Dieta przy dnie moczanowej – zasady, produkty, jadłospis, przepisy
Maria Brzegowy

Dieta przy dnie moczanowej – zasady, produkty, jadłospis, przepisy

Co jeść przy dnie moczanowej, a czego unikać? Dlaczego tak ważne jest wysokie spożycie płynów i czy nasiona roślin strączkowych rzeczywiście powinny zostać z diety wykluczone? Odpowiadamy.

Ze względu na swój związek z wysokokaloryczną dietą, obfitującą w mięso oraz alkohol, bywa nazywana „chorobą królów” albo „chorobą ludzi bogatych”. Obok farmakoterapii w leczeniu jej następstw niezbędne jest wprowadzenie określonych zmian żywieniowych. Jakich?

Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa, nazywana inaczej podagrą bądź też skazą moczanową, to rodzaj zapalenia stawów wywołany nadmiernym stężeniem kwasu moczowego we krwi. Stan ten (tzw. hiperurykemia) związany jest nieprawidłowościami w zakresie przemiany puryn w organizmie.  

Diagnozę choroby częściej niż kobietom stawia się mężczyznom, zwykle około 40. roku życia. Jednostka towarzyszy zwłaszcza osobom prowadzącym niezdrowy styl życia, charakteryzując się zwiększoną częstością napadów w sytuacjach silnego stresu fizycznego oraz psychicznego, nadużywania alkoholu oraz przejadania się produktami zawierającymi znaczne ilości puryn.

Dlaczego dieta jest ważna w leczeniu podagry?  

Leczenie dny moczanowej polega na m.in. obniżeniu poziomu kwasu moczowego we krwi. Odpowiednio skonstruowana dieta pozwoli na wykluczenie produktów obfitujących w puryny i metabolizowane do nich aminokwasy, których zbyt wysoka podaż przyczynia się do wzrostu stężenia tego kwasu.

Powiązane produkty

Dieta przy podagrze – najważniejsze zalecenia

Specjaliści zgodnie twierdzą, że dieta pacjenta chorego na dnę powinna być przede wszystkim zdrowo i indywidualnie zbilansowana. Przy wykluczeniu bądź ograniczeniu spożycia produktów z określonych grup, może bowiem dojść do pojawienia się niedoborów pokarmowych.  

Uważa się, że dieta bogata w węglowodany sprzyja wydalaniu puryn wraz z moczem, podczas gdy dieta obfitująca w tłuszcze – powoduje wchłanianie zwrotne tych związków. Stąd proponuje się, aby całodzienny udział energii z tłuszczów nie przekraczał 35% (30% przy otyłości i 35% przy prawidłowej masie ciała), z białek – 15–30%, a z węglowodanów 50–55%. Zdaniem wybranych specjalistów, założenia te spełnia dieta mleczno-jajeczno-wegetariańska.

Chorzy na dnę powinni także:

  • wypijać przynajmniej 3 litry płynów każdego dnia (aby zapobiec nadmiernemu zagęszczeniu moczu i wytrącaniu się kryształów kwasu moczowego),
  • potrawy przygotowywać metodą gotowania we wodzie, na parze, duszenia bez obsmażania oraz pieczenia,
  • wyłączyć z diety miód, dżem, cukier, słodycze oraz desery, a także masło i śmietanę (w sytuacji, gdy chory cierpi równolegle na cukrzycę lub zaburzenia lipidowe),
  • spożywać posiłki w regularnych odstępach czasu, ok. cztery razy dziennie,
  • po ostatni posiłek sięgać na 3–4 godziny przed snem (w nocy rośnie ilość zatrzymywanego w organizmie kwasu moczowego),
  • wykluczyć z diety alkohol – zarówno wysoko-, jak i niskoprocentowy.
Pomimo wielu korzyści płynących z aktywności fizycznej pacjentom z dną moczanową nie poleca się intensywnego wysiłku, przy którym synteza ATP dokonuje się na drodze przemian beztlenowych z równoczesnym wytworzeniem kwasu mlekowego. Nie oznacza to oczywiście tego, że chorzy na podagrę nie mogą ćwiczyć – rekomenduje się regularny ruch, ale o umiarkowanym charakterze. To szczególnie ważne w przypadku osób zmagających się z nadwagą bądź otyłością.

Dieta w dnie moczanowej – czego unikać?

Jak już wcześniej wspomniano, celem leczenia dny jest obniżenie poziomu kwasu moczowego we krwi, co można uzyskać poprzez włączenie przez lekarza odpowiedniej farmakoterapii z równoczesną zmianą diety. Do produktów bogatych w puryny oraz aminokwasy metabolizujące do nich należy głównie mięso (zwłaszcza podroby oraz dziczyzna) oraz jego przetwory (wędliny, produkty wędzone, konserwy), kawa, herbata, a także wybrane gatunki ryb (sardynki, szproty, śledzie).

Wśród produktów zabronionych wymienia się także wywary z kości i mięsa, esencjonalne rosoły, galarety mięsne, rybne, dania marynowane, dania ostro przyprawione (pieprz, musztarda), jak również suszone grzyby. Zaleca się także wykluczyć bądź przynajmniej mocno ograniczyć tłuste sery białe, sery podpuszczkowe, sery pleśniowe i topione, tłuszcze zwierzęce (łój, słonina, boczek), a także kakao, czekoladę, szczaw, szpinak, groszek zielony, soczewicę, fasolkę szparagową i brokuły.

Niektórzy specjaliści podają, że spożycie roślinnych produktów bogatych w związki purynowe, takich jak nasiona roślin strączkowych (w tym soczewica, fasola, groszek) czy szpinak, nie wiązało się ze wzrostem stężenia kwasu moczowego we krwi, co nie wpływało na ryzyko wystąpienia podagry. W diecie przy stwierdzonej już dnie, wymienione produkty są uznawane jako zabronione bądź dozwolone w ograniczonych ilościach. W niektórych publikacjach na temat zalecanego w chorobie menu przy braku innych przeciwwskazań zdrowotnych nie podaje już żadnych szczególnie niepożądanych warzyw.

Dieta w dnie moczanowej – co jest dozwolone?

Co można jeść przy dnie moczanowej? Wśród produktów dozwolonych, charakteryzujących się niską zawartością puryn, wymienia się następujące:

  • owoce: wszystkie, w tym agrest, czereśnie, gruszki, jabłka, wiśnie, czerwona porzeczka, maliny, kiwi, pomarańcze, truskawki, śliwki, winogrona, morele,
  • warzywa: większość, tj. cukinia, marchew, ogórki, pomidory, rzodkiewki, sałata, ziemniaki, cebula, buraki czerwone, papryka zielona, kalafior, kapusta włoska, bakłażany, szparagi,
  • nabiał: mleko oraz jego fermentowane przetwory (kefir, maślanka, mleko acidofilne), chude sery twarogowe, serek wiejski ziarnisty, ser żółty,
  • produkty zbożowe: chleb, makaron, kasza, ryż,
  • tłuszcze: w umiarkowanych ilościach, oleje roślinne dodawane na zimno, orzechy (laskowe, migdały, orzechy włoskie), nasiona (słonecznik),
  • jaja.

Średnią zawartością puryn oznaczają się natomiast:

  • w ograniczonych ilościach mięso: kura, kurczak, indyk, królik, wołowina, wieprzowina, szynka gotowana;
  • ryby: dorsz, flądra, lin oraz sandacz.
Wykazano, że bogate w związki fenolowe wiśnie charakteryzują się wyjątkowo korzystnym działaniem w terapii dny moczanowej, jak również w przypadku chorób jej współtowarzyszących.                                              

Co pić, gdy choruje się na podagrę?

Jak już wcześniej wspomniano, istotnym elementem dobrze skomponowanej w dnie moczanowej diety jest odpowiednio wysoka podaż płynów. Wśród zalecanych wymienia się oczywiście wodę mineralną, a także napary z ziół i owoców.

Na liście niewskazanych znajdują się natomiast napoje takie jak czarna herbata, kawa naturalna (dozwolona 1, maksymalnie 2 filiżanki dziennie) oraz alkohol.

Analizując dostępne zalecenia żywieniowe, w tym tabele produktów wskazanych i przeciwwskazanych, można natrafić na wiele rozbieżności. Cechą wspólną wszystkich rekomendacji jest m.in. znaczące ograniczenie mięsa i jego przetworów (np. wędzonek, konserw, marynat – w tym także przetworów rybnych), przy równoległym zwiększeniu spożycia warzyw i owoców oraz wypijaniu odpowiedniej ilości płynów.

Jadłospis w diecie przy dnie moczanowej – przykładowe przepisy

Śniadanie – Grahamka z serkiem i rzodkiewką

Bułkę grahamkę przepołów, cienko posmaruj masłem, obłóż zieloną sałatą. Serek wiejski połącz w miseczce z kilkoma, drobno pokrojonymi rzodkiewkami oraz posiekanym koperkiem. Zjedz wszystko razem.

II śniadanie – Koktajl truskawkowy z siemieniem

Opakowanie naturalnego kefiru zmiksuj z dużą garścią truskawek oraz 1 łyżką świeżo zmielonego siemienia lnianego. Możesz koktajl posłodzić odrobiną miodu.

Obiad – Risotto z warzywami (na 3-4 porcje)

Do rondla z grubym dnem wlej 2 łyżki oliwy extra vergine. Dodaj posiekaną, małą cebulę, zeszklij, cały czas mieszając. Wsyp 100 g białego ryżu przeznaczonego do risotto, dodaj szczyptę soli i smaż ok. minuty. Dorzuć pokrojoną w kostkę zieloną paprykę, marchewkę oraz małą cukinię, smaż kolejne 2 minuty. Wszystko zalej 2 szklankami wywaru jarzynowego, tak aby przykryć całość i duś, co jakiś czas mieszając – aż cały płyn zostanie przez ryż wchłonięty, a on sam będzie miękki. Zestaw z ognia, potrzymaj przez chwilę bez przykrycia, porcję podawaj posypaną odrobiną startego sera żółtego.

Podwieczorek – Wiśnie z orzechami

Do miseczki wrzuć garść wydrylowanych z pestek wiśni. Posyp owoce 1 łyżką posiekanych migdałów.

Kolacja – Omlet z surówką z pomidorów

2 jajka rozkłóć w miseczce z kilkoma łyżkami chudego mleka. Usmaż omlet na patelni posmarowanej odrobiną oleju rzepakowego. W międzyczasie pokrój pomidora w kostkę, przełóż na talerz, posyp posiekaną cebulką oraz szczypiorkiem. Całość podawaj z grzankami z pieczywa graham.

  1. M. Jarosz, Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2016/2017.
  2. D.  Włodarek i in., Dietoterapia, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2015
  3. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, Dna moczanowa 2019, „ncez.pl” [online]  https://ncez.pl/upload/zalecenia-dietetycy_cdo_ncez_dna_moczanowa_2019.pdf [dostęp:] 04.02.2021.
  4. J. Pęksa, A. Malinowska, Farmakoterapia i leczenie dietetyczne hiperurykemii oraz napadów dny moczanowej, „Farmakoterapia”, nr 26 (04) 2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wielkanoc dla alergików: bez mleka, jaj i pszenicy

    Nietolerancje pokarmowe dają się szczególnie we znaki podczas świąt. Osoby nietolerujące laktozy, a więc mleka i jego przetworów, muszą zapomnieć o tradycyjnym serniku, bezglutenowcy nie zjedzą żurku, zaś uczuleni na jaja zostaną zmuszeni obyć się bez koronnej, wielkanocnej potrawy. Czym zastąpić żelazne pozycje ze świątecznego menu?

  • Błonnik pokarmowy – gdzie i czym jest? Jak wpływa na zdrowie?

    Błonnik pokarmowy, zwany włóknem pokarmowym, to grupa substancji, która odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu układu pokarmowego człowieka. Wyróżnia się dwie frakcje błonnika pokarmowego: rozpuszczalną i nierozpuszczalną w wodzie. Każda wywiera określony wpływ na organizm. W jakich produktach można znaleźć błonnik pokarmowy i jakie są jego właściwości?

  • Mleko kokosowe – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie. Jak zrobić je w domu?

    Mleko kokosowe stanowi smaczną alternatywę dla mleka krowiego, dzięki czemu może znaleźć miejsce m.in. w diecie osób chorujących na celiakię, cukrzycę czy nietolerancję laktozy. Jakie właściwości i zastosowanie ma mleko kokosowe? Jak w łatwy sposób przygotować je samodzielnie w domu?

  • Gruszka – właściwości, wartości odżywcze, przepisy

    Jej dodatek do diety może pomóc przy uciążliwych zaparciach. Świetnie sprawdzi się jako element maseczki na przetłuszczającą się cerę. W dodatku pysznie smakuje zarówno w daniach na słodko, jak i na wytrawnie. Gruszka – jakimi wartościami odżywczymi się charakteryzuje? Czy jedzenie jej może zaszkodzić? Co dobrego przygotować z gruszek?

  • Kapary – smak, właściwości i zastosowanie w kuchni

    Kapary to roślina krzewiasta naturalnie występująca w strefie tropikalnej i w basenie Morza Śródziemnego. Pąki kwiatowe kaparów są znane już od wielu lat ze względu na swój charakterystyczny smak oraz działanie wspomagające trawienie i leczenie infekcji górnych dróg oddechowych. Kapary są ważnym źródłem wielu różnych biologicznie aktywnych substancji chemicznych, których właściwości terapeutyczne były już dobrze znane i cenione przez starożytnych Rzymian.

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający rzekomo najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Żele energetyczne – jak używać? Czy są tylko dla sportowców?

    Podczas długotrwałej, zwiększonej aktywności fizycznej, jak udział w maratonie, intensywny trening czy wyścig kolarski, organizm potrzebuje dużej ilości energii, którą czerpie z glukozy i glikogenu. W celu utrzymania wydolności na tym samym poziomie oraz niedopuszczenia do uczucia zmęczenia dobrym rozwiązaniem jest stosowanie żeli energetycznych, które w prosty sposób dostarczają łatwo przyswajalne węglowodany i pozwalają utrzymać cukier na odpowiednim poziomie.

  • E-book "Dieta na obniżenie cholesterolu. Produkty, suplementacja, jadłospis"

    Podwyższony poziom cholesterolu to stan, który może stanowić zagrożenie, prowadząc do rozwoju miażdżycy. Możesz przejąć kontrolę nad swoim profilem lipidowym. Jednym z kluczowych elementów leczenia tego stanu jest zmiana stylu życia. Codzienna aktywność fizyczna czy zaprzestanie palenia tytoniu to nie wszystko. Najważniejsza jest twoja dieta.  

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij