkłóć w miseczce z kilkoma łyżkami chudego mleka. Usmaż omlet na patelni posmarowanej odrobiną oleju rzepakowego. W międzyczasie pokrój pomidora w kostkę, przełóż na talerz, posyp posiekaną cebulką oraz szczypiorkiem. Całość podawaj z grzankami z pieczywa graham.