
Jaki związek ma poziom wykształcenia z ryzykiem rozwoju choroby Alzheimera?
W nowym badaniu naukowcy z ośrodka badawczego Mass General Brigham zbadali wpływ poziomu wykształcenia na pogorszenie funkcji poznawczych. Przeanalizowali dane pochodzące od 675 osób (370 kobiet oraz 305 mężczyzn) będących nosicielami mutacji PSEN1, związanej z dziedziczną postacią choroby Alzheimera o wczesnym początku. Do jakich wniosków doszli?
Wyższe wykształcenie a Alzheimer
Choroba Alzheimera (ang. Alzheimer's disease) to postępujące i nieodwracalne schorzenie neurodegeneracyjne, które jest najczęstszą przyczyną demencji u osób po 65. roku życia. Charakteryzuje się stopniowym spadkiem funkcji poznawczych, co objawia się występowaniem problemów z pamięcią świeżą (dotyczącą zdarzeń i faktów mających miejsce w niedalekiej przeszłości), przyswajaniem nowych informacji oraz wykonywaniem codziennych czynności.
Przyczyny choroby Alzheimera nie są w pełni jasne. Na jej rozwój wpływ mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Osoby, które mają bliskiego krewnego zmagającego się z chorobą Alzheimera, są obarczone dwukrotnie większym ryzykiem rozwoju tego schorzenia, jednak większość przypadków nie jest spowodowana konkretną dziedziczną mutacją (do tej pory zidentyfikowano trzy geny odpowiadające za rzadką genetycznie uwarunkowaną postać choroby poprzez zwiększenie ilości β-amyloidu we krwi).
Nadzieja dla nosicieli mutacji PSEN1
Naukowcy przeanalizowali dane pochodzące od 675 osób z mutacją predysponującą do wczesnego wystąpienia choroby Alzheimera. U nosicieli mutacji PSEN1 średni wiek wystąpienia pierwszych objawów wynosi 44 lata, a pełnych symptomów demencji – 49 lat. Postęp choroby jest jednak różny, co dowodzi, że konieczna jest identyfikacja innych czynników genetycznych i środowiskowych, które mogą na to wpływać. Zespół badawczy odkrył, że wyższy poziom wykształcenia może chronić przed pojawieniem się zaburzeń pamięci i rozumowania we wczesnym wieku, nawet w przypadku obecności genetycznych czynników ryzyka.
Od pewnego już czasu wiadomo, że styl życia, ogólny stan zdrowia czy warunki społeczno-ekonomiczne mogą ograniczać ryzyko genetyczne. Teraz udowodniono również, że ilość lat, jaką pacjent przeznaczył na zdobywanie wykształcenia, jest ważnym modyfikowalnym czynnikiem opóźniającym i zapobiegającym demencji. Autorzy omawianego badania podkreślają jednak, że konieczne są dalsze analizy, aby określić, w jaki sposób ten i ewentualnie także inne elementy przyczyniają się do zapobiegania wczesnemu wystąpieniu objawów otępienia.
Pierwsze objawy demencji
Pierwsze objawy choroby Alzheimera najczęściej są mylone z naturalnym procesem starzenia się organizmu lub innymi problemami zdrowotnymi. Są to m.in. drobne kłopoty z pamięcią, problemy z koncentracją, utrata zainteresowania dotychczasowym hobby, zmiany nastroju czy trudności w nazywaniu przedmiotów.
W miarę postępu choroby objawy stają się bardziej charakterystyczne i wpływają negatywnie na codzienne funkcjonowanie. Do symptomów można zaliczyć przede wszystkim:
- kłopoty z pamięcią krótkotrwałą, trudności w zapamiętywaniu nowych informacji,
- problemy z organizacją i wykonywaniem codziennych czynności,
- zapominanie słów, problemy z utrzymaniem płynności w wyrażaniu myśli,
- zmiany osobowości, drażliwość, agresja,
- częstą utratę orientacji w przestrzeni, utrata poczucia czasu,
- regularne gubienie przedmiotów codziennego użytku,
- zaburzenia odżywiania, zapominanie o konieczności zjedzenia posiłku.