Kręcz szyi – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja kręczu szyjnego u dzieci i u dorosłych
Magdalena Chrzęszczyk

Kręcz szyi – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja kręczu szyjnego u dzieci i u dorosłych

Kręcz szyi to dysfunkcja narządu ruchu polegająca na patologicznym skrzywieniu szyi w jedną stronę i tym samym wymuszonym przechyleniu głowy. Może być on spowodowany urazem, przyjmowaniem nieprawidłowej postawy podczas pracy i snu czy schorzeniami kręgosłupa, lecz może również być wadą wrodzoną  jeśli występuje u niemowląt powyżej 3. miesiąca życia, należy pilnie skonsultować się z fizjoterapeutą dziecięcym. Jak przebiega rehabilitacja kręczu szyi u dzieci i u dorosłych?

Co to jest kręcz szyi? 

Kręcz szyi (łac. torticollis, caput obstipum) to zburzenie miejscowe objawiające się wymuszoną pozycją ustawienia głowy i szyi – zgięcie boczne w płaszczyźnie czołowej, rotacja brody w płaszczyźnie poprzecznej w stronę przeciwną z ograniczeniem ruchomości. Takie przymusowe ustawienie głowy może występować z jednostronnym uniesieniem ramienia po stronie kręczu. 

Kręcz szyi często powoduje wtórne zaburzenia o charakterze strukturalnym, jak i funkcjonalnym. Może mu także towarzyszyć ból szyi po lewej lub po prawej stronie. Schorzenie może występować zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Różne są natomiast sposoby leczenia – w zależności od przyczyny powstania oraz stopnia zaawansowania kręczu szyjnego. 

Kręcz szyi u dzieci (kręcz szyi wrodzony) 

Kręcz szyi u niemowlaków to wada wrodzona. Poprzez długotrwałe nieprawidłowe ustawienie głowy dochodzi do zniekształcenia czaszki, część twarzy po stronie kręczu ulega zmniejszeniu, kąty oczu i uszu obniżają się, a w dalszym procesie deformacji powstaje wada zgryzu. Asymetria wpływa także na wzrok, przyzwyczajone do nieprawidłowego ustawienia gałki oczne często nawet po zakończonej terapii ustawiają się nawykowo w złym położeniu. 

Kręcz szyjny stwierdza się najczęściej w pierwszych trzech miesiącach życia, ale objawy mogą być widoczne już zaraz po urodzeniu. Poza nieprawidłowym ustawieniem głowy i zmniejszonym zakresem ruchomości, w badaniu palpacyjnym można często wyczuć zgrubienie zlokalizowane w mięśniu mostkowo–obojczykowo–sutkowym (jest to tzw. guz rzekomy). Należy pamiętać, że oprócz klasycznych deformacji związanych z kręczem i jednostronnym bólem szyi u dziecka, mamy także do czynienia z jego wpływem na globalną motorykę, na tempo uczenia się nowych umiejętności ruchowych.

Wyróżnia się dwa rodzaje kręczu szyjnego wrodzonego: 

  • kręcz pochodzenia kostnego – przyczyną są wrodzone strukturalne zmiany kostne kręgów szyjnych; schorzenie może dotyczyć pojedynczego kręgu lub kilku kręgów, zablokowane zostają ruchy w niektórych segmentach odcinka szyjnego kręgosłupa, 
  • kręcz pochodzenia mięśniowego – dotyczy zmian w mięśniu mostkowo–obojczykowo–sutkowym (MOS), ale przyczyny tych zmian nie są wyjaśnione (mogą być konsekwencją infekcyjnego zapalenia mięśni, urazu okołoporodowego, zwłóknienia mięśnia); z powodu długotrwałego asymetrycznego ułożenia płodu powstaje kręcz ułożeniowy, w którym nie dochodzi do zmian w mięśniu MOS, ale dziecko przechyla głowę w jedną stronę. 

Powiązane produkty

Kręcz szyi u dorosłych (kręcz szyi nabyty) 

Kręcz szyi u dorosłych przebiega w trzech etapach: ostrym, podostrym i przewlekłym. Dwie pierwsze fazy zazwyczaj występują w wyniku stanów zapalnych, przeciążeń, chorób reumatycznych czy dyskopatii kręgosłupa, podczas których dochodzi do bólu szyi przy skręcaniu i skrzywienia szyi. Faza przewlekła to długotrwały ból kręgosłupa szyjnego, skutek nawyków i przyjmowania nieprawidłowej postawy, schorzeń narządu wzroku czy słuchu, zaburzeń związanych z układem nerwowym. Przyczynami mogą być także: silny stres czy zmęczenie, uraz, choroby układowe odcinka szyjnego kręgosłupa, choroby reumatoidalne, spastyczne napięcie szyi lub niedowład szyi, czy nawet zwykłe przewianie.

O tym, w jakim kierunku zostaje skręcona szyja  i gdzie dochodzi do skurczu mięśni, decyduje sam organizm –„wybiera” taką pozycję, w której mięśnie będą jak najmniej obciążone i nie będzie dochodziło do większego drażnienia receptorów bólowych i włokiem nerwowych. 

Specyficzną postacią kręczu u dorosłych jest kurczowy kręcz karku zwany także spastycznym kurczem karku, do którego dochodzi najczęściej u pacjentów między 30. a 50. rokiem życia. Jest on zaliczany do dystonii ogniskowych bez ustalonej przyczyny. Może być spowodowany przyjmowaniem leków, być dziedziczony lub powstawać po pewnym czasie od urazu głowy lub szyi. Jest to proces dynamiczny, nasila się w czasie trwania choroby i dotyczy głównie mięśnia mostkowo–obojczykowo–sutkowego, który ulega silnemu skurczowi. Leczenie nabytego kręczu szyi polega przede wszystkim na ustaleniu i usunięciu przyczyny pierwotnej. 

Kręcz szyi – objawy 

Do około 3. miesiąca życia asymetria ułożeniowa u noworodka jest normą. W tym okresie może jednak dojść do jednostronnego skrócenia mięśnia mostkowo–obojczykowo–sutkowego, które nieleczone prowadzi do utrwalonego asymetrycznego ułożenia dziecka. W 4. miesiącu życia dziecko z problemem skurczu w szyi nie potrafi osiągnąć umiejętności rozwojowych, takich jak wkładanie obu rączek do buzi, łączenia obu rączek przy utrzymaniu pełnej symetrii głowy i tułowia w leżeniu na plecach, nie może swobodnie skręcać głowy na boki w obie strony w leżeniu na brzuchu.

W konsekwencji dziecko patrzy tylko w jedną stronę i dostrzega tylko jedną część swojego ciała, ma ograniczone pole widzenia, nie potrafi utrzymać podporu i szybko się męczy, leżąc na brzuszku. 

U dorosłych, oprócz charakterystycznego nienaturalnego przechylonego ustawienia głowy, może dochodzić do zaburzeń prawidłowego poruszania głową. Towarzyszą temu bóle głowy, bóle szyi, duża sztywność, a czasem obrzęk mięśni szyi. Ból może być nagły, jak i przewlekły.

Kręcz szyi – diagnostyka 

W przypadku bólu szyi i bólu karku warto zgłosić się w pierwszej kolejności do fizjoterapeuty oraz do lekarza pierwszego kontaktu, który w razie potrzeby skieruje pacjenta do neurologa bądź ortopedy. Osoby z podejrzeniem kręczu szyjnego są poddawane badaniu fizykalnemu i palpacyjnemu. Wykonywane jest niekiedy badanie USG mięśni szyi, badanie elektromiograficzne z badaniem przewodnictwa nerwowo–mięśniowego, rentgen lub rezonans magnetyczny odcinka szyjnego kręgosłupa.

Kręcz szyi – leczenie i rehabilitacja 

Leczenie kręczu szyi jest zależne od przyczyny jego powstania i wieku pacjenta oraz nasilenia objawów. U dzieci z kręczem wrodzonym najbardziej efektywną formą terapii jest praca z fizjoterapeutą. Przy użyciu różnych technik terapeutycznych, np. NDT-Bobath, metody Vojty lub PNF, specjalista wykonuje ćwiczenia rozciągające mięśnie oraz uczy dziecko przyjmować odpowiednie pozycje ciała z zachowaniem symetrii. 

W leczeniu dzieci bardzo duże znaczenie ma szybkie rozpoznanie i rozpoczęcie terapii, aby nie doszło do utrwalonych nieprawidłowych wzorców ruchowych oraz zmian strukturalnych. Nieocenione jest także zaangażowanie rodziców, którzy powinni stosować wskazane przez fizjoterapeutę techniki noszenia, karmienia i mycia dziecka oraz układania go do snu. 

U osób dorosłych terapeuta koncentruje się na redukcji napięcia mięśnia mostkowo–obojczykowo–sutkowego, korekcji posturalnej i korekcji ustawienia głowy. Wykonywany jest także stretching, a terapią podtrzymującą uzyskane efekty jest kinesiotaping oraz nauka autoterapii dla pacjenta w domu. Pomóc mogą także zabiegi fizykoterapii – naświetlanie lampą sollux, Bioptron, laseroterapia, masaże, mikroprądy, ultradźwięki. 

Zdarza się, że jedyną metodą leczenia kręczu szyi jest zabieg operacyjny. Dzieje się tak w momencie zaniedbania leczenia zachowawczego lub gdy kręcz wykryty jest zbyt późno, a także w przypadku kręczu kostnego. Często przed zabiegiem lub po nim stosuje się specjalne kołnierze ortopedyczne. W leczeniu pomagają także leki zwiotczające mięśnie czy iniekcje toksyny botulinowej, leki przeciwbólowe, przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne. 

Do terapii można włączyć także elementy, które w domowych warunkach pomogą w zmniejszeniu objawów. Należy spać na niewielkiej, twardej poduszce umieszczonej pod głową, nie pod ramionami oraz stosować maści rozgrzewające i masaże. Istotne jest, aby nie przebywać długo w pozycji, która przyczynia się do nadmiernego asymetrycznego napięcia mięśni. 

  1. Michalska A., Szmurło M., Pogorzelska J. i in., Wrodzony kręcz szyi – przegląd metod leczniczych, „Neurologia Dziecięca” 2017, nr 26. 
  2. Gaździk T., Ortopedia i traumatologia, Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL. Warszawa 2005.
  3. Gierlotka B., Talar A., Kręcz szyi – różnicowanie i leczenie z uwzględnieniem postępowania rehabilitacyjnego u niemowląt z wrodzonym kręczem szyi pochodzenia mięśniowego, „Valetudinaria – Post. Med. Klin. Wojsk.” 2010, nr 1, s. 41–44. 
  4. Jaroń M. A., Werner B., Analiza postępowania leczniczego dziecka z kręczem szyi pochodzenia mięśniowego, „Nowa Pediatria” 2013, nr 3, s. 124–127. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

  • Drgawki gorączkowe u dziecka – jak sobie z nimi radzić?

    Wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka jest sytuacją niezwykle trudną i wywołującą silny stres u rodziców. Z tego względu warto wiedzieć jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby nie dopuścić do ich pojawienia się. Czym są drgawki gorączkowe oraz jakie są ich rodzaje? 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.