Choroby stawów – rodzaje, przyczyny i leczenie

Ból stawów (lub jednego z nich) to bardzo częsta dolegliwość. W jednym z ogólnopolskich badań prawie 1/3 osób dorosłych zgłosiła ból stawów, który wystąpił w ciągu ostatnich 30 dni — piszą autorzy artykułu Ból i obrzęk stawów opublikowanego w czasopiśmie „Medycyna po Dyplomie”. Najczęściej wymieniany był ból kolana, a następnie ból ramion i bioder. Im bardziej zaawansowany wiek pacjenta, tym bóle stawów stają się coraz powszechniejsze; często wynikają z postępujących deformacji w przebiegu starzenia się.  

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

RZS to przewlekła, postępująca choroba autoimmunologiczna z okresami zaostrzeń i remisji. Kobiety zapadają na nią częściej niż mężczyźni. Początkowo zmiany obejmują błonę maziową stawów. Z czasem schorzenie to je niszczy, doprowadza do ich zniekształcenia i sprawia, że zostają unieruchomione. Wraz z rozwojem atakuje także inne narządy. 

Objawy, które mogą pojawić się na początku choroby to:

• stan podgorączkowy,
• bóle stawów i mięśni,
• mrowienie oraz drętwienie kończyn,
• poranna sztywność stawów, która wraz z postępem choroby trwa coraz dłużej,
• brak apetytu i związane z nim chudnięcie.

Zdarza się także, że dolegliwość zaczyna się ostrym stanem zapalnym jednego lub wielu stawów (najczęściej nadgarstków i rąk).RZS nie da się wyleczyć, lecz szybka diagnoza i nowoczesne terapie pozwalają zahamować destrukcję stawów, zwłaszcza we wczesnym stadium. 

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS)

ŁZS to przewlekłe zapalenie stawów związane z łuszczycą. Najczęściej pojawia się po kilku latach od pierwszego wystąpienia zmian skórnych, ale zdarza się również, że je wyprzedza lub rozwija się bez objawów. Choroba może zacząć się nagle, towarzyszy jej często gorączka i zapalenie jednego lub kilku stawów. ŁZS, podobnie jak RZS nie da się wyleczyć całkowicie. Można jednak uzyskać okresową poprawę. 

Reaktywne zapalenie stawów (REA)

REA to choroba, która pojawia się po wcześniejszym zakażeniu bakteryjnym przewodu pokarmowego lub dróg moczowo-płciowych (np. salmonellą czy chlamydią). Co ciekawe, w samych stawach nie ma bakterii, są tam jedynie ich antygeny. Stan zapalny objawiający się bólem i obrzękiem może objąć jeden lub kilka stawów.

Początkowe objawy:

• złe samopoczucie,
• gorączka,
• bóle brzucha,
• biegunka.

Chorobie mogą towarzyszyć objawy, które nie dotyczą stawów, np. zmiany skórne narządów płciowych, wysypka na dłoniach i podeszwach stóp, a nawet zapalenie spojówek, niewyraźne widzenie oraz inne problemy ze wzrokiem. Dolegliwość najczęściej mija, ale u niewielkiej części pacjentów ma charakter przewlekły i postępujący. 

Dna moczanowa (artretyzm, podagra) — jedna  z wielu chorób stawów

Dna moczanowa to zapalenie stawów, do którego dochodzi na skutek krystalizacji moczanu sodu w płynie stawowym, co jest związane ze zbyt wysokim stężeniem kwasu moczowego w organizmie (spowodowanym, np. złą dietą, paleniem papierosów i innymi przyczynami).  Najczęściej dotyka mężczyzn po czterdziestce. Jednak zachorować na nią mogą także kobiety (na ogół nieco starsze). Pierwszy atak zazwyczaj dotyczy tylko jednego stawu (zwykle któregoś ze stawów stopy). 

Objawy:

• ból stawu.
• obrzęk i zaczerwienienie skóry.

Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS, osteoartoza)

ChZS to przewlekła, postępująca choroba, która wiąże się z uszkodzeniem stawu, pojawianiem się osteofitów, czyli wyrośli kostnych, a także zwiotczeniem i zanikiem mięśni, stanem zapalnym ogarniającym błonę maziową. Dotyczy najczęściej osób po czterdziestce, nieco częściej kobiet niż mężczyzn. Może mieć wiele przyczyn — od genetycznych lub związanych z chorobami ogólnoustrojowymi (np. niedoczynnością tarczycy lub cukrzycą) po takie, które wiążą się z uszkodzeniem mechanicznym lub przeciążeniem stawu.

Objawy: 

• poranna sztywność stawów trwająca nie dłużej niż pół godziny,
• ból, który nasila się, gdy staw jest obciążony,
• strzelanie w stawach.

Zmiany zwyrodnieniowe mogą dotyczyć stawu biodrowego, kolanowego, stawów rąk oraz kręgosłupa. Leczenie zmierza do opanowaniu bólu i ich zahamowania.

Problemy ze stawami (ból, obrzęki, sztywność i inne) mogą mieć także wiele innych przyczyn, nawet takich, które nie kojarzą się z układem ruchu (np. wirusowe zapalenie wątroby typu B i C). Powinny być wyjaśnione, a w razie potrzeby poddane dokładnej diagnostyce (m.in. badaniu radiologicznemu, USG, rezonansowi magnetycznemu). Współczesna medycyna zna wiele sposobów, by zmniejszyć ból, zahamować destrukcję stawów i zapobiec niepełnosprawności. Nie należy jednak zwlekać z rozpoczęciem leczenia.