Czy osteopatię można stosować w leczeniu bólów głowy i migren?

W czasopiśmie BMJ Open opublikowano artykuł przeglądowy oparty na ocenie pięciu badań klinicznych, których autorzy sugerują, że stosowanie technik osteopatycznych może zmniejszać intensywność bólów głowy i poprawiać stan funkcjonalny u osób cierpiących z powodu migren.

Osteopatia jest uznawana za manualną metodę diagnozowania i leczenia, którą zajmuje się osteopata. Ta fizyczna manipulacja tkankami i kośćmi jest jedną z gałęzi fizjoterapii, zalecaną w przypadku wystąpienia m.in. dyskopatii, wad postawy, schorzeń układu pokarmowego czy krążenia, ale także w przypadku bólów głowy i migren.

Przegląd dotychczasowych badań nad osteopatią

W czasopiśmie BMJ Open opublikowano artykuł przeglądowy oparty na ocenie pięciu badań klinicznych, których autorzy sugerują, że manipulacyjne leczenie osteopatyczne (OMT, ang. Osteopathic Manipulative Treatment) może skutecznie zmniejszać ból i poprawiać stan funkcjonalny u osób z chorobami układu mięśniowo-szkieletowego. Ponadto zwraca się uwagę na to, że OMT może być bezpiecznym sposobem terapii wielu rodzajów bólów głowy, w tym migren, co wymaga jednak podjęcia dalszych analiz. Jedna z autorek badań nad bólami głowy – dr Donatella Bagagiolo podkreśliła, że obecnie tylko kilka badań dotyczyło skuteczności i bezpieczeństwa osteopatii w leczeniu tego typu schorzeń.

Potrzeba alternatywnych metod leczenia chorób

Według danych statystycznych w Polsce na migrenowe bóle głowy lub tzw. migrenę prawdopodobną cierpli około 8 milionów ludzi. Na świecie ten problem dotyka co 7. osobę. Według International Headache Society wyróżnia się pierwotne – samoistne i wtórne – objawowe bóle głowy. Do tych pierwszych zaliczono m.in. migrenę, bóle napięciowe i przewlekłe. Wtórne są związane z urazami czy chorobami. Leczenie opiera się zazwyczaj na przyjmowaniu m.in. niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub leków należących do grupy tryptanów. Pacjentom cierpiącym z powodu migren i innych bólów głowy, ale u których potwierdzono także dysfunkcję czynności serca lub ogólnie układu krążenia czy nerek, zaleca się jednak unikanie tych leków. Z tego powodu istnieje ogromna potrzeba opracowania metod alternatywnych, które ominą leczenie farmakologiczne. Specjaliści wskazują, że jedną z nich może być właśnie osteopatia.

Na czym polega leczenie osteopatyczne?

Manipulacyjne leczenie osteopatyczne polega na manualnym stosowaniu siły lub nacisku w celu wykrycia i leczenia wielu schorzeń. Badanie wykonuje osteopata, który najczęściej jest także fizjoterapeutą lub lekarzem. Główną zasadą osteopatii jest to, że wszystkie struktury i funkcje organizmu są ze sobą powiązane. Mówiąc precyzyjniej, zaburzenia równowagi strukturalnej w mięśniach, kościach, tkankach i stawach są związane z objawami danej choroby. OMT polega na manipulowaniu mięśniami, stawami, kośćmi i tkankami w celu normalizacji tych zaburzeń w strukturze i funkcji ciała.

Ostopatia a bóle głowy

Badania „wzięte pod lupę” były oparte na eksperymentach klinicznych, w których wykorzystano osteopatię w leczeniu pierwotnych bólów głowy. Przegląd obejmował trzy badania kliniczne dotyczące napięciowych bólów głowy i dwa związane z migrenami. Badania kliniczne wykazały, że leczenie osteopatyczne skutkowało zmniejszeniem natężenia bólu głowy. Dwa badania kliniczne wykazały również, że OMT zmniejszyło także ilość stosowanych leków. Pomimo wdrożenia praktyk osteopatycznych nie udało się jednak zmniejszyć częstotliwości tych przypadłości. Słabą stroną większości badań był brak grupy kontrolnej, w stosunku do której odnoszonoby wyniki analiz. Występowały także pewne różnice w rodzaju, czasie trwania i częstości terapii osteopatycznych. Przez wzgląd te wskazane braki autorzy tego przeglądu dostrzegają wyraźną potrzebę podjęcia dalszych, randomizowanych i kontrolowanych badań, które dostarczyłyby odpowiedzi na wiele pytań dotyczących wsparcia osteopatycznego w leczeniu bólów głowy, w tym także migren.

Mechanizmy leżące u podstaw potencjalnego wpływu OMT na bóle głowy nie są dobrze poznane. Istnieje wiele hipotez dotyczących tych procesów. Bóle głowy, takie jak migrena, są związane ze wzrostem uwalnianych cząsteczek prozapalnych, a leczenie osteopatyczne może zmniejszyć taki stan, co wpłynęłoby na odczuwanie nieprzyjemnych dolegliwości. Badania sugerują również, że bóle głowy i migrena mogą wiązać się z dysfunkcją autonomicznego układu nerwowego, który reguluje m.in. proces oddychania i częstość akcji serca. Oba procesy przebiegają automatycznie, czyli nie trzeba myśleć o tym, żeby np. oddychać, ponieważ „dzieje się samo”. Autonomiczny układ nerwowy składa się z układu współczulnego i przywspółczulnego, które działają przeciwstawnie do siebie. Współczulny układ nerwowy jest zaangażowany w reakcję „walcz lub uciekaj” podczas stresu, natomiast przywspółczulny układ nerwowy promuje procesy związane z relaksacją. OMT może pomóc w stymulacji nerwu błędnego – części przywspółczulnego układu nerwowego, w normalizacji funkcji autonomicznego układu nerwowego i poprawie przepływu krwi do mózgu. Może również ułatwić odprowadzanie płynów w celu usunięcia produktów przemiany materii z mózgu. Nerw błędny bierze również udział w modulowaniu bodźców bólowych, a dowody sugerują, że stymulacja nerwu błędnego może pomóc złagodzić objawy migreny i klasterowych bólów głowy.