Suplementy diety i leki bezpieczne dla kobiet ciężarnych

Suplementy w ciąży

Zróżnicowana dieta, bogata w witaminy i minerały może zapewnić pokrycie zapotrzebowania na te składniki w normalnych warunkach. Podczas ciąży wzrasta zapotrzebowanie na składniki odżywcze, a ilości dostarczane z pożywieniem mogą być niewystarczające. W przypadku stwierdzenia niedoboru można sięgnąć po suplementację, jednak w przypadku kobiet ciężarnych zawsze należy skonsultować to z lekarzem, a decyzja powinna być poparta wynikami przeprowadzonych badań. Warto również kierować się rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, zgodnie z którymi składnikami o korzystnym wpływie dla kobiet w ciąży są kwas foliowy, witamina D₃, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, jod i żelazo.

Niezbędna suplementacja dla ciężarnej: kwas foliowy i kwasy omega-3

Eksperci rekomendują suplementację kwasem foliowym w dawce 0,4 mg na dobę u kobiet planujących ciążę oraz w ciąży aż do momentu zakończenia organogenezy. Dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka ważne jest także dostarczenie odpowiedniej ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych. W przypadku spożywania niewielkich ilości tłustych ryb i braku innych źródeł DHA (kwas dokozaheksaenowy należący do kwasów omega-3), kobiety w ciąży powinny przyjmować co najmniej 600 mg DHA codziennie.

Rola witaminy D₃ i jodu w ciąży

W ciąży stwierdza się również wzrost zapotrzebowania na jod, który jest bardzo ważny dla prawidłowego rozwoju dziecka. Dla kobiet ciężarnych dobowa dawka jodu to 200 mikrogramów na dobę. Kobiety w ciąży narażone są na niedobór witaminy D₃, z tego powodu przy ograniczonej syntezie skórnej oraz w przypadku diety niepokrywającej zapotrzebowania na witaminę D₃ zaleca się suplementację w ilości 2000 j.m. na dobę.

Czy należy przyjmować żelazo w ciąży?

U kobiet w ciąży często stwierdza się niedokrwistość. Anemia wynikająca z niedoboru żelaza może zwiększać ryzyko wystąpienia m.in. porodu przedwczesnego. Na niedobór żelaza szczególnie narażone są kobiety będące na diecie wegańskiej lub wegetariańskiej oraz kobiety z zaburzeniami wchłaniania. Suplementacja może zatem być prowadzona u kobiet z niedokrwistością, planujących ciążę oraz u kobiet, u których przewiduje się wystąpienie niedokrwistości w ciąży. Ze względu na niekorzystne działanie wysokich dawek żelaza na zarodek, ponownie należy włączyć suplementację dopiero po ukończeniu 8 tygodnia ciąży w dawce ustalonej przez lekarza.

Leki w ciąży – bezpieczeństwo ich stosowania

Stosowanie leków w ciąży powinno być ograniczone do tych, które są konieczne. Zawsze decyzję o tym powinien podjąć lekarz prowadzący ciążę, oceniając stosunek korzyści do ryzyka. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) wprowadziła w 1979 r. podział leków pod względem bezpieczeństwa ich stosowania w ciąży i podczas karmienia piersią. Podział obejmuje 5 kategorii:

• Kategoria A: preparaty, w przypadku których badania prowadzone na zwierzętach oraz obserwacje u ludzi nie wykazały zagrożenia dla rozwoju płodu.
• Kategoria B: preparaty, w przypadku których w badaniach na zwierzętach nie obserwowano zagrożenia dla rozwoju płodu, ale nie przeprowadzono badań u ludzi lub badania przeprowadzone na zwierzętach wykazały objawy niepożądane dla płodu, a obserwacje u ludzi nie potwierdziły zagrożenia dla płodu.
• Kategoria C: preparaty, w przypadku których badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne, nie przeprowadzono badań u ludzi lub nie przeprowadzono badań u ludzi i zwierząt. Leki te można stosować wyłącznie wtedy, gdy w opinii lekarza spodziewana korzyść dla matki przewyższa potencjalne ryzyko dla płodu.
• Kategoria D: preparaty, dla których ustalono – na podstawie dotychczas prowadzonych obserwacji – że stanowią zagrożenie dla płodu. Ich stosowanie jest dopuszczalne jedynie w przypadku bezwzględnej konieczności ze względu na dobro matki, a podanie leku bezpiecznego jest niemożliwe lub nieskuteczne.
• Kategoria X: preparaty, w przypadku których przeprowadzono badania na zwierzętach lub u ludzi i potwierdzono występowanie nieprawidłowości u płodu lub dostępne są dowody o niekorzystnym działaniu preparatu na ludzki płód i podczas stosowania preparatu ryzyko przewyższa korzyści.

Od roku 2009 FDA rekomenduje odstąpienie od ustalonego wiele lat wcześniej podziału na powyższe kategorie.

Podział ten nadal jest często uwzględniany, jednak najnowsza klasyfikacja leków dopuszczonych do stosowania w ciąży powinna być oparta na informacjach opisowych dostępnych m.in. w ulotkach leków i zawierać ocenę ryzyka stosowania danego leku w ciąży lub podczas karmienia piersią. Istnieją również specjalistyczne bazy informacji o lekach, pozwalające określić ryzyko stosowania leków w ciąży. Warto więc porozmawiać z lekarzem lub farmaceutą, jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości na temat bezpieczeństwa stosowania zleconych leków.

Podsumowując, stosowanie leków w ciąży niekiedy jest konieczne. Przed zastosowaniem jakiegokolwiek leku w czasie ciąży pacjentka powinna skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Ponadto warto zadbać o to, by nasza dieta była urozmaicona i dostarczała wszystkich niezbędnych dla zdrowia składników. U kobiet w ciąży, gdy występuje zwiększone zapotrzebowanie, można rozważyć suplementację składników, uwzględniając aktualne zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego.