Lunatyczka na tle Księzyca
Paulina Kłos-Wojtczak

Lunatykowanie, sennowłóctwo – czy somnambulizm można wyleczyć?

Lunatykowanie, inaczej somnambulizm lub sennowłóctwo, to zaburzenie snu występujące u osób dorosłych, ale jednak przede wszystkim u małych dzieci. Doświadcza go od kilku do kilkunastu procent najmłodszych. Czym jest ta przypadłość? Co wiadomo na jej temat?

O lunatykowaniu mówi się bardzo często jako o niezwykłym i niecodziennym zjawisku. Wokół somnambulizmu narosło przez lata wiele mitów, które wymagają jednoznacznego rozwiania. Pora bliżej przyjrzeć się temu zaburzeniu snu. Czy rodzice dzieci lunatykujących mają się czego obawiać?

Co to jest somnambulizm – sennowłóctwo?

Somnambulizm zaliczany jest do zaburzeń snu, które przebiegają bez uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Ta parasomnia występuje przede wszystkim u dzieci między 5. a 12. rokiem życia. Tendencja do lunatykowania utrzymuje się u 2-5% osób dorosłych.

Sennowłóctwo polega na powtarzaniu określonych, często złożonych czynności ruchowych we śnie, czyli bez pełnego wybudzenia. Osoba dotknięta tą przypadłością nie pamięta całego zdarzenia. Takie epizody ruchowe trwają przeciętnie 10 minut i pojawiają się w głębokiej fazie snu. Co ciekawe, ruchy wykonywane przez dzieci są na ogół znacznie wolniejsze niż u osób dorosłych. Dorosły może dodatkowo wykazywać zachowania agresywne, zarówno ruchowe, jak i słowne.

Warto podkreślić, że podczas lunatykowania dochodzi do przytępienia odbioru bodźców bólowych i słuchowych, co oznacza, że lunatyk nie czuje bólu, a także nie słyszy słów wypowiadanych w jego kierunku przez osoby najbliższe. Na szczęście sennowłóctwo nie ma podłoża patologicznego i najczęściej ma charakter przemijający. Zgodnie z danymi lunatykowanie znacznie częściej dotyka chłopców niż dziewczynki. Jak dotąd nie udało się rozstrzygnąć, dlaczego taka zależność ma miejsce.

Zobacz ofertę środków sprzyjających zasypianiu na DOZ.pl

Lunatykowanie – objawy

Jak rodzic może rozpoznać, że jego dziecko lunatykuje? Typowe objawy to:

  • chodzenie, bieganie lub jakikolwiek inny sposób przemieszczania się po domu w trakcie snu,
  • wypowiadanie niezrozumiałych, niewyraźnych słów, czasem szeptu (dziecko może używać słów, których nie używa na co dzień, np. przekleństwa),
  • napady krzyku podczas nocnych spacerów (co jest spowodowane lękami nocnymi),
  • obojętna, maskowata twarz,
  • trudność w porozumiewaniu się.
Rodzic powinien w pełni kontrolować ruchy lunatykującego dziecka. Dobrym pomysłem będzie zainstalowanie w mieszkaniu bramek zabezpieczających, zwłaszcza w miejscach niebezpiecznych, np. przy schodach.

Powiązane produkty

Lunatykowanie – przyczyny

Przyczyny somnambulizmu nie są do końca poznane. Obecnie istniejąca teoria informuje nas o tym, że zaburzenie senne może mieć podłoże genetyczne. Liczne badania nad mózgiem, w tym elektroencefalografia (EEG) i rezonans magnetyczny, nie wykazały żadnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu tego organu podczas epizodu lunatykowania.

Istnieją jednak czynniki, które znacznie zwiększają ryzyko sennowłóctwa u osób, które wykazują do niego tendencję. Są to przede wszystkim: przewlekłe zmęczenie, przyjmowanie leków o działaniu uspokajającym, a także gorączka. Jak się okazuje, lunatykowanie może pojawić się u alkoholików, u których to wydłuża epizody sennowłóctwa lub zwiększa ich częstotliwość. Jak widać, odpowiednia higiena snu wydaje się być ważnym czynnikiem, o który należy zadbać, gdy ma się skłonność do nocnych wędrówek.

Lunatykowanie może współwystępować z zaburzeniami oddychania, w tym obturacyjnym bezdechem sennym, czy też wadami w budowie przegrody nosowej. Jest częstsze u osób cierpiących na nerwicę, padaczkę i choroby otępienne.

Ile trwa epizod sennowłóctwa?

Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, ile może trwać lunatykowanie. Jest to bowiem kwestia osobnicza. Najczęściej jednak epizody somnambulizmu pojawiają się po upływie od 1 do 2 godzin po zaśnięciu. Wykonywanie sekwencji ruchowych przeciętnie trwa od kilku do kilkunastu minut.

Czy powinno się budzić lunatyka?

Kwestia budzenia lunatyka jest sporna. Wszystko bowiem zależy od okoliczności i pojawienia się ewentualnego zagrożenia domownika, w tym dziecka. Przyjęło się, aby nie wybudzać osoby lunatykującej. Jest to poparte kilkoma uzasadnieniami. Przede wszystkim somnambulik po tak nagłym wybudzeniu może wykazywać zachowania agresywne, co może stanowić zagrożenie dla jego (i osoby wybudzającej) zdrowia, a nawet życia. Ponadto nagłe wybudzenie podczas epizodu lunatykowania może być dużym stresem i wiązać się z uczuciem dezorientacji, zmieszania, a nawet pojawienia się paniki.

Powstaje zatem pytanie – jak postępować z lunatykiem? Warto delikatnie nakłonić go do powrotu do łóżka. Co ciekawe, osoby z tym zaburzeniem snu są wyjątkowo podatne na sugestie z zewnątrz, dlatego spokojne naprowadzenie somnambulika do jego pokoju nie powinno stanowić większego problemu. Należy pamiętać, że odpowiedzi lunatyka są najczęściej pozbawione sensu, logiki i mogą być chaotyczne.

Lunatykowanie – ciekawostki

Sennowłóctwo u dzieci i dorosłych jest zjawiskiem, które od wielu lat fascynuje ludzi. W związku z tym, że jest stosunkowo rzadkie i nie mówi się o nim za wiele w przestrzeni publicznej, powstaje wiele pytań na temat natury lunatykowania. Poniżej kilka ciekawostek.

Czy lunatykuje się z otwartymi oczami?

Okazuje się, że lunatycy wykazują swoją aktywność ruchową najczęściej z otwartymi oczami. Uważa się, że pozwala im to unikać poważniejszych wypadków spowodowanych np. potknięciem. Trzeba jednak pamiętać, że sennowłóctwo może być niebezpieczne dla zdrowia i życia. W związku z tym, jeśli istnieje taka możliwość, należy kontrolować każdy ruch osoby lunatykującej.

Czy lunatyk może mówić?

Osoba lunatykująca może wypowiadać pojedyncze słowa, jednakże na ogół jej mowa jest nieskładna i chaotyczna. Nie jest zatem możliwe przeprowadzenie z nią pełnej konwersacji. Zdarza się, że podczas sennowłóctwa wypowiada się słowa o zabarwieniu agresywnym, których nie używa się na co dzień. Dotyczy to także dzieci i nie powinno wzbudzać obaw rodzica.

Lunatykowanie a oddawanie moczu – czy w trakcie lunatykowania można oddać mocz?

Jak się okazuje, podczas lunatykowania możliwe jest niekontrolowane oddawanie moczu. Jest to nawet dość powszechne. To jednak w pełni fizjologiczny i naturalny odruch, który następuje bez kontroli woli osoby lunatykującej.

Lunatykowanie a pełnia księżyca – czy zachodzi między nimi związek?

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu ludzie dostrzegali zależność między fazami księżyca a lunatykowaniem. Obecnie nie istnieje ani jedno przekonujące badanie naukowe, które potwierdza tę hipotezę.

Czy da się wyleczyć lunatykowanie?

W zdecydowanej większości przypadków zjawisko sennowłóctwa przechodzi wraz z wiekiem. Istnieją jednak wyjątki, które wymagają leczenia. Ma to związek z częstotliwością występowania epizodów. Niezwykle rzadko lekarz decyduje się na przepisanie leków z grupy benzodiazepin, w tym np. oksazepamu lub klonazepamu. Ważne jest wykluczenie współwystępowania innych chorób, w tym padaczki, otępienia czy też nerwicy.

Osoby, które mają tendencję do somnambulizmu, powinny w pierwszej kolejności zadbać o higienę snu, w tym m.in. ograniczenie ekspozycji na promieniowanie niebieskie przed snem, wywietrzenie sypialni i zachowanie w niej odpowiednio niskiej temperatury (oscylującej w granicach 19℃), a także o chodzenie spać o regularnych porach.

  1. M. Kaczor, Somnambulizm u dzieci, czyli lunatykujący pacjent u pediatry, „Pediatria po Dyplomie”, nr 1 2017.
  2. K. Janowski, A. Jelińska i A. Was, Somnambulizm. Obraz kliniczny i terapia, „Roczniki Psychologiczne”, nr 1 2010.
  3. J. Fliciński i B. Steinborn, Somnambulizm u dzieci, „Neurologia Dziecięca”, nr 20 2011.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przyczyny i objawy nerwicy – jakie są rodzaje i jak objawiają się zaburzenia nerwicowe?

    Nerwica to niepsychotyczne zaburzenie psychiczne, którego przyczyn upatruje się najczęściej w czynnikach środowiskowych oraz genetycznych. Objawy nerwicy nie obejmują wyłącznie sfery psychicznej (lęk, natrętne myśli), mogą także pochodzić ze strony układu oddechowego (np. trudności z oddychaniem), układu krążenia (np. przyspieszone tempo pracy serca), układu nerwowego (np. dezorientacja) czy układu pokarmowego (np. nudności i wymioty). W jaki jeszcze sposób mogą objawiać się zaburzenia nerwicowe?

  • Typy osobowości – jakie są? Charakterystyka

    Ludzie różnią się między sobą wyglądem, ale również – a może przede wszystkim – osobowością i charakterem. Warto poznać, w jaki sposób nauka odnosi się do tych kwestii i jakie typy osobowości wyodrębniali poszczególni badacze i myśliciele. W ten sposób możemy się również dowiedzieć, który typ osobowości sami posiadamy.

  • Jak rozpoznać "męską" depresję? Kto ma wiedzieć?

    Depresja to choroba, która może dotyczyć każdej płci, jednak niektóre cechy męskiej kultury i społeczeństwa mogą wpływać na to, w jaki sposób mężczyźni doświadczają i wyrażają objawy depresji.    

  • Wyzwania dla zdrowia psychicznego po pandemii COVID-19

    Jeszcze nigdy wcześniej nie żyliśmy w tak kosmopolitycznych warunkach. Świat trzymamy w telefonie, a na telekonferencjach łączymy się transnarodowo, międzykulturowo, interkontynentalnie. Podobnie szukamy konsultacji wirtualnych i teleporad ze specjalistami zdrowia i jedyne, co może stanowić barierę, to strefa czasowa i koszty.

  • Choroby psychiczne i związki. Jak żyć z osobą chorą psychicznie?

    Według badań przeprowadzonych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie nawet 25% Polaków może doświadczać w swoim życiu trudności z zakresu zdrowia psychicznego. Oznacza to, że ok. 9 milionów osób boryka się z problemami wymagającym terapii lub przynajmniej konsultacji ze specjalistą z zakresu zdrowia psychicznego. Oczywiście liczby te nie dają pełnego obrazu sytuacji i nie uwzględniają osób w przejściowych kryzysach psychicznych na skutek trudnych lub traumatycznych wydarzeń z życia. Problem ten może dotyczyć nawet połowy wszystkich dorosłych – oczywistym jest więc, że duża część z tych osób może tworzyć w tym czasie związki.

  • Zdrowie psychiczne: gdzie zwrócić się o pomoc?

    Coraz więcej słyszymy o konieczności dbania o swoje zdrowie psychiczne. Informacje o tym, jak to zrobić, obiegają internet, powstają kolejne poradniki, w których zawarte są sposoby, na czym owa dbałość ma się opierać.

  • Anhedonia – czym jest? Jak odzyskać radość z życia?

    Czujesz, że nic nie sprawia Ci przyjemności? Rzeczy, które kiedyś Cię cieszyły, teraz nie mają żadnego znaczenia? Być może doświadczasz anhedonii, która niesie za sobą wiele negatywnych konsekwencji. Anhedonia jest nie tylko jednym z objawów depresji, ale również współwystępuje z innymi trudnościami o podłożu psychicznym.

  • E-book "Dieta na relaks". Porady i jadłospis - jak złagodzić stres dietą

    Pod wpływem chronicznego stresu organizm wykorzystuje zgromadzone zapasy ustrojowe witamin z grupy B oraz znacząco zwiększa zapotrzebowanie na pełnowartościowe białko, nienasycone kwasy tłuszczowe (szczególnie kwas DHA), witaminy, składniki mineralne oraz bioaktywne związki o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym . Istnieją jednak produkty, które pozytywnie wpływają na samopoczucie i funkcje poznawcze/

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij