Lipaza trzustkowa (ALP)– badanie enzymu trzustkowwego. Normy, podwyższona, obniżona
Barbara Sitek

Lipaza trzustkowa (ALP)– badanie enzymu trzustkowwego. Normy, podwyższona, obniżona

Badanie poziomu lipazy (ALP) pozwala ocenić ewentualne choroby trzustki, które objawiają się na przykład jako ból po lewej stronie brzucha, najczęściej pół godziny po spożytym posiłku lub po wypiciu alkoholu. To proste oznaczenie polegające na analizie próbki krwi żylnej, oddanej w punkcie pobrań na czczo, najlepiej w godzinach porannych. Ile kosztuje badanie lipazy trzustkowej, które parametry należy dodatkowo sprawdzić wraz z analizą enzymów trzustkowych i jakie są normy ALP? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Lipaza trzustkowa jest jednym z niezbędnych enzymów wydzielanych przez trzustkę, które biorą udział w przebiegu prawidłowego procesu trawienia. Wraz z amylazą i elastazą trafia ona do dwunastnicy, gdzie odpowiada m.in. za rozkład trójglicerydów, obecnych w tłuszczach, do kwasów tłuszczowych i glicerolu. W warunkach prawidłowych jedynie niewielka ilość lipazy trafia do krążenia. Sytuacja zmienia się wówczas, gdy dochodzi do uszkodzenia komórek trzustki lub niedrożności przewodu trzustkowego. Z tego względu oznaczenie poziomu lipazy we krwi pozwala na ocenę funkcjonowania trzustki i jest wykonywane wtedy, gdy zachodzi podejrzenie zapalenia lub innych schorzeń tego narządu.

Co to jest lipaza trzustkowa?

Lipazy są enzymami, których głównym zadaniem jest trawienie tłuszczy, czyli inaczej lipidów. W organizmie człowieka występuje kilka różnych form tego enzymu, a ich nazwy pochodzą od nazwy narządu, przez który są wytwarzane: lipaza językowa (wydzielana przez ślinianki), żołądkowa, wątrobowa, trzustkowa, jelitowa, lipoproteinowa, mlekowa (zawarta w mleku matki) oraz lipaza hormonowrażliwa. Wszystkie lipazy mają zdolność rozkładania wiązań cząsteczkowych zawartych w lipidach, dostarczanych do organizmu wraz z pożywieniem, jednak najważniejszą rolę w tym procesie pełni lipaza trzustkowa, wydzielana przez trzustkę do jelita cienkiego. Lipaza ta jest wydzielana przez trzustkę w postaci nieaktywnej i dopiero pod wpływem kwasów żółciowych, odpowiedniego pH i innych związków obecnych w dwunastnicy, jest przekształcana do formy aktywnej. Jej główne zadanie polega na rozbijaniu wiązań cząsteczkowych i rozkładaniu trójglicerydów do wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu, dzięki czemu mogą być one wchłaniane przez kosmki jelitowe i wykorzystane przez organizm np. do syntezy hormonów i produkcji energii.

W warunkach prawidłowych lipaza nie jest wydzielana do krążenia i jej poziom we krwi pozostaje niski. Jeśli jednak dojdzie do uszkodzenia lub niedrożności przewodów trzustkowych, co może być wynikiem zapalenia, uciśnięcia przez guz, czy zatkania ich przez kamień, wówczas stężenie lipazy we krwi gwałtownie rośnie, dzięki czemu może być ona wykorzystywana jako specyficzny marker uszkodzenia tego narządu.

Wraz z poziomem lipazy rośnie również stężenie innego hormonu trzustkowego, którym jest amylaza trzustkowa, jednak to lipaza jest parametrem bardziej czułym i swoistym dla chorób trzustki. Jej poziom pozostaje podwyższony dłużej niż podwyższone stężenie amylazy (nawet do 7–10 dni od momentu ostrego zapalenia trzustki lub zaostrzenia objawów zapalenia przewlekłego). Oznaczenie poziomu lipazy jest z kolei mniej przydatne w przypadku prowadzenia procesu diagnostycznego przewlekłego zapalenia trzustki, dlatego najlepiej jest, jeśli diagnostyka obejmuje oznaczenie poziomu obu tych parametrów jednocześnie.

Wskazania do badania poziomu lipazy trzustkowej

Oznaczenie poziomu lipazy trzustkowej zalecane jest zawsze w przypadku podejrzenia ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki, nowotworu trzustki lub innych chorób tego narządu. Badanie poziomu lipazy może być także wykorzystywane do monitorowania przebiegu przewlekłych chorób trzustki i innych chorób, mogących prowadzić do jej uszkodzenia, takich jak celiakia  i mukowiscydoza oraz skuteczności stosowanego leczenia.

Objawy, które powinny skłonić nas do wizyty u lekarza oraz wykonania badań laboratoryjnych enzymów trzustkowych to przede wszystkim: silny ból brzucha (szczególnie jeśli jest zlokalizowany w jego lewej części), gorączka, przyspieszone tętno, nudności, wymioty, brak apetytu i obecność krwi w stolcu.

Lipaza – przygotowanie i przebieg badania

Oznaczenie poziomu lipazy musi być wykonywane na czczo. Przed przystąpieniem do badania pacjent powinien więc powstrzymać się przed spożywaniem posiłków, co najmniej przez 12 godzin. W trakcie badania pobierana jest próbka krwi żylnej, która trafia następnie do laboratorium, a wyniki analizy są dostępne dla pacjenta najczęściej już w ciągu 1.–2. dni od pobrania.

Powiązane produkty

Lipaza – normy, niska, podwyższona

W przypadku lipazy nie istnieją ściśle określone wartości referencyjne- każde laboratorium musi ustalić je indywidualnie i zawsze należy odnosić swój wynik do norm laboratorium, w którym wykonywane było dane oznaczenie. Najczęściej przyjmuje się jednak, że u osób dorosłych poziom ALP nie powinien przekraczać 150 U/l, natomiast większość laboratoriów przyjmuje następujące wartości referencyjne dla lipazy trzustkowej: noworodki <34,00; dzieci (1–12 lat) <31,00; dzieci (16–18 lat) <55,00; dorośli: <60,00 IU/l.

Każdy wynik wskazujący na podwyższone stężenie lipazy trzustkowej powinien być skonsultowany z lekarzem, ponieważ do wzrostu stężenie enzymu dochodzi najczęściej na skutek chorób lub dolegliwości wymagających wprowadzenie leczenia lub zmian dietetycznych.

Podwyższony poziom lipazy może wynikać z między innymi z:

Dowiedz się więcej o tym czym jest NAFPD czyli stłuszczenie trzustki.

Do podwyższenia poziomu lipazy może także dochodzić także u osób przewlekle przyjmujących niektóre rodzaje leków, np. kodeinę, heparynę, indometacynę, czy opioidy lub u pacjentów poddawanych leczeniu nerkozastępczemu, czyli hemodializowaniu.

Obniżony poziom lipazy występuje raczej rzadko, może on jednak towarzyszyć takim schorzeniom, jak nadciśnienie, cukrzyca, podwyższony poziom cholesterolu lub żylaki, dlatego zawsze powinien być zgłoszony i omówiony z lekarzem. W bardzo nielicznych przypadkach niski poziom lipazy jest wynikiem rzadkiej choroby genetycznej – hiperlipidemii wrodzonej, w której dochodzi do znacznego podwyższenia stężenia lipidów we krwi na skutek uwarunkowań genetycznych. Badanie stężenia lipazy często wykonywane jest w połączeniu z oznaczeniem poziomu amylazy, a wyniki tych badań są analizowane łącznie.

Jednoczesny wzrost aktywności obu enzymów wskazuje z dużym prawdopodobieństwem na chorobę trzustki, natomiast wzrost poziomu amylazy, przy normalnym stężeniu lipazy sugeruje chorobę innego narząd – ślinianek, jelit lub nerek.

Badanie lipazy – cena/refundacja, skierowanie

Jeżeli na oznaczenie stężenia lipazy pacjent jest kierowany przez lekarza, na podstawie wystawionego skierowania, badanie jest refundowane przez NFZ. Jeśli badanie ALP wykonywane jest na własną rękę, należy przygotować się na koszt około 20–25 zł.

  1. B. Neumeister i in., Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny, Wrocław 2013.
  2. A. Dembińska-Kieć i in.,  Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii, Wrocław 2017.
  3. B. Solnica, Diagnostyka laboratoryjna, Warszawa 2014.
  4. S. Tenner i in., American College of Gastroenterology guideline: management of acute pancreatitis, „American Journal of Gastroenterology", nr 108, 2013.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij