Kręcz szyi – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja kręczu szyjnego u dzieci i u dorosłych
Magdalena Chrzęszczyk

Kręcz szyi – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja kręczu szyjnego u dzieci i u dorosłych

Kręcz szyi to dysfunkcja narządu ruchu polegająca na patologicznym skrzywieniu szyi w jedną stronę i tym samym wymuszonym przechyleniu głowy. Może być on spowodowany urazem, przyjmowaniem nieprawidłowej postawy podczas pracy i snu czy schorzeniami kręgosłupa, lecz może również być wadą wrodzoną  jeśli występuje u niemowląt powyżej 3. miesiąca życia, należy pilnie skonsultować się z fizjoterapeutą dziecięcym. Jak przebiega rehabilitacja kręczu szyi u dzieci i u dorosłych?

Co to jest kręcz szyi? 

Kręcz szyi (łac. torticollis, caput obstipum) to zburzenie miejscowe objawiające się wymuszoną pozycją ustawienia głowy i szyi – zgięcie boczne w płaszczyźnie czołowej, rotacja brody w płaszczyźnie poprzecznej w stronę przeciwną z ograniczeniem ruchomości. Takie przymusowe ustawienie głowy może występować z jednostronnym uniesieniem ramienia po stronie kręczu. 

Kręcz szyi często powoduje wtórne zaburzenia o charakterze strukturalnym, jak i funkcjonalnym. Może mu także towarzyszyć ból szyi po lewej lub po prawej stronie. Schorzenie może występować zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Różne są natomiast sposoby leczenia – w zależności od przyczyny powstania oraz stopnia zaawansowania kręczu szyjnego. 

Kręcz szyi u dzieci (kręcz szyi wrodzony) 

Kręcz szyi u niemowlaków to wada wrodzona. Poprzez długotrwałe nieprawidłowe ustawienie głowy dochodzi do zniekształcenia czaszki, część twarzy po stronie kręczu ulega zmniejszeniu, kąty oczu i uszu obniżają się, a w dalszym procesie deformacji powstaje wada zgryzu. Asymetria wpływa także na wzrok, przyzwyczajone do nieprawidłowego ustawienia gałki oczne często nawet po zakończonej terapii ustawiają się nawykowo w złym położeniu. 

Kręcz szyjny stwierdza się najczęściej w pierwszych trzech miesiącach życia, ale objawy mogą być widoczne już zaraz po urodzeniu. Poza nieprawidłowym ustawieniem głowy i zmniejszonym zakresem ruchomości, w badaniu palpacyjnym można często wyczuć zgrubienie zlokalizowane w mięśniu mostkowo–obojczykowo–sutkowym (jest to tzw. guz rzekomy). Należy pamiętać, że oprócz klasycznych deformacji związanych z kręczem i jednostronnym bólem szyi u dziecka, mamy także do czynienia z jego wpływem na globalną motorykę, na tempo uczenia się nowych umiejętności ruchowych.

Wyróżnia się dwa rodzaje kręczu szyjnego wrodzonego: 

  • kręcz pochodzenia kostnego – przyczyną są wrodzone strukturalne zmiany kostne kręgów szyjnych; schorzenie może dotyczyć pojedynczego kręgu lub kilku kręgów, zablokowane zostają ruchy w niektórych segmentach odcinka szyjnego kręgosłupa, 
  • kręcz pochodzenia mięśniowego – dotyczy zmian w mięśniu mostkowo–obojczykowo–sutkowym (MOS), ale przyczyny tych zmian nie są wyjaśnione (mogą być konsekwencją infekcyjnego zapalenia mięśni, urazu okołoporodowego, zwłóknienia mięśnia); z powodu długotrwałego asymetrycznego ułożenia płodu powstaje kręcz ułożeniowy, w którym nie dochodzi do zmian w mięśniu MOS, ale dziecko przechyla głowę w jedną stronę. 

Powiązane produkty

Kręcz szyi u dorosłych (kręcz szyi nabyty) 

Kręcz szyi u dorosłych przebiega w trzech etapach: ostrym, podostrym i przewlekłym. Dwie pierwsze fazy zazwyczaj występują w wyniku stanów zapalnych, przeciążeń, chorób reumatycznych czy dyskopatii kręgosłupa, podczas których dochodzi do bólu szyi przy skręcaniu i skrzywienia szyi. Faza przewlekła to długotrwały ból kręgosłupa szyjnego, skutek nawyków i przyjmowania nieprawidłowej postawy, schorzeń narządu wzroku czy słuchu, zaburzeń związanych z układem nerwowym. Przyczynami mogą być także: silny stres czy zmęczenie, uraz, choroby układowe odcinka szyjnego kręgosłupa, choroby reumatoidalne, spastyczne napięcie szyi lub niedowład szyi, czy nawet zwykłe przewianie.

O tym, w jakim kierunku zostaje skręcona szyja  i gdzie dochodzi do skurczu mięśni, decyduje sam organizm –„wybiera” taką pozycję, w której mięśnie będą jak najmniej obciążone i nie będzie dochodziło do większego drażnienia receptorów bólowych i włokiem nerwowych. 

Specyficzną postacią kręczu u dorosłych jest kurczowy kręcz karku zwany także spastycznym kurczem karku, do którego dochodzi najczęściej u pacjentów między 30. a 50. rokiem życia. Jest on zaliczany do dystonii ogniskowych bez ustalonej przyczyny. Może być spowodowany przyjmowaniem leków, być dziedziczony lub powstawać po pewnym czasie od urazu głowy lub szyi. Jest to proces dynamiczny, nasila się w czasie trwania choroby i dotyczy głównie mięśnia mostkowo–obojczykowo–sutkowego, który ulega silnemu skurczowi. Leczenie nabytego kręczu szyi polega przede wszystkim na ustaleniu i usunięciu przyczyny pierwotnej. 

Kręcz szyi – objawy 

Do około 3. miesiąca życia asymetria ułożeniowa u noworodka jest normą. W tym okresie może jednak dojść do jednostronnego skrócenia mięśnia mostkowo–obojczykowo–sutkowego, które nieleczone prowadzi do utrwalonego asymetrycznego ułożenia dziecka. W 4. miesiącu życia dziecko z problemem skurczu w szyi nie potrafi osiągnąć umiejętności rozwojowych, takich jak wkładanie obu rączek do buzi, łączenia obu rączek przy utrzymaniu pełnej symetrii głowy i tułowia w leżeniu na plecach, nie może swobodnie skręcać głowy na boki w obie strony w leżeniu na brzuchu.

W konsekwencji dziecko patrzy tylko w jedną stronę i dostrzega tylko jedną część swojego ciała, ma ograniczone pole widzenia, nie potrafi utrzymać podporu i szybko się męczy, leżąc na brzuszku. 

U dorosłych, oprócz charakterystycznego nienaturalnego przechylonego ustawienia głowy, może dochodzić do zaburzeń prawidłowego poruszania głową. Towarzyszą temu bóle głowy, bóle szyi, duża sztywność, a czasem obrzęk mięśni szyi. Ból może być nagły, jak i przewlekły.

Kręcz szyi – diagnostyka 

W przypadku bólu szyi i bólu karku warto zgłosić się w pierwszej kolejności do fizjoterapeuty oraz do lekarza pierwszego kontaktu, który w razie potrzeby skieruje pacjenta do neurologa bądź ortopedy. Osoby z podejrzeniem kręczu szyjnego są poddawane badaniu fizykalnemu i palpacyjnemu. Wykonywane jest niekiedy badanie USG mięśni szyi, badanie elektromiograficzne z badaniem przewodnictwa nerwowo–mięśniowego, rentgen lub rezonans magnetyczny odcinka szyjnego kręgosłupa.

Kręcz szyi – leczenie i rehabilitacja 

Leczenie kręczu szyi jest zależne od przyczyny jego powstania i wieku pacjenta oraz nasilenia objawów. U dzieci z kręczem wrodzonym najbardziej efektywną formą terapii jest praca z fizjoterapeutą. Przy użyciu różnych technik terapeutycznych, np. NDT-Bobath, metody Vojty lub PNF, specjalista wykonuje ćwiczenia rozciągające mięśnie oraz uczy dziecko przyjmować odpowiednie pozycje ciała z zachowaniem symetrii. 

W leczeniu dzieci bardzo duże znaczenie ma szybkie rozpoznanie i rozpoczęcie terapii, aby nie doszło do utrwalonych nieprawidłowych wzorców ruchowych oraz zmian strukturalnych. Nieocenione jest także zaangażowanie rodziców, którzy powinni stosować wskazane przez fizjoterapeutę techniki noszenia, karmienia i mycia dziecka oraz układania go do snu. 

U osób dorosłych terapeuta koncentruje się na redukcji napięcia mięśnia mostkowo–obojczykowo–sutkowego, korekcji posturalnej i korekcji ustawienia głowy. Wykonywany jest także stretching, a terapią podtrzymującą uzyskane efekty jest kinesiotaping oraz nauka autoterapii dla pacjenta w domu. Pomóc mogą także zabiegi fizykoterapii – naświetlanie lampą sollux, Bioptron, laseroterapia, masaże, mikroprądy, ultradźwięki. 

Zdarza się, że jedyną metodą leczenia kręczu szyi jest zabieg operacyjny. Dzieje się tak w momencie zaniedbania leczenia zachowawczego lub gdy kręcz wykryty jest zbyt późno, a także w przypadku kręczu kostnego. Często przed zabiegiem lub po nim stosuje się specjalne kołnierze ortopedyczne. W leczeniu pomagają także leki zwiotczające mięśnie czy iniekcje toksyny botulinowej, leki przeciwbólowe, przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne. 

Do terapii można włączyć także elementy, które w domowych warunkach pomogą w zmniejszeniu objawów. Należy spać na niewielkiej, twardej poduszce umieszczonej pod głową, nie pod ramionami oraz stosować maści rozgrzewające i masaże. Istotne jest, aby nie przebywać długo w pozycji, która przyczynia się do nadmiernego asymetrycznego napięcia mięśni. 

  1. Michalska A., Szmurło M., Pogorzelska J. i in., Wrodzony kręcz szyi – przegląd metod leczniczych, „Neurologia Dziecięca” 2017, nr 26. 
  2. Gaździk T., Ortopedia i traumatologia, Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL. Warszawa 2005.
  3. Gierlotka B., Talar A., Kręcz szyi – różnicowanie i leczenie z uwzględnieniem postępowania rehabilitacyjnego u niemowląt z wrodzonym kręczem szyi pochodzenia mięśniowego, „Valetudinaria – Post. Med. Klin. Wojsk.” 2010, nr 1, s. 41–44. 
  4. Jaroń M. A., Werner B., Analiza postępowania leczniczego dziecka z kręczem szyi pochodzenia mięśniowego, „Nowa Pediatria” 2013, nr 3, s. 124–127. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie kokluszu

    Krztusiec (koklusz) jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych wywołaną przez pałeczki krztuśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Na ciężki przebieg krztuśca narażone są zwłaszcza niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia. Jak przebiega krztusiec i jak go rozpoznać? Jak wygląda leczenie kokluszu? W jaki sposób można się przed nim uchronić?

  • Zespół Retta – objawy, dziedziczenie i leczenie

    Zespół Retta to rzadkie zaburzenie neurorozwojowe. Dotyczy mutacji na chromosomie X, więc występuje głównie u dziewczynek. Szacuje się, że zespół Retta dotyka 1 na 10–15 tys. urodzonych dzieci płci żeńskiej. Może być jednak częstszy, gdyż bywa niezdiagnozowany. Zwykle nie ujawnia się od razu po urodzeniu. Dziecko z zespołem Retta przez wiele miesięcy może rozwijać się prawidłowo i dopiero z czasem zaczną się u niego pojawiać niepokojące objawy.

  • Przeziębienie, grypa, alergia czy COVID-19? Jak je od siebie odróżnić?

    Masz katar, kaszel i gorączkę? Czy to zwykłe przeziębienie, grypa czy może COVID-19? Objawy tych chorób mogą być bardzo podobne, co utrudnia samodzielne postawienie diagnozy. Dowiedz się, jakie są kluczowe różnice między tymi schorzeniami i kiedy warto skonsultować się z lekarzem.

  • Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny, objawy i leczenie RZS

    Reumatoidalne zapalenie stawów (inaczej RZS lub gościec stawowy) to przewlekła choroba reumatyczna o podłożu autoimmunologicznym. Powszechnie określa się ją także jako reumatyzm. Początkowo atakuje najczęściej symetrycznie małe i średnie stawy rąk i nóg, ale w konsekwencji prowadzi do wielu zmian ogólnoustrojowych – jej najbardziej charakterystycznym objawem jest ból stawów, ich zaczerwienienie i obrzęk. Jak leczy się reumatoidalne zapalenie stawów? Czy istnieją domowe sposoby na RZS?

  • Pieczenie, upławy i swędzenie kobiecych okolic intymnych? To może być infekcja pochwy. Jak zapobiegać i leczyć stany zapalne?

    Upławy, pieczenie i swędzenie okolic intymnych to nie tylko uporczywe i często nawracające przypadłości, ale także objawy infekcji, która może doprowadzić do niepłodności, jeśli zostanie zaniedbana. Infekcje okolic intymnych mogą przydarzyć się kobiecie w każdym wieku, przed porodem, w trakcie ciąży i w połogu. Czy istnieje jedna uniwersalna odpowiedź na pytanie – jak skutecznie wyleczyć i zapobiegać zakażeniom pochwy? Otóż nie, nie istnieje. Można jednak postępować zgodnie z pewnymi wskazówkami, dzięki którym nawet przy pomocy domowych sposobów na infekcje intymne możliwe jest złagodzenie tych najbardziej dokuczliwych objawów. Więcej informacji na ten temat znajduje się w niniejszym artykule.

  • Uczulenie na słońce – przyczyny. Jak złagodzić objawy wysypki od słońca?

    Promienie słoneczne wykorzystywane są do produkowania witaminy D, która jest niezbędna do prawidłowego rozwoju kości oraz wzmacniania układu odpornościowego. Niestety zbyt długa bądź zbyt intensywna ekspozycja na słońce może powodować występowanie alergii. Uczulenie na słońce może dotknąć każdego z nas, dlatego też warto wiedzieć, jak postępować, gdy na ciele pojawi się wysypka od słońca.

  • Zespół słabości (kruchości) to nie zwykłe starzenie. Objawy, diagnoza, leczenie

    Proces starzenia jest nieodłącznym elementem życia każdego człowieka i ma znaczący wpływ zarówno na fizyczne, jak i psychiczne funkcjonowanie seniorów. Wśród zachodzących zmian wymienić można między innymi pogorszenie pracy poszczególnych narządów, podatność na choroby, zaburzenia poznawcze czy zespół kruchości. Ten ostatni jest zagadnieniem szczególnie badanym przez geriatrów – szacuje się, że w populacji polskiej dotyka on około 7% seniorów, wśród których ponad 50% to osoby po 80. roku życia.

  • Dieta w zaburzeniach lękowych. Co jeść, a czego unikać przy stanach lękowych?

    Zaburzenia lękowe dotykają znaczny odsetek dorosłych i dzieci. Osoby z zaburzeniami zmagają się z przewlekłym lękiem i stresem, który często powoduje cierpienie psychiczne i znaczne upośledzenie funkcjonowania pacjentów w wielu sferach ich życia. Tymczasem odpowiednia dieta w zaburzeniach lękowych może korzystnie wpływać na zdrowie układu nerwowego i pomagać w łagodzeniu objawów zaburzeń lękowych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl