Trwają prace nad szczepionką przeciwmiażdżycową. Czy dzięki niej uda się skutecznie obniżyć poziom cholesterolu LDL?

Miażdżyca – czym się objawia?

Miażdżyca może rozpocząć się od uszkodzenia lub urazu wewnętrznej warstwy tętnicy. Z biegiem czasu w jej wewnętrznej wyściółce gromadzą się złogi tłuszczu z cholesterolu i innych produktów komórkowych, które twardnieją, zwężając światło naczynia. Fragmenty złogów tłuszczowych mogą się odrywać i dostawać do krwiobiegu. Pęknięcie tzw. blaszki miażdżycowej może spowodować zakrzep krwi i zablokować jej dopływ do określonej części ciała, narządów i wywołać atak serca lub udar.

Schorzenie może być wywołane przez wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu i trójglicerydów, a także choroby, takie jak insulinooporność, otyłość, cukrzyca, zapalenie stawów, toczeń, łuszczyca, nieswoiste zapalenie jelit. Rozwój miażdżycy może być też dopingowany przez palenie tytoniu.

Immunizacja LDL w modelach eksperymentalnych miażdżycy. Co wiemy dzięki badaniom?

Pomysł, aby zapobiegać i łagodzić objawy miażdżycy za pomocą szczepień wywodzi się z lat 90. Dwa eksperymenty przyniosły wówczas zaskakujące rezultaty.

Idealna szczepionka przeciwko miażdżycy powinno mobilizować odpowiedzi:

• Limfocytów regulatorowych Treg – zmniejszają wzrost zmian miażdżycowych i mają korzystny wpływ na metabolizm lipidów (u myszy),
• limfocytów pomocniczych Tfh – indukują proliferację i dojrzewanie komórek B,
• limfocytów B – wytwarzają przeciwciał anty-LDL, które hamują progresję miażdżycy poprzez promowanie usuwania LDL i zmniejszanie stanu zapalnego naczyń.

Pożądany efekt można osiągnąć, umieszczając antygen odpowiedzialny za miażdżycę w adiuwancie o selektywnym działaniu i zaaplikowaniu szczepionki drogami, które indukują odporność immunoregulacyjną. W dotychczasowych eksperymentach na modelach zwierzęcych wykorzystywano różne adiuwanty i drogi podawania.

Autorzy artykułu opublikowanego w „Nature Reviews Cardiology” zwrócili uwagę na to, że chociaż wyniki badań są zachęcające, to ich znaczenie dla zrozumienia procesu chorobowego u ludzi jest kontrowersyjne, ze względu na pewne ograniczenia związane z zastosowaniem zwierzęcych modeli miażdżycy. Znaczna część dotychczas wykonanych prac badawczych polegała na podnoszeniu poziomu krążącego cholesterolu do stężeń znacznie przekraczających te występujące u pacjentów. Co więcej, układ odpornościowy zwierząt doświadczalnych nie odwzorowuje dokładnie układów dorosłych ludzi.

Szczepionka przeciwko hipercholesterolemii i miażdżycy

Profesor Maciej Banach, kierownik Zakładu Nadciśnienia Tętniczego UM w Łodzi i jego współpracownicy, jako system dostarczania nowego leku wykorzystali nanoliposomy. Na ich powierzchnię wprowadzili immunogenny peptyd-toksoid tężcowy. Koniugaty, które tworzą te białka wzbudzają odpowiedź przeciwko antygenom prezentowanym na ich powierzchni. W próbie kontrolnej użyto pustych liposomów.

W badaniu wykorzystano specjalnie przygotowany szczep myszy, który był karmiony wysokotłuszczowym pokarmem. W czasie obserwacji zwierzęta czterokrotnie otrzymywały zastrzyk nowego preparatu.

Białko PCSK9 odgrywa kluczową rolę w metabolizmie LDL. Jego inhibitory stanowią alternatywę leczenia hipolipemizującego pacjentów, u których osiągnięcie pożądanych wartości cholesterolu za pomocą standardowych schematów leczenia lub terapia statynami nie są możliwe.