Co to jest skleroza i jak się objawia?

Skleroza – co to jest?

Skleroza to zespół objawów chorobowych o charakterze otępiennym wywołany nasilającą się miażdżycą tętnic doprowadzających krew do mózgu. W błonie wewnętrznej naszych naczyń krwionośnych odkładają się szkodliwe estry cholesterolowe i trójglicerydy, które wywołują przewlekły stan zapalny. W miarę upływu lat zmiany te ulegają zwapnieniu i powodują zmniejszenie elastyczności oraz światła tętnic. Zmniejsza się przez to przepływ krwi ze składnikami odżywczymi i tlenem przez te naczynia, co prowadzi do przewlekłego niedokrwienia naszych narządów wewnętrznych. Zmiany patologiczne dotykają wszystkich naczyń w organizmie, jednak najgroźniejsze dla człowieka objawy pojawiają się, gdy dochodzi do zwężenia naczyń wieńcowych oraz domózgowych. Gdy mózg ulega niedokrwieniu, prowadzi to do obumierania neuronów, co skutkuje zaburzeniami funkcji neurologicznych i psychicznych mózgu. Można więc powiedzieć, że skleroza to inaczej po prostu postępujące zaburzenia pamięci i zachowania wynikające z rozległych zmian miażdżycowych obecnych w tętnicach domózgowych, które prowadzą do niedokrwienia neuronów.

Skleroza – przyczyny

Na to, by dopadła nas skleroza, pracujemy całe życie, gdyż odkładanie blaszek miażdżycowych zaczyna się już we wczesnej młodości. Niestety jest to choroba cywilizacyjna XXI wieku i trudno nam unikać czynników, które powodują jej szybki rozwój. Należą do nich głównie: siedzący tryb życia, niewłaściwa dieta bogata w tłuszcze, jedzenie fast foodów i słodyczy, co prowadzi do podwyższonych stężeń cholesterolu i trójglicerydów we krwi oraz do zaburzenia gospodarki lipidowej organizmu. Jeśli dołożymy do tego wysoki poziom stresu w pracy, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, brak aktywności ruchowej, palenie papierosów czy nadużywanie alkoholu, to z pewnością jesteśmy w grupie ryzyka osób, u których w przyszłości mogą rozwinąć się objawy sklerozy. Jeśli występuje u nas kilka z tych czynników łącznie, to niestety ryzyko choroby wzrasta. Oprócz tego wzrasta również ryzyko udaru mózgu czy zawału serca, które nieodzownie połączone są z obecnością rozległych zmian miażdżycowych w głównej mierze odpowiedzialnych za występowanie sklerozy. Oczywiście ryzyko rośnie również wraz z wiekiem pacjenta. Często u starszych osób na objawy sklerozy mogą nałożyć się objawy związane z zespołem otępiennym czy starczymi zmianami organicznymi mózgu.

Skleroza – dziedziczenie

Skleroza nie jest schorzeniem dziedzicznym – na rozwój jej objawów pracujemy całe życie poprzez niezdrowy tryb życia, nieprawidłowe odżywianie, palenie papierosów czy nadmierne picie alkoholu. Oczywiście istnieją również uwarunkowania genetyczne, które prowadzą do wcześniejszego rozwoju zmian miażdżycowych i większego ryzyka wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych czy sklerozy, jednak to głównie styl życia odpowiada za pojawienie się tej jednostki chorobowej.

Skleroza – objawy

W początkowej fazie objawy sklerozy wyglądają niewinnie i łatwo je przeoczyć. Symptomy tej choroby są niejednoznaczne i zależą w dużym stopniu od umiejscowienia zwężonych naczyń krwionośnych. Początkowo pacjent czuje się osłabiony, brakuje mu siły do wykonywania pracy i codziennych czynności. Jest senny lub przeciwnie – mimo zmęczenia nie może zasnąć. Następnie pojawia się stopniowa utrata zdolności poznawczych, trudności w skupieniu myśli i zaburzenia pamięci. Choroba jest łatwo rozpoznawalna, gdy przejdzie w etap zaawansowany. Pojawiają się luki w pamięci, chory jest zdezorientowany, nie poznaje ludzi ani miejsc. Reaguje na to bardzo emocjonalnie, wybuchając płaczem lub złością na cały świat.

Coraz większe luki w pamięci czy zaburzenia mowy powodują niemożność wykonywania pracy i codziennych czynności życiowych. Prowadzi to w końcu do tego, że chory ogranicza swoją aktywność umysłową czy ruchową do zera, rezygnując z normalnego życia. Dotyczy to zwłaszcza bardzo zaawansowanej sklerozy, w której dodatkowo mogą pojawić się niedowłady czy paraliż jednej strony ciała.

Czy skleroza nie boli?

Niestety to popularne, ujęte w przysłowie, stwierdzenie jest prawdziwe. Często objawy sklerozy pojawiają się dopiero wtedy, gdy zmiany miażdżycowe są na tyle zaawansowane, że nie jesteśmy w stanie ich cofnąć. Dlatego tak ważna w tym przypadku jest profilaktyka tego schorzenia.

Skleroza – jak leczyć?

Jak już wcześniej zostało wspomniane, łatwiej jest zapobiegać tej chorobie niż ją leczyć. Profilaktyka sklerozy polega na stosowaniu zdrowej niskotłuszczowej diety, ograniczeniu spożycia tłuszczów zwierzęcych oraz cukrów prostych. Należy zastąpić je dużą ilością warzyw i owoców, produktami zbożowymi z pełnego ziarna oraz chudym mięsem. Koniecznie trzeba zrezygnować z palenia papierosów, picia alkoholu oraz unikać stresu.

Zmiana sposobu odżywiania oraz prowadzenie zdrowego trybu życia są najlepszym lekarstwem na sklerozę. Medycyna może nam pomóc poprzez podanie leków rozszerzających naczynia krwionośne i łagodzących objawy miażdżycy, stabilizujących ciśnienie oraz redukujących stężenie cholesterolu we krwi, ale nie jesteśmy w stanie cofnąć powstałych już zmian miażdżycowych w tętnicach. W niektórych przypadkach przy znacznym zwężeniu tętnic doprowadzających krew do mózgu można rozważyć zabieg operacyjny usuwający blaszkę miażdżycową lub udrażniający zwężoną tętnicę.

Demencja a skleroza

Często w potocznym języku skleroza, czyli miażdżyca tętnic, jest używana zamiennie z określeniem demencja lub demencja starcza. Pacjenci w gabinetach lekarskich pytają się, czy skleroza to demencja. Jest to błąd, gdyż są to odmienne jednostki chorobowe. Demencja to przewlekły stan kliniczny, który związany jest z zaburzeniami funkcji umysłowych wskutek uszkodzenia mózgu, i ma wiele różnych przyczyn. Skleroza jest jedną z nich, gdyż niedokrwienie mózgu może prowadzić do jego nieodwracalnego uszkodzenia, a co za tym idzie – do postępujących zmian o charakterze otępiennym.

Alzheimer a skleroza

Podobny błąd pacjenci często popełniają, zastanawiając się, czy skleroza to Alzheimer. Są to dwa zupełnie różne schorzenia, nie mające ze sobą nic wspólnego. W chorobie Alzheimera dochodzi do powstania trwałych zmian organicznych mózgu, które objawiają się jako postępujące zaburzenia pamięci oraz zachowania. W przebiegu tego schorzenia dochodzi do odkładania się w mózgu patologicznych białek, które uszkadzają neurony, a więc mechanizm powstawania objawów demencji jest zgoła odmienny niż w przypadku sklerozy. Szacuje się, że choroba Alzheimera jest przyczyną około 60-70% demencji.