Zespół paciorkowcowego wstrząsu toksycznego – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół paciorkowcowego wstrząsu toksycznego (STSS) jest potencjalnie zagrażającą życiu infekcją bakteryjną wywoływaną przez paciorkowce grupy A. W jej przebiegu może dojść do niewydolności wielonarządowej, a w konsekwencji do śmierci chorego. Poznaj objawy i sposoby leczenia STSS.

Czym jest zespół paciorkowcowego wstrząsu toksycznego?

Zespół paciorkowcowego wstrząsu toksycznego (STSS, ang. Streptococcal Toxic Shock Syndrome) jest ciężkim, ale rzadko występującym schorzeniem wywoływanym przez paciorkowce grupy A, zwłaszcza Streptococcus pyogenes. Charakteryzuje się wysoką śmiertelnością (około 30% do 70% pacjentów umiera). Zazwyczaj ma gwałtowny początek i szybko postępuje – dochodzi wówczas do dysfunkcji wielonarządowej. Chorzy przeważnie wymagają przyjęcia na oddział intensywnej terapii (OIOM).

Bakterie zwykle dostają się do organizmu przez uszkodzoną skórę (skaleczenie, zadrapanie, owrzodzenie, oparzenie). W organizmie namnażają się w niekontrolowany sposób i uwalniają toksyny, które z kolei mogą prowadzić do indukcji kaskady cytokin i uszkodzenia narządów, takich jak serce, nerki, wątroba. Choroba może wystąpić u każdego, ale statystycznie częściej zmagają się z nią kobiety.

Objawy paciorkowcowego zespołu wstrząsu toksycznego

Objawy STSS obejmują:

• wysoką gorączkę (powyżej 38,9°C),
• dreszcze,
• bóle mięśni,
• nudności i/lub wymioty,
• biegunkę,
• wysypkę rumieniowo-plamistą (przypominającą oparzenia słoneczne),
• ból głowy,
• zawroty głowy, dezorientację, omdlenia,
• niskie ciśnienie krwi (skurczowe ciśnienie krwi <90 mmHg),
• tachykardię (przyspieszone tętno),
• tachypnoe (przyspieszenie częstości oddechów),
• przekrwienie błon śluzowych (zaczerwienienie jamy ustnej, spojówek),
• złuszczanie się skóry na podeszwach stóp lub dłoniach (1-2 tygodnie po wystąpieniu objawów),
• obniżoną liczbę płytek krwi  (<100 000/mm3),
• zaburzenia krzepnięcia krwi.

STTS – diagnoza i leczenie

W postawieniu rozpoznania najistotniejsze jest występowanie objawów klinicznych. Ponadto wykonuje się badania laboratoryjne, przede wszystkim:

• morfologię krwi,
• CRP,
• próby wątrobowe,
• stężenie kreatyniny w surowicy,
• czasy krzepnięcia,
• ASO (wykrywające obecność przeciwciał streptolizyny O wytwarzanych jako element obrony organizmu podczas zakażenia paciorkowcem grupy A),
• badanie mikrobiologiczne krwi.

Czasami istnieje potrzeba wykonania badań obrazowych, pomocnych w zlokalizowaniu ognisk zapalnych.

Leczenie obejmuje dożylne podawanie antybiotyków, płynów, preparatów przeciwgorączkowych i przeciwbólowych. Niektórzy pacjenci wymagają też tlenoterapii. Niezbędne jest również usunięcie źródła zakażenia. A jest to możliwe na przykład poprzez chirurgiczne oczyszczenie zakażonych tkanek. Niekiedy choremu podaje się też immunoglobuliny. Konieczna jest hospitalizacja.

Zespół paciorkowcowego wstrząsu toksycznego – powikłania

Nawet w przypadku wdrożenia agresywnego leczenia, może dojść do rozwoju powikłań, które mogą obejmować:

• niewydolność wątroby,
• niewydolność nerek,
• niewydolność serca,
• niewydolność oddechową,
• ciężkie blizny po chirurgicznym usunięciu zainfekowanych tkanek,
• amputację palców, a czasem kończyn.

Zapobieganie zespołowi paciorkowcowego wstrząsu toksycznego

Nie istnieje szczepionka zapobiegająca zakażeniom paciorkowcami grupy A. Można jednak podjąć pewne kroki, aby zminimalizować ryzyko rozwoju infekcji:

• oczyszczaj i opatruj wszelkie rany pojawiające się na skórze, nawet te nieduże,
• regularnie myj ręce,
• stosuj antybiotyki zgodnie z zaleceniami lekarza,
• unikaj kontaktu z osobami chorymi,
• w przypadku wystąpienia niepokojących objawów udaj się niezwłocznie do lekarza.