Kalcytonina (CT) – wskazanie do badania, normy, interpretacja wyników
Agnieszka Gierszon

Kalcytonina (CT) – wskazanie do badania, normy, interpretacja wyników

Kalcytonina (tyreokalcytonina) to hormon, który odpowiada za regulowanie gospodarki fosforanowej i węglanowej w organizmie. Badanie poziomu CT (ang. calcitonin) wykonuje się głównie podczas diagnostyki i monitorowania rdzeniastego nowotworu gruczołu tarczowego, czyli tarczycy. Prawidłowy (normatywny) wynik stężenia tego hormonu zależy od wielu czynników, w tym także od wieku i płci pacjenta. Diagnostycy i lekarze przyjmują, że kalcytonina jest swoistym markerem nowotworowym w przypadku podejrzenia chorób komórek tarczycy, gdyż te mają zdolność do wydzielania jej w dużej ilości. Jak się przygotować do oznaczenia poziomu kalcytoniny, czy na badanie krwi należy stawić się na czczo i co należy zrobić, kiedy wynik badania stężenia CT we krwi jest za wysoki? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Kalcytonina (CT) to hormon polipeptydowy wytwarzany przez komórki okołopęcherzykowe (komórki C) tarczycy w odpowiedzi na podwyższone stężenie wapnia w surowicy pacjenta. Kalcytonina zaangażowana jest przede wszystkim w gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu, a jej główną rolę stanowi hamowanie resorpcji kości (stopniowe wchłanianie składników mineralnych kości prowadzące do jej wymiany lub zaniku). Ponadto hormon ten stanowi swoisty i czuły marker nowotworowy, zwłaszcza w przebiegu nowotworów złośliwych powstających z komórek tarczycy.

Co to jest kalcytonina (CT)?

Kalcytonina (CT) jest peptydowym hormonem, zbudowanym z 32. aminokwasów, wytwarzanym i wydzielanym przez komórki C (komórki okołopęcherzykowe) gruczołu tarczowego. W mniejszych ilościach obecność kalcytoniny potwierdzono również w komórkach trzustki, przewodu pokarmowego, płuc, gonad męskich i żeńskich, nadnerczy czy przysadki mózgowej i podwzgórza. Czynnikami regulującymi wydzielanie kalcytoniny są: stężenie wapnia zjonizowanego w surowicy pacjenta (w przypadku podwyższonego stężenia wapnia tarczyca produkuje więcej CT, a przy obniżeniu stężenia wapnia poziom kalcytoniny również spada) oraz glukagon, gastryna i cholecystokinina. Obniżając stężenie wapnia w surowicy pacjenta, kalcytonina wpływa jednocześnie na wzrost poziomu fosforanów (odwrotnie niż produkowany przez przytarczyce parathormon) i wzrost wydalania wapnia przez nerki oraz na hamowanie resorpcji kości poprzez regulację aktywności i liczby osteoklastów, czyli komórek zaangażowanych w niszczenie tkanki kostnej.

Mimo dużej roli w metabolizmie wapnia kalcytonina nie jest jednak stosowana jako marker gospodarki wapniowo-fosforanowej – ta rola przypada hormonom produkowanym przez przytarczyce – przede wszystkim parathormonowi. Oprócz regulowania metabolizmu wapnia kalcytonina stanowi czuły i swoisty marker nowotworowy, stosowany w diagnostyce i monitorowaniu terapii nowotworów złośliwych powstających z komórek tarczycy (w tym w diagnostyce raka rdzeniastego gruczołu tarczowego), które mają tendencję do wydzielania dużych ilości CT.

W związku z faktem, że rak rdzeniasty tarczycy stanowi przykład nowotworu, którego występowanie może być związane z rodzinnymi predyspozycjami genetycznymi, oznaczenie kalcytoniny może stanowić także marker stosowany w badaniach przesiewowych u rodzin pacjentów, którzy zapadli na tę chorobę.

Do rzadziej wymienianych w literaturze efektów działania kalcytoniny należą m.in.: działanie przeciwzapalne, przeciwwstrząsowe i przeciwbólowe, działanie antyhistaminowe i moczopędne, obniżanie ciśnienia krwi, poprawa tolerancji glukozy i zmniejszanie wydzielania soku żołądkowego i trzustkowego.

Wskazania do badania poziomu CT

Standardowo badanie poziomu kalcytoniny zlecane jest pacjentom z podejrzeniem raka rdzeniastego tarczycy lub pacjentom będącym po operacji i w trakcie leczenia tego nowotworu (ewentualny wzrost stężenia CT w takich przypadkach skorelowany jest z nawrotem choroby), pacjentom, u których na szyi występują guzki niewiadomego pochodzenia, rodzinom osób, u których wystąpił rak rdzeniasty tarczycy oraz pacjentom z zaburzeniami gospodarki wapniowo-fosforanowej i pacjentom z podejrzeniem nadczynności przytarczyc. Badanie kalcytoniny może być też użyteczne w monitorowaniu leczenia pacjentów z innymi niż rak rdzeniasty tarczycy guzami neuroendokrynnymi, takimi jak np. rakowiaki, insulinomy czy drobnokomórkowy rak płuc – w przypadku tych chorób wydzielanie CT może być objawem zespołu paraneoplastycznego, który polega na wystąpieniu objawów świadczących o obecności nowotworu w organizmie, przy czym objawy te nie są związane z pierwotnym umiejscowieniem i charakterem guza nowotworowego. Wskazanie do oznaczenia poziomu CT mogą stanowić także nieswoiste objawy występujące u pacjenta, np. problemy z oddychaniem i przełykaniem, bóle i obrzęki szyi i gardła, zmiana barwy głosu lub chrypka, obrzęk węzłów chłonnych w okolicy szyi czy przewlekły kaszel niezwiązany z przeziębieniem lub inną chorobą.

Powiązane produkty

Przygotowanie i przebieg badania stężenia CT

Zaleca się wykonanie badania poziomu kalcytoniny na czczo (zachowując przerwę około 8–12h od ostatniego posiłku), lecz poza tym nie wymaga się od pacjenta wcześniejszego przygotowania. Krew pobiera się ze zgięcia łokciowego do probówki z aktywatorem krzepnięcia lub do probówek z antykoagulantem EDTA.  W uzasadnionych przypadkach można u pacjenta wykonać podwójne oznaczenie poziomu CT – badanie podstawowe, z pierwszego pobrania oraz badanie powtórne, po podaniu pacjentowi czynnika stymulującego, jakim jest glukonian wapnia lub pentagastryna.

Monitorowanie stężenia CT u pacjentów z rdzeniastym rakiem tarczycy należy zawsze prowadzić z wykorzystaniem tego samego schematu diagnostycznego. W każdym przypadku dobrze jest pamiętać, że nie można porównywać ze sobą wyników badań wykonanych w różnych laboratoriach i za pomocą różnych metod diagnostycznych, a ostateczna interpretacja wyniku należy zawsze do lekarza zlecającego badanie, który pod uwagę bierze nie tylko sam poziom hormonu, ale również stan kliniczny pacjenta.

Badanie CT – normy, interpretacja wyników badania

Norma laboratoryjna poziomu kalcytoniny wynosi od około 8,3 do 22,0 pmol/L (lub w innych jednostkach od 30 do 80 pg/mL). U osób zdrowych poziom kalcytoniny w większości przypadków pozostaje stabilny przez całe życie pacjenta i zasadniczo nie zależy od płci. Wyższe stężenia CT obserwuje się jedynie u niemowląt i osób z nadwagą, a także u pacjentek w okresie ciąży i laktacji, natomiast nieco obniżone stężenie kalcytoniny występuje u kobiet po okresie menopauzy.

Wzrost stężenia kalcytoniny jest przede wszystkim świetnym markerem rdzeniastego raka tarczycy, jednak pełne potwierdzenie diagnozy można uzyskać dopiero po wykonaniu towarzyszących badań obrazowych i diagnostycznych, czyli USG i biopsji gruczołu tarczowego. Stężenie kalcytoniny może wzrastać także u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek i nadczynnością przytarczyc, u chorych na białaczkę, raka piersi lub u pacjentów z drobnokomórkowym rakiem płuc czy innymi – rzadziej występującymi – schorzeniami, jak np. zespół mieloproliferacyjny, zespół Zollingera-Ellisona, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Wzrost poziomu kalcytoniny może być również związany z przedawkowaniem witaminy D3 lub przewlekłym alkoholizmem.

Niski poziom CT – przyczyny i objawy

Niedobór kalcytoniny sam w sobie nie jest objawem niepokojących procesów chorobowych, może jedynie oznaczać, że niespecyficzne objawy pojawiające się u pacjenta nie są prawdopodobnie spowodowane rakiem rdzeniastym tarczycy.

Badanie poziomu CT – cena/refundacja, skierowanie

Gdy skierowanie na badanie poziomu kalcytoniny otrzymamy od odpowiedniego specjalisty, np. lekarza endokrynologa lub onkologa, koszt badania pokryje Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Jeżeli zdecydujemy się na wykonanie badania poziomu CT za odpłatnością, badanie będzie kosztowało około 60 złotych, a na jego wynik będziemy oczekiwać około 1 dnia roboczego.

  1. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, pod red. A. Dembińskiej-Kieć, J. Naskalskiego i B. Solnicy, wyd. IV, Wrocław 2018.
  2. Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna. Warszawa 2014.
  3. Neumeister B. i in.. Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny. Wrocław 2013.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • Próby wątrobowe (ALAT i ASPAT) — co oznaczają podwyższone wyniki?

    Próby wątrobowe to enzymy, po oznaczeniu których można stwierdzić, w jakim stanie jest wątroba i czy pracuje w prawidłowy sposób. Zalicza się do nich aminotransferazy ASPAT i ALAT oraz gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP). ALAT i ASPAT to najczęściej oznaczane próby wątrobowe. Ich pełne nazwy to aminotransferaza alaninowa, czyli ALAT oraz aminotransferaza asparaginowa — ASPAT.

  • Rezonans magnetyczny głowy – co wykrywa, ile kosztuje, jak wygląda badanie?

    Rezonans magnetyczny (MRI) głowy to badanie, w którym wykorzystywane są właściwości pola magnetycznego. Najczęściej MRI głowy zleca się po wypadkach samochodowych i urazach głowy, a także w sytuacji pogłębienia diagnostyki neurologicznej. Główną wadą rezonansu, będącego badaniem refundowanym, jest czas oczekiwania na to prześwietlenie, liczony nawet w miesiącach. 

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

  • Rytm zatokowy: badanie EKG, rytm miarowy, przyspieszony i zwolniony – co to oznacza?

    Rytm zatokowy to podstawowy i prawidłowy rytm pracy serca. Może być niekiedy przyspieszony lub zbyt wolny. Mówi się wtedy o tachykardii lub bradykardii zatokowej.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij