pobieranie krwi
Agnieszka Gierszon

Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

  1. Co to jest witamina D i dlaczego nazywa się ją metabolitem 25(OH)?
  2. Kiedy należy wykonać badanie poziomu witaminy D? Objawy niedoboru
  3. Jakie są objawy za wysokiego poziomu witaminy D?
  4. Jakie są normy laboratoryjne i funkcjonalne dla witaminy D? Czym różnią się te normy?
  5. Jak się przygotować do badania poziomu witaminy D? Czy trzeba być na czczo?
  6. Badanie poziomu witaminy D – cena, refundacja i skierowanie

Co to jest witamina D i dlaczego nazywa się ją metabolitem 25(OH)?

Witamina D to rozpuszczalny w tłuszczach związek chemiczny z grupy sekosteroli, występujący w dwóch formach – zawartej w roślinach witaminy D2 (ergokalcyferolu) oraz występującej tylko u zwierząt witaminy D3 (cholekalcyferolu). W organizmie ludzkim witamina D2 przyjmowana jest wraz z pokarmem roślinnym, a postać D3 wraz z pokarmami zwierzęcymi, w tym głównie olejami rybimi (egzogennie), jednak w przeważającej części (50–90%) nieaktywna postać witaminy D3 powstaje pod wpływem promieni słonecznych UVB w skórze z 7-dehydrocholesterolu. Witaminy D2 i D3 pełnią zatem u ludzi funkcję prohormonów, które aktywną biologicznie postać 1,25-dihydroksywitaminy D (lub w skrócie 1,25(OH)2D) uzyskują dopiero w wyniku hydroksylacji zachodzącej w wątrobie i nerkach. Główną postacią, pod którą witamina D występuje w krążeniu, jest 25-hydroksywitamina D (inaczej 25(OH)D, 25-hydroksycholekalcyferol, kalcydiol), czyli metabolit będący efektem pierwszej hydroksylacji cząsteczki witaminy D2 i D3 w pozycji 25, do której dochodzi w wątrobie. Kalcydiol wykazuje słabą aktywność biologiczną i w nerkach ulega kolejnej hydroksylacji do postaci 1,25(OH)2D, czyli aktywnego hormonu witaminy D, znanego również pod nazwą kalcytriol.

Witamina D odpowiada w organizmie za procesy związane z gospodarką wapniowo-fosforanową, wpływa na prawidłowy wzrost, budowę i funkcję kości. Poziom witaminy D oznacza się m.in. w diagnostyce i leczeniu krzywicy, osteoporozy i osteomalacji oraz w diagnostyce zatruć witaminą D w przypadkach nieprawidłowej suplementacji. Wskazania do oznaczenia poziomu witaminy D stanowią też choroby nerek, w tym zespół nerczycowy, zaburzenia wchłaniania i choroby wątroby oraz leczenie niektórymi lekami z grupy kortykosteroidów, lekami przeciwpadaczkowymi i immunosupresyjnymi.

W badaniu laboratoryjnym oznacza się zwykle tzw. 25-hydroksywitaminę D całkowitą, można jednak oznaczyć także dwie różne formy witaminy D występujące we krwi, tj. 25-hydroksywitaminę D [25(OH)D] i 1,25-dihydroksywitaminę D [1,25(OH)(2)D].

Kiedy należy wykonać badanie poziomu witaminy D? Objawy niedoboru

Niedobór witaminy D to problem, z którym zmagają się ludzie na całym świecie, niezależnie od szerokości geograficznej, wieku, rasy i płci. Również niektóre choroby cywilizacyjne (jak otyłość, cukrzyca typu 2, choroby układu krążenia, alkoholizm), autoimmunologiczne, alergiczne oraz choroby układu pokarmowego i wydalniczego mogą wpływać na pogłębianie się u pacjentów niedoboru witaminy D.

Badanie poziomu witaminy D zleca się w przypadkach, gdy u pacjentów stwierdza się objawy nieprawidłowego stężenia witaminy D, wapnia, fosforanów i/lub parathormonu, tj. osteoporozę, osteomalację lub łamliwość kości u dorosłych bądź krzywicę u dzieci. U pacjentów z niedoborem witaminy D często obserwuje się także bóle kostno-stawowe i mięśniowe, ogólne osłabienie, nadwagę, spadek odporności, bezsenność i zaburzenia trawienia. U dzieci z niedoborem witaminy D dochodzi do spowolnienia wzrostu i zmian krzywiczych.

Dowiedz się więcej, jak wygląda badanie poziomu parathormonu – kiedy i dlaczego osoby z zaburzeniami przytarczyc, nadciśnieniem, kłopotami nefrologicznymi powinny je wykonać?

Monitorowanie poziomu witaminy D prowadzi się także u pacjentów z chorobami nerek, przytarczyc i chorobami zaburzającymi wchłanianie tłuszczów, np. z mukowiscydozą czy chorobą Leśniowskiego-Crohna lub u pacjentów po operacjach żołądka, u pacjentów z sarkoidozą, u chorych z niektórymi chorobami układu krwiotwórczego (chłoniaki), z zaburzeniami odporności i u pacjentów onkologicznych. Poziom witaminy D oznacza się też przed wdrożeniem suplementacji i w celu oceny terapii witaminą D, fosforem, magnezem i wapniem, a także u pacjentów leczonych lekami immunosupresyjnymi, kortykosteroidami i lekami przeciwpadaczkowymi.

Jakie są objawy za wysokiego poziomu witaminy D?

Objawy za wysokiego poziomu witaminy D (kalcytriolu) obserwuje się w zasadzie wyłącznie w przypadku przedawkowania preparatów zawierających tę witaminę w przebiegu suplementacji. U zdrowych osób prowadzących prawidłową suplementację witaminy D objawy przedawkowania nie mają szansy wystąpić. Nie jest również możliwe, by poziom witaminy D przekroczył normę w wyniku nadmiernej ekspozycji na słońce. Hiperwitaminoza może pojawić się u osób, u których występuje mutacja genetyczna odpowiedzialna za metabolizm witaminy D, bądź u pacjentów z nadwrażliwością na tę witaminę. Niekiedy wzrost stężenia witaminy 1,25(OH)2D3 obserwuje się też u pacjentów z krzywicą typu 2, pierwotną nadczynnością przytarczyc oraz w przebiegu niektórych chorób układu krwiotwórczego.

Objawy przedawkowania witaminy D wiążą się ze wzrostem poziomu wapnia we krwi. Nadmiar wapnia odkłada się w komórkach serca, naczyń krwionośnych i nerek, co prowadzi do zaburzeń w zakresie układu sercowo-naczyniowego, nerwowego i wydalniczego.

Wśród objawów podwyższonego poziomu witaminy D wymienić należy:

  • ogólne złe samopoczucie z długotrwałym osłabieniem,
  • nadpobudliwość,
  • drgawki,
  • wzmożone pragnienie,
  • nudności,
  • wymioty,
  • zaparcia i bóle brzucha,
  • powiększenie wątroby i śledziony,
  • zaburzenia łaknienia,
  • bóle głowy, oczu i skóry,
  • świąd skóry.

Powiązane produkty

Jakie są normy laboratoryjne i funkcjonalne dla witaminy D? Czym różnią się te normy?

W związku z dużymi różnicami w metodologii oznaczania witaminy D nie wyznaczono powszechnych norm populacyjnych dla tego hormonu. W Polsce za optymalny poziom witaminy D dla osób dorosłych przyjmuje się zwykle wartość stężenia kalcydiolu (witaminy D25(OH)D) pomiędzy 30 a 50 ng/mL. Za niedobór witaminy D uważa się wartość równą i niższą niż 20 ng/mL, za stężenie suboptymalne wartości pomiędzy 20 a 30 ng/mL, za stężenie wysokie wartości pomiędzy 50 a 100 ng/mL, natomiast za stężenie niosące za sobą ryzyko zatrucia witaminą D wartości powyżej 100 ng/mL (w tej sytuacji sugeruje się pacjentowi ograniczenie lub przerwanie suplementacji witaminą D do czasu obniżenia poziomu kalcydiolu w surowicy).

Jak się przygotować do badania poziomu witaminy D? Czy trzeba być na czczo?

Próbka krwi do badania poziomu witaminy D pobierana jest z żyły łokciowej w zgięciu łokciowym. Do badania nie trzeba być na czczo, a test można przeprowadzić z próbki pobranej o dowolnej porze dnia.

Badanie poziomu witaminy D – cena, refundacja i skierowanie

Jeżeli pacjent otrzyma skierowanie na badanie poziomu witaminy D od lekarza specjalisty, np. od ortopedy, reumatologa bądź gastrologa, koszt badania zostanie zrefundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Gdy pacjent zdecyduje się na wykonanie badania poziomu witaminy D za odpłatnością, jego koszt nie powinien przekroczyć 65–80 zł, w zależności od lokalizacji laboratorium i stosowanej przez nie metody. W obu przypadkach czas oczekiwania na wynik nie powinien przekraczać dwóch dni roboczych.

  1. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, pod red. A. Dembińskiej-Kieć, J. Naskalskiego i B. Solnicy, wyd. IV, Wrocław 2018.
  2. Choroby układu wewnątrzwydzielniczego, red. Jarząb B., Płaczkiewicz-Jankowska E., [w:] Interna Szczeklika 2019, Kraków 2019.
  3. Sizar O., Khare S., Goyal A., Givler A., Vitamin D Deficiency, 2023 Feb 19. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan. PMID: 30335299.
  4. Płudowski P., Kos-Kudła B., Walczak M. i wsp., Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland, Nutrients 2023; 15(3): 695.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Klirens kreatyniny (GFR) – badanie, normy, wskazania

    GFR to parametr służący do oceny wydolności pracy nerek. Bez aktualnego wyniku badania wskaźnika czynności nerek nie możemy np. wykonać obrazowych badań diagnostycznych, w których niezbędne jest zastosowanie kontrastu (np. RTG) dla lepszego uwidocznienia oznaczanych struktur. Ponadto klirens kreatyniny jest niezbędnym miernikiem wydolności nerek w trakcie ich terapii. Dzięki niemu możliwa jest ocena skuteczności leczenia nefrologicznego i ewentualnej konieczności zastosowania poważniejszych kroków terapeutycznych, jak chociażby wdrożenie leczenia nerkozastępczego. Kto może skierować nas na badanie GFR, ile kosztuje i jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Wysokie ALT – czego jest objawem? Jakie są normy badania ALT?

    Prawidłowy zakres referencyjny dla aminotransferazy alaninowej zależy od wielu czynników i może różnić się w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Oznaczenie poziomu ALT we krwi pozwala na wykrycie chorób wątroby i ocenę stopnia ich zaawansowania, jak również na różnicowanie określonych schorzeń wątroby między sobą. Jakie są normy ALT we krwi, jak wygląda badanie oraz czy do oznaczenia trzeba być na czczo?

  • Biorezonans – co to jest, jak działa i czy jest skuteczny w leczeniu chorób i nałogów?

    Biorezonans magnetyczny to jedna z metod wykorzystywanych przez osoby praktykujące niekonwencjonalne formy leczenia różnych chorób. Nie udało się dotychczas jednoznacznie rozstrzygnąć, czy terapia z użyciem biorezonansu jest skuteczna. Największym problemem jest brak rzetelnych badań naukowych, które potwierdziłyby słowa zwolenników tej metody dotyczące tego, czy i jak naprawdę działa biorezonans.

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

  • Badanie AMH (wskaźnik rezerwy jajnikowej) – normy, cena

    Badanie AMH, czyli hormonu antymüllerowskiego, jest jednym z kluczowych elementów oceny rezerwy jajnikowej kobiety. Pozwala na ocenę liczby pęcherzyków jajnikowych, które mogą być stymulowane w ramach procedury in vitro. Na czym polega to badanie? Czy warto je wykonać? Jak interpretować wyniki?

  • Badania na niepłodność dla kobiet – jak wyglądają? Jak się przygotować?

    Niepłodność to problem, który dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Szacuje się, że nawet 15% par boryka się z problemami z zajściem w ciążę. Spośród wszystkich przyczyn niepłodności w związku 40% leży po stronie mężczyzn, 40% po stronie kobiet, a w 20% przyczyny pochodzą od obojga partnerów. Wielu z nich zwraca się o pomoc do specjalistów, którzy oferują różne metody diagnostyki i leczenia niepłodności. Jakie badania na niepłodność warto zrobić?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.