Alzheimer (demencja starcza) – objawy, leczenie i przyczyny

Czym jest choroba Alzheimera (demencja starcza)?

Choroba Alzheimera jest zwyrodnieniową chorobą mózgu, w przebiegu której dochodzi do powstania zaburzeń tzw. wyższych funkcji umysłowych, takich jak pamięć, mowa czy też myślenie abstrakcyjne. 

Obecnie znane są czynniki, których obecność u zdrowej osoby zwiększa statystyczne prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby w przyszłości. Do czynników tych zalicza się przede wszystkim wiek po 65. roku życia, płeć żeńską, niski poziom wykształcenia, cukrzycę oraz posiadanie w rodzinie osoby, u której wcześniej została zdiagnozowana choroba Alzheimera. Dodatkowo, znanych jest też kilka mutacji genów, które powodują tzw. rodzinną postać choroby Alzheimera. Są to jednak bardzo rzadkie odmiany choroby o nieco innym przebiegu niż postać choroby nieuwarunkowana genetycznie (czyli postać sporadyczna). Zdarza się, że choroba Alzheimera zaczyna się rozwijać u pacjentów, którzy przeżyli traumatyczne wydarzenie lub byli poddani działaniu długo i mocno nasilonego stresu (miedzy innymi w przebiegu innej ciężkiej choroby, po pobycie w szpitalu, po udarze czy też po poważnym urazie głowy). 

Jakie są objawy choroby Alzheimera?

Początkowo objawy choroby Alzheimera, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, są bardzo niecharakterystyczne i mogą przypominać między innymi nerwicę ze stanami lękowymi lub depresję, czasami są to po prostu zaburzenia zachowania lub też różnego rodzaju dziwactwa. Z czasem do tych objawów zaczynają się też dołączać  inne, dotyczące zaburzeń pamięci, zwłaszcza pamięci świeżej. Ponadto dochodzi też do upośledzenia zdolności do pracy, pojawiają się też zaburzenia afatyczne (afazja jest to zaburzenie funkcji językowych powstałe na skutek uszkodzenia mózgu). Początkowo zaburzenia te są bardzo dyskretne, jednak wraz z postępem choroby są one coraz bardziej nasilone.

Do wczesnych objawów choroby Alzheimera należą również zaburzenia orientacji wzrokowo-przestrzennej. Chory, który jest jeszcze w pełni sprawny, nie potrafi np. wrócić do własnego domu, w którym mieszka od wielu lat. Powoli zaczyna rozwijać się zespół otępienny, który z biegiem czasu powoduje całkowitą bezradność chorych. Pacjenci mają coraz większy problem z zapamiętywaniem nowych rzeczy, często jednak bardzo dokładnie pamiętają różnego rodzaju fakty z zamierzchłej przeszłości, np. ze swojego dzieciństwa. Mowa pacjentów staje się coraz bardziej zubożała, nie pamiętają oni podstawowych słów. Często chorzy stają się też agresywni w zachowaniu w stosunku do innych osób, są też drażliwi, dochodzi do zaburzeń rytmu snu i czuwania (mają problemy ze snem w nocy, natomiast potrafią przespać cały dzień). Zdarzają się też omamy - pacjenci widzą i słyszą osoby, których nie ma w pobliżu chorego.

W schyłkowej fazie choroby, pacjent nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować, nie potrafi wykonywać codziennych czynności, miedzy innymi nie jest w stanie się ubrać, skorzystać z toalety czy też posługiwać się sztućcami przy jedzeniu. Pacjenci zaczynają mieć też problemy z poruszaniem się, są coraz bardziej narażeni na różnego rodzaju upadki oraz coraz więcej czasu spędzają leżąc w łóżku, pojawiają się problemy z utrzymaniem moczu i stolca oraz problemy z połykaniem, w tym okresie chorzy bezwzględnie wymagają stałej opieki innej osoby. 

Jak wygląda diagnostyka choroby Alzheimera?

W przypadku podejrzenia choroby Alzheimera (bardzo często pierwsze podejrzenie wysuwa rodzina pacjenta, bowiem pacjent zaczyna się według swoich najbliższych dziwnie zachować, jego zachowanie różni się od dotychczasowego). Pacjent musi zostać dokładnie zbadany przez lekarza neurologa i psychiatrę. Istnieją specjalne kryteria diagnostyczne i testy (miedzy innymi jest to tzw. test zegara oraz krótka skala oceny stanu psychicznego – MMSE), na podstawie których specjalista jest w stanie postawić właściwą diagnozę.

Ponadto w przypadku podejrzenia choroby Alzheimera wykonywane są też badania obrazowe, przede wszystkim jest to rezonans magnetyczny głowy, można też wykonać tomografie komputerową. Badania te nie służą jednak do postawienia rozpoznania choroby Alzheimera, a do wykluczenia innych potencjalnych przyczyn otępienia, jak np. guz mózgu, zmiany niedokrwienne czy też zmiany pourazowe. Jeśli lekarz zdiagnozuje u pacjenta chorobę Alzheimera, wtedy chory wymaga włączenia właściwego postępowania. 

Jak wygląda leczenie choroby Alzheimera?

W chwili obecnej nie ma niestety leków, które są w stanie cofnąć powstałe już w mózgu zmiany, jak również nie są one w stanie zapobiec dalszemu rozwojowi choroby, mogą je one jedynie ewentualnie trochę spowolnić.

Rokowanie w przebiegu choroby Alzheimera jest niestety niepomyślne, w przeciągu kilku lat, zwykle z powodu powikłań, choroba prowadzi do śmierci pacjenta. W ostatnim okresie życia chorzy wymagają stałej opieki rodziny, dlatego też choroba nie obciąża tylko chorego, ale także jego najbliższych. Opieka nad pacjentem cierpiącym z powodu otępienia starczego nie jest łatwa i wymaga od osoby sprawującej piecze nad chorym dużej cierpliwości i wyrozumiałości.