Parathormon (PTH) – badanie, normy, wskazania. Przyczyny i skutki niedoboru i nadmiaru hormonu przytarczyc
Agnieszka Gierszon

Parathormon (PTH) – badanie, normy, wskazania. Przyczyny i skutki niedoboru i nadmiaru hormonu przytarczyc

Badanie stężenia PTH zaleca się przede wszystkim osobom z zaburzeniami przytarczyc, nadciśnieniem, kłopotami nefrologicznymi oraz chorym na nadmierną łamliwość kości (w tym kobietom na etapie i po menopauzie). Wzrost stężenia parathormonu jest skutkiem nieprawidłowej pracy nerek, niedoboru witaminy D3 i zaburzeń metabolizmu wapnia (hipokalcemią i hiperkalcemią), a także fosforanów. Jak się przygotować do oznaczenia poziomu PTH, czy na pobranie krwi trzeba zgłosić się na czczo oraz jak groźne mogą być powikłania związane z zaburzeniami stężenia parathormonu we krwi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Parathormon (PTH) to hormon polipeptydowy, którego głównym zadaniem jest regulacja stężenia wapnia zjonizowanego w surowicy krwi. Parathormon wytwarzany i wydzielany jest przez przytarczyce w odpowiedzi na zmiany poziomów wapnia, stężenia aktywnego metabolitu witaminy D3 oraz stężenia jonów fosforanowych. Jako hormon regulujący gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu odpowiada przede wszystkim za stymulację kościotworzenia i resorpcji kostnej, a pomiar jego poziomu istotny jest przede wszystkim w diagnostyce schorzeń przytarczyc.

Co to jest parathormon? Funkcje PTH w organizmie

Parathormon (PTH), czyli polipeptydowy hormon, składający się z 84 aminokwasów, produkowany przez cztery gruczoły przytarczyczne (przytarczyce), stanowi jeden z najważniejszych hormonów zaangażowanych w gospodarkę mineralną i – we współpracy z kalcytoniną – regulujący poziom wapnia i fosforanów w organizmie człowieka. Mechanizm działania parathormonu polega zarówno na pobudzaniu osteoklastów (czyli komórek niszczących kości) do uwalniania wapnia z kości do krwi, jak i na pobudzaniu zwrotnego wychwytywania jonów wapnia w nerkach poprzez aktywację 1-α-hydroksylazy, czyli enzymu odpowiedzialnego za hydroksylację kalcyfediolu do kalcytriolu, tj. aktywnej formy witaminy D3.

Zaburzenia poziomu parathormonu, tj. zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie stężenie PTH, mogą pojawiać się przede wszystkim w przebiegu chorób przytarczyc, które wraz z towarzyszącymi im objawami powodowanymi przez nieprawidłowy poziom wapnia w organizmie, stanowią główne wskazanie do oznaczenia stężenia tego hormonu oraz wykonania innych, wskazanych w tej sytuacji, badań laboratoryjnych.

PTH – przyczyny i objawy nadmiaru

Zbyt wysokie stężenie parathormonu (PTH) obserwowane jest zwykle w przypadku nadczynności przytarczyc, nowotworów (zwłaszcza gruczolaków) tego narządu lub w przebiegu ostrej i przewlekłej niewydolności nerek, która zwykle charakteryzuje się długotrwającym spadkiem stężenia wapnia zjonizowanego w surowicy.

Do objawów wskazujących na nadczynność przytarczyc należą m.in. niewydolność nerek i kamica nerkowa, bóle kostno-stawowe i postępująca osteoporoza i osteomalacja, wrzody żołądka, częstomocz, pogorszenie nastroju, złe samopoczucie, depresja i zaburzenia koncentracji. Wzrost poziomu wapnia we krwi, czyli hiperkalcemia pojawiająca się wskutek wzrostu stężenia PTH, źle wpływa na układ krążenia, prowadząc do nadciśnienia tętniczego i zaburzeń pracy serca. W rzadkich przypadkach wzrost stężenia PTH w surowicy może wynikać nie z choroby samych przytarczyc, ale np. z toczącego się w organizmie procesu nowotworowego, wskutek którego rosnący guz płuc lub gruczołu piersiowego zaczyna wydzielać parathormon albo substancję o analogicznym do niego działaniu.

Powiązane produkty

PTH – przyczyny i objawy niedoboru

Do przyczyn prowadzących do obniżenia poziomu parathormonu we krwi należą urazy, zapalenia, choroby (w tym niedoczynność, nowotwory i niektóre choroby autoimmunologiczne) i brak (np. wskutek operacyjnego usunięcia) przytarczyc, a także radioterapia i hiperkalcemia (podwyższone stężenie wapnia we krwi). Objawami niedoboru PTH są między innymi niekontrolowane skurcze mięśni, drgawki, tężyczka, parestezje z uczuciem kłucia i mrowienia w dystalnych (dalszych) odcinkach kończyn, zmęczenie, bóle kostne, bezsenność i pogorszenie samopoczucia.

PTH – przygotowanie i przebieg badania

Krew do badania pobiera się z żyły w zgięciu łokciowym pacjenta.

Z uwagi na dobowe wahania wydzielania parathormonu, poziom PTH najlepiej oznaczać o stałej, porannej porze (około godziny 8:00). Wskazane, chociaż niekonieczne jest, aby pacjent stawił się na badanie na czczo, tj. przed badaniem wstrzymał się od jedzenia, picia napojów innych niż niesłodzona woda, palenia papierosów i żucia gumy przez ok. 8–12 godzin.

Należy pamiętać, że przyjmowanie niektórych leków (np. przeciwdrgawkowych, steroidowych, fosforanów, litu, izoniazydu lub ryfampicyny) może wpływać na zafałszowanie wyników badania poziomu PTH.

PTH – normy, interpretacja wyników

Normy laboratoryjne parathormonu różnią się między sobą w zależności od laboratorium, metody oznaczenia i materiału, w którym dokonano oznaczeń, jednak standardowo za prawidłowe stężenie PTH w surowicy uważa się poziom od około 10 do 60 pg/mL. Badanie poziomu PTH dobrze jest wykonać w pakiecie z oznaczeniem stężenia wapnia, fosforanów i witaminy D. Niekiedy, w przypadku konieczności uzupełnienia diagnostyki nadczynności przytarczyc o dalsze badania, lekarz może zlecić też oznaczenie poziomu fosfatazy alkalicznej, poziomu wapnia zjonizowanego i stężenia albuminy w surowicy krwi. Biorąc pod uwagę stan pacjenta i wywiad kliniczny oraz na podstawie otrzymanych wyników lekarz zlecający badanie oceni, czy stężenia oznaczonych substancji, a zwłaszcza stężenia wapnia i parathormonu, pozostają ze sobą w odpowiednim stosunku.

PTH – cena/refundacja i skierowanie

Jeżeli zdecydujemy się na wykonanie badania poziomu parathormonu za odpłatnością, badanie będzie kosztowało około 45–55 złotych, a na jego wynik będziemy oczekiwać około jednego dnia roboczego. W przypadku, gdy skierowanie na badanie poziomu parathormonu otrzymamy od odpowiedniego specjalisty, np. lekarza endokrynologa, koszt badania pokryje Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).

  1. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej pod red. A. Dembińskiej-Kieć, J. Naskalskiego i B. Solnicy, wyd. IV, Wrocław 2018.
  2. Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna. Warszawa 2014.
  3. Neumeister B. i in., Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny. Wrocław 2013

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij